Συνεντεύξεις στη Μαρία Φράγκου
Ληξιαρχική πράξη θανάτου του Συνεργατισμού την Παρασκευή. Στις 2 το μεσημέρι. Η συνεργατική ιδέα, όπως την οραματίσθηκαν και την έκαναν πράξη οι παππούδες και οι πατεράδες μας, για να προστατευθεί ο φτωχός κόσμος από την τοκογλυφία και τους δυνάστες του, έσβησε. Τι έφταιξε; Θα καταλογιστούν ευθύνες ή ακόμα ένα σκάνδαλο θα τοποθετηθεί στο ράφι και θα γίνεται απλά φιλολογική συζήτηση γύρω από το θέμα; Για το θέμα συνομιλούμε με τον Χάρη Πολυκάρπου, υπεύθυνο Γραφείου Οικονομικών Μελετών της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ και την οικονομολόγο Σάβια Ορφανίδου.
Χάρης Πολυκάρπου:
Η κυβέρνηση θα πρέπει να λογοδοτήσει για την αδυναμία να τηρήσει τις δεσμεύσεις της
- Οι αποφάσεις για τη διάλυση του Συνεργατισμού δεν ήταν μόνο οικονομικές. Ήταν κυρίως πολιτικές. Πρώτιστα η κυβέρνηση που διαχειριζόταν τον Συνεργατισμό από το 2013 και δευτερευόντως ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός και η Κεντρική Τράπεζα που τον επόπτευαν, μπορούσαν και είχαν καθήκον να οδηγήσουν τον Συνεργατισμό σε διαφορετική πορεία. Δεν ήθελαν. Κρατικοποίησαν τον Συνεργατισμό δεσμευόμενοι να τον επιστρέψουν στην κοινωνία και τους πολίτες. Κι αυτή τη δέσμευση την επανέλαβαν μερικές φορές, μέχρι και πρόσφατα. Τον Σεπτέμβριο του 2013, όταν το κράτος ανέλαβε την ιδιοκτησία κατά 99% του Συνεργατισμού, βάζοντας νέα κεφάλαια €1,5 δις με τη μετατροπή των 93 συνεργατικών πιστωτικών ιδρυμάτων σε μια νέα κρατική τράπεζα, δημιουργήθηκαν δύο νέα δεδομένα: πρώτο, περιορίστηκε ο συνεργατικός χαρακτήρας των ιδρυμάτων, αλλά παρέμεινε το στοιχείο της κοινωνικής ιδιοκτησίας, αφού ιδιοκτήτης ήταν πλέον το κράτος και δεύτερο, επιφορτίστηκε το κράτος και η κυβέρνηση Αναστασιάδη – Συναγερμού με την ευθύνη διαχείρισης και προστασίας μιας τεράστιας κοινωνικής κατάκτησης. Αντί όμως η κυβέρνηση να προστατεύσει και να αναπτύξει τη ΣΚΤ, αντί να εργαστεί για να δημιουργήσει ένα αξιόπιστο πιστωτικό ίδρυμα που θα ήταν δίπλα στον άνθρωπο, με τις ενέργειες και τις αποφάσεις όλο το προηγούμενο διάστημα οδήγησε τον Συνεργατισμό στη διάλυση. Ένα μικρό παράδειγμα θα αναφέρω: την ώρα που η τράπεζα έπρεπε να μειώσει το κόστος λειτουργίας και ενώ είχε προχωρήσει σε σχέδιο εθελούσιας αφυπηρέτησης, προχώρησε σε προσλήψεις υψηλόβαθμων αξιωματούχων με σκανδαλώδη προνόμια με αποκλειστικό στόχο την εξυπηρέτηση ημετέρων. Είχαν καθήκον να προστατεύσουν τη δημόσια περιουσία. Είχαν καθήκον να τηρήσουν τις δημόσιες δεσμεύσεις που ανέλαβαν, αλλά και πάλι απέτυχαν.
- Οι ευθύνες της κυβέρνησης Αναστασιάδη-Συναγερμού είναι αυταπόδεικτες. Έξι σχεδόν χρόνια διαχειρίζονται τον Συνεργατισμό και αντί να επιλύσουν τα προβλήματα, όχι μόνο έγιναν μέρος των προβλημάτων, αλλά προκάλεσαν και καινούρια. Μέχρι σήμερα όμως δεν έχουν αναλάβει την πολιτική ευθύνη των πράξεών τους. Και αυτό δείχνει και τις προθέσεις τους. Επιχειρούν μάλιστα να παρουσιάσουν την τελική συμφωνία με την Ελληνική ως επιτυχή και συμφέρουσα για την οικονομία και την κοινωνία. Μια εγκληματική συμφωνία σε βάρος του κυπριακού λαού που φορτώνει τις ζημιές στις πλάτες των φορολογουμένων και χαρίζει τα κέρδη στους ιδιώτες. Αναφορικά με την Ερευνητική Επιτροπή θα πρέπει να ολοκληρωθεί η διαδικασία για να υπάρχει συνολική εικόνα. Από τα όσα όμως έχουν ακουστεί μέχρι σήμερα διαφαίνεται ότι η κυβέρνηση και ο Υπουργός Οικονομικών γνώριζαν την πορεία της τράπεζας. Ωστόσο επέλεξαν να αποσιωπήσουν την αλήθεια λόγω εκλογών. Ήταν γνωστό από τα μέσα του 2017 ότι είχε πρόβλημα η τράπεζα. Ήταν γνωστές οι προθέσεις του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού. Ωστόσο ο κ. Αναστασιάδης δήλωνε προεκλογικά ότι «ο Συνεργατισμός είναι απόλυτα υγιής». Ο Υπουργός Οικονομικών μάλιστα έφτασε να δηλώνει μετεκλογικά, τον Μάρτη του 2018, ότι ο Συνεργατισμός δεν πωλείται και ότι θα μετεξελιχθεί. Γνώριζαν τα προβλήματα αλλά μεθόδευσαν την τελική κατάληξη και τη διάλυση του Συνεργατισμού. Μεταξύ άλλων, καταλογίζεται στον Υπουργό Οικονομικών προσπάθεια παραπλάνησης του Υπουργικού Συμβουλίου και παρασκηνιακές ενέργειες για εκμαίευση της παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ώστε να επισπευσθεί η συγχώνευση των ΣΠΙ και η ιδιωτικοποίηση της Συνεργατικής Τράπεζας, φορτώνοντας τις ευθύνες αλλού και συγκεκριμένα στο ΑΚΕΛ. Και βεβαίως καταγράφεται έντονα από πολλές πλευρές η ανεπάρκεια διοίκησης της ΣΚΤ. Η απουσία στρατηγικού σχεδιασμού σε διάφορες αποφάσεις και η επιλογή λανθασμένων προσώπων σε καίριες θέσεις.
- Ελπίζω και εύχομαι το πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής να δίνει σαφείς και ξεκάθαρες απαντήσεις για το έγκλημα σε βάρος του κυπριακού λαού. Η κυβέρνηση θα πρέπει να λογοδοτήσει για την αδυναμία να τηρήσει τις δεσμεύσεις της για επιστροφή του Συνεργατισμού στους πολίτες και για τις ενέργειες της που οδήγησαν στη διάλυση του Συνεργατισμού. Για την εγκληματική συμφωνία με την Ελληνική και τα €5 δις που φόρτωσε στην πλάτη των φορολογουμένων και στο δημόσιο χρέος. Για την επιβολή, με προσωπικές δηλώσεις του κ. Αναστασιάδη, μιας στημένης διαδικασίας παράδοσης του Συνεργατισμού στην Ελληνική Τράπεζα. Για πράξεις και παραλείψεις στη διαχείριση του τραπεζικού τομέα και στη διοίκηση του Συνεργατισμού ειδικότερα.
Σάβια Ορφανίδου: Ευθύνες κυριότερα σε αυτούς που οδήγησαν στη δημιουργία €7,5 δις ΜΕΔ μέχρι το 2013
- Όταν λέμε να «σωθεί» ο Συνεργατισμός, κυριότερα εννοούμε να προστατευτούν οι καταθέσεις των πολιτών έναντι οποιουδήποτε θεωρητικού κινδύνου. Αυτό αδιαμφισβήτητα επιτεύχθηκε μέσα από τη Συμφωνία με την Ελληνική Τράπεζα. Από το 2013, όταν ο Συνεργατισμός έλαβε κρατική στήριξη ύψους €1,7 δις, ήταν γνωστό σε όλους ότι ένας από τους όρους της Κομισιόν ήταν η σταδιακή αποκρατικοποίησή του. Αυτό περιέκλειε και το ενδεχόμενο όχι μόνο να αλλάξει χέρια ιδιοκτησίας, αλλά και να μετεξελιχθεί ή να μετονομαστεί σε κάτι διαφορετικό. Συνεπώς, ο Συνεργατισμός έπαψε να υπάρχει όπως τον γνωρίζαμε για δεκαετίες και να λειτουργεί χωρίς κανένα πραγματικό έλεγχο και αυστηρή εποπτεία από το 2013. Λόγω των κακών πρακτικών διακυβέρνησης για δεκαετίες, το 2013 η νέα Διοίκηση του Συνεργατισμού παρέλαβε €7,5 δις μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ) (55% των συνολικών δανείων). Έγινε μια μεγάλη προσπάθεια για δραστική μείωση των ΜΕΔ, τα οποία μειώθηκαν περίπου στα €6,2 δις. Αυτή η πρόοδος ήταν μεν πάρα πολύ σημαντική υπό τις περιστάσεις, αλλά όχι ικανοποιητική, όπως άλλωστε ισχύει και για τις υπόλοιπες συστημικές μας τράπεζες. Κυριότερο πρόβλημα ήταν, μεταξύ άλλων, η ανεπάρκεια του νομοθετικού μας συστήματος, που εμπόδιζε όλες τις τράπεζες να αντιμετωπίσουν οριστικά το πρόβλημα. Λόγω της ολοκλήρωσης της τραπεζικής ένωσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ακολούθησαν οι αυξημένες πιέσεις από τους επόπτες μας (SSM), οι οποίες στην Κύπρο, λόγω του μεγάλου προβλήματος των ΜΕΔ, ήταν ακόμη πιο έντονες -και ιδιαίτερα στο Συνεργατισμό. Ο επιτόπιος έλεγχος στον Συνεργατισμό εντός του 2018 κατέδειξε αυξημένες προβλέψεις ύψους €820 εκ. (προηγήθηκε ο μηδενισμός της αξίας των εξασφαλίσεων στα πλείστα στεγαστικά δάνεια από τον SSM), που οδήγησαν σε μη αναμενόμενες πολύ υψηλές κεφαλαιακές ανάγκες ύψους €600 εκ. Αυτά τα δεδομένα, σε συνάρτηση με την ανεύθυνη φημολογία για «κούρεμα», που είχε κόστος περίπου €3 δις εκροές καταθέσεων από τον Συνεργατισμό, οδήγησαν σε αναγκαστική επίσπευση της διαδικασίας αποκρατικοποίησης, με τις γνωστές δύσκολες αλλά αναγκαίες, υπό τις περιστάσεις, λύσεις.
- Αυτό που προσωπικά αντιλαμβάνομαι ως πολιτικές ευθύνες και ειλημμένες αποφάσεις είναι τα όσα διαδραματίστηκαν για δεκαετίες στον Συνεργατισμό που οδήγησαν σε χιλιάδες εκατομμύρια ευρώ δάνεια χωρίς εξασφαλίσεις (ακόμα και σε νεκρούς), σε μια τεράστια σπατάλη χρημάτων σε αχρείαστα μέγαρα και κτίρια, σε υποθέσεις διαφθοράς/παρατυπιών και κακών πρακτικών, σε πολιτικές παρεμβάσεις, σε προσλήψεις εκατοντάδων ατόμων χωρίς σωστές διαδικασίες. Είναι λόγω αυτών των τραγικών λαθών που δημιουργήθηκε το τεράστιο πρόβλημα που ονομάζεται ΜΕΔ, το οποίο έφτασε τις επτάμισι χιλιάδες εκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2013. Μετά το 2013, από ό,τι λέχθηκε δημόσια, δόθηκαν γύρω στα €900 εκ. δάνεια, από τα οποία τα τελευταία χρόνια μόνο περίπου το 2% έγιναν ΜΕΔ (€15 – €18 εκ.). Αντιλαμβάνομαι, επίσης, ότι κατά τη νέα Διοίκηση μετά το 2013 καταβλήθηκε μια τεράστια προσπάθεια αλλαγής νοοτροπίας και των κακών πρακτικών του παρελθόντος και έγιναν διορθωτικά βήματα σε πολλούς τομείς με βάση το Σχέδιο Αναδιάρθρωσης. Αυτό όμως δεν ήταν αρκετό, καθώς η τράπεζα ακόμη αντιμετώπιζε το τεράστιο βαρίδι του παρελθόντος, των €7,5 δις ΜΕΔ. Στα πλαίσια της νέας Διοίκησης ενδεχομένως να έγιναν κάποια λάθη και παραλείψεις κυρίως λόγω των συνεχιζόμενων διαδικασιών κακής εταιρικής διακυβέρνησης. Κατά την άποψή μου όμως, σε καμία περίπτωση μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι ήταν αυτές οι παραλείψεις που οδήγησαν στο κλείσιμο του Συνεργατισμού.
- Δεν μπορώ να προκαταλάβω το πόρισμα μιας Ερευνητικής Επιτροπής, οι διαδικασίες της οποίας είναι σε εξέλιξη. Διαφαίνονται ξεκάθαρα ευθύνες, κυριότερα σε αυτούς που οδήγησαν στη δημιουργία €7.5 δις ΜΕΔ μέχρι το 2013, τα οποία, κατά την άποψή μου, αποτελούν την κύρια αιτία για το κλείσιμο του Συνεργατισμού. Η κοινή γνώμη αναμένει ένα πόρισμα που τεκμηριωμένα και αποδεδειγμένα να καταλογίζει αυτές τις ευθύνες εκεί και όπου πρέπει και στο βαθμό και στο επίπεδο που πρέπει. Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο σύστημα δεν είναι εύκολο εγχείρημα και ευελπιστώ ότι η εργασία της Ερευνητικής Επιτροπής θα συμβάλει σε αυτή την προσπάθεια.
Aκολουθήστε μας στο Google News
Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy
