Σύντομο κριτικό σημείωμα της ποιητικής συλλογής Stanza της Μαρίας Καντ

Σημεία κοινού/ Ορίζοντας

Σύντομο κριτικό σημείωμα της ποιητικής συλλογής Stanza (εκδόσεις Gutenberg) της Μαρίας Καντ

Υπάρχουν κάποια ποιητικά έργα τα οποία μπορούν με δυσκολία να γίνονται κατανοητά μόνο σ’ αυστηρά αφηρημένο επίπεδο. Τα ίδια τα ποιήματα δηλαδή έχουν τη δυναμική να κινούνται σ’ ένα τεράστιο εύρος νοηματικών προσλήψεων με αποτέλεσμα σχεδόν κάθε ποίημα να κατανοείται ως προβληματικό όσον αφορά το περιεχόμενό του. Επίσης, η μορφή τέτοιων ποιημάτων – για παράδειγμα μια κατά προσέγγιση ημερολογιακή χρήση του λόγου – καταλήγει στο να αμφισβητείται εν τέλει και η ποιητικότητά τους. Μια τέτοια μορφή γλώσσας προσφέρει στον αναγνώστη τη μονομερή απόλαυση ενός καλά προστατευμένου εσωτερικού αντίλαλου. Όχι βέβαια, ενός αντίλαλου ομιλούντα ποιητικού λόγου, αλλά μιας συντηρητικής αντίληψης τόσο της αυτόνομης όσο και της κοινωνικής σύμβασης της ποιητικής παραγωγής. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της παραγωγής λόγου είναι η γραφή της Μαρίας Καντ. Φαίνεται να κινείται ο λόγος της σε μια αυστηρού τύπου σολιψιστική έκφραση. Με άλλα λόγια, μια γραφή που για τον αναγνώστη σχεδόν γίνεται προκλητική· μια αυτοαναφορά σε βαθμό ασφυκτικό δημιουργώντας έτσι μια εγκιβωτισμένη φωνή που προδίδει μυστικά. Με την ιδιόλεκτο γλώσσα που πραγματώνει, όπως η ίδια ανέφερε μόλις πρόσφατα με την αντιφώνησή της στην απονομή των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, ανακηρύσσεται νικητής όχι απλά ένας προσωπικός λόγος αλλά ένας βαθιά ιδιωτικός πριβέ μονόλογος. Η βραβευμένη συλλογή Stanza (εκδόσεις Gutenberg) επικυρώνει μεταξύ άλλων ένα ποιητικό «ακέφαλο σώμα». Η ιδιόλεκτος γλώσσα της Καντ προφανώς και δεν αφορά καμιά συλλογική ή κοινωνική μορφή σύμβασης της ποιητικής παραγωγής ούτε κάποιου είδους διαλόγου με άλλα έργα. Η προσπάθεια της να συνομιλήσει με άλλους ποιητές, όπως υποδεικνύεται στη συλλογή, ναυαγεί μπροστά στην αυτοαναφορικότητα της γραφής. Η ακραία παλινδρομική συστολή της γραφής της δεν αφήνει περιθώρια στην κριτική ν’ αποφανθεί ούτε με συνέπεια αλλά ούτε και με υπευθυνότητα για τη συλλογή της. Απεναντίας, αυτό το οποίο μπορεί να διαφωτίσει κάπως τη συλλογή Stanza αλλά και την ανάλυση της ποιητικής της τοποθέτησης είναι η συμπερίληψη μιας αποκλειστικά ψυχολογικής προσέγγισης. Είναι δεδομένο ότι μια τέτοια προσέγγιση θα φώτιζε επαρκώς κάποιου είδους προθέσεις και αποφάσεις της δημιουργού αλλά σίγουρα όχι όσον αφορά το αισθητικό και ποιητικό κομμάτι της συγκεκριμένης γραφής. Η συλλογή Stanza γίνεται ένα εξαιρετικό παράδειγμα μεταξύ άλλων ποιητικών συλλογών του ίδιου είδους με το κοινό χαρακτηριστικό της ιδιωτικά ιδιόκτητης γραφής. Μια γραφή η οποία επιτυγχάνει την κατάργηση της έννοιας της ποιητικής σχέσης ως συλλογική σύμβαση εργασίας και παράλληλα επικυρώνει την ηγεμονία ενός ιδιόλεκτου λόγου ως ποιητική γλώσσα.

Αναστάσης Πισσούριος