Συζήτηση για γάμους ομοφύλων στην Κούβα

Η σημασία όλων των οικογενειών στη συνταγματική τροποποίηση

Ο ορισμός του γάμου στο προσχέδιο Συντάγματος, ως «ένωση μεταξύ δύο ανθρώπων», ήταν ένα από τα πιο συζητημένα θέματα κατά τη διάρκεια της λαϊκής διαδικασίας διαβούλευσης. Η Δρ Ana María Álvarez-Tabío Albo μίλησε στην Granma σχετικά με τα επιχειρήματα που υποστηρίζουν αυτή την απόφαση.

Κρίνουμε σκόπιμο να μιλήσουμε για την «οικογένεια» ή μάλλον για «οικογένειες»; Θα ήταν έγκυρη η απλή αναγνώριση της «οικογένειας», ανεξάρτητα από τη σύνθεσή της, ή θα έπρεπε να θεωρήσουμε τον πληθυντικό ως έναν γενικό όρο για να καλύψουμε τις διάφορες μορφές οικογενειών που υπάρχουν σήμερα;

Τέτοιες ερωτήσεις τροφοδότησαν το διάλογο με τη Δρα Ana María Álvarez-Tabío Albo, καθηγήτρια στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αβάνας, που προτιμά να μιλάει για την οικογένεια στον ενικό «ανεξάρτητα από τον τρόπο που κάποιος επιλέγει να την οργανώσει». Ως τέτοια θεωρεί ότι «η χρήση του πληθυντικού (οικογενειών) στο σχέδιο Συντάγματος είναι περιττή». Η Δρ Álvarez-Tabío αμφισβητεί την απόδοση προτεραιότητας στο «θεσμό του γάμου, αναφέροντάς τον ρητά ως προστατευόμενο θεσμό, ανάμεσα σε πολλούς άλλους τρόπους με τους οποίους μπορεί να οργανωθεί μια οικογένεια».

Ειδικότερα για το γάμο, το άρθρο 68 του σχεδίου Συντάγματος ενσωματώνει μια αξιοσημείωτη αλλαγή: απαλείφεται η απαίτηση ότι τα δύο άτομα που αποφασίζουν να εισέλθουν στον γάμο πρέπει να είναι διαφορετικού φύλου. Διατηρείται η ήδη επιτευχθείσα αρχή της ισότητας μεταξύ των συζύγων όσον αφορά τα δικαιώματά τους για τα προσωπικά και οικονομικά αποτελέσματα που απορρέουν από τη σχέση νόμου/συζύγου.

Αναμφισβήτητα, σύμφωνα με την Δρα Álvarez-Tabío, αυτό ήταν «ένα από τα πλέον συζητημένα θέματα. Ωστόσο -και χωρίς να μειώνεται η σημασία του- πρέπει να του απονέμεται η προσοχή που δικαιωματικά του αξίζει, χωρίς να παραβλέπουμε άλλα θέματα, τα πιο σημαντικά, που μας επηρεάζουν όλους ως πολίτες». Προσθέτει ότι οι απόψεις γι’ αυτή την αλλαγή έχουν δημιουργήσει πόλωση μεταξύ δύο κυρίως ομάδων: «Μιας ομάδας που “σκανδαλίζεται” με την προοπτική του γάμου μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου και μίας άλλης που καταλαβαίνει ότι η ισότητα δεν κάνει διακρίσεις που να βασίζονται σε προσωπικούς λόγους ή περιστάσεις κάθε είδους».

Είναι εκπληκτικό, κατά την άποψή της, ότι η πρώτη ομάδα δεν αντιτίθεται στο περιεχόμενο των άρθρων 40 και 44 του σχεδίου, τα οποία κατοχυρώνουν την πλήρη ισότητα και εγγυώνται το σεβασμό της διαφοράς και την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας. Η αποδοχή αυτών των αρχών, αλλά η ανάληψη μιας διάκρισης σε σχέση με αυτό το θέμα, τονίζει, είναι εντελώς ανακόλουθη και αντιτίθεται στη βούληση να διαμορφωθεί μια δικαιότερη, πιο ανθρωπιστική, πιο επαναστατική και σύγχρονη Magna Carta, σύμφωνα με τις αρχές του κοινωνικού μας προγράμματος.

Αξίζει να σκεφτούμε, λέει η Álvarez-Tabío Albo, πόσες φορές οι κοινωνικές αλλαγές προστατεύθηκαν από το νόμο κατά την περίοδο που ήταν αδιανόητες ή «απαράδεκτες» για πολλούς, όμως σήμερα είναι απόλυτα αποδεκτές. «Θα μπορούσε κανείς να αναφέρει, για παράδειγμα, τη φυλετική ενσωμάτωση σε όλους τους κοινωνικούς χώρους, συμπεριλαμβανομένου του γάμου. Tην αποδοχή της νομιμότητας ενώσεων συμβίωσης, ανεξάρτητα από την επισημοποίησή τους με γάμο. Tη δυνατότητα διαζυγίου ή την εξάλειψη του στίγματος που διαφοροποιεί τα παιδιά σύμφωνα με τη συζυγική κατάσταση των γονέων τους».

Το σχέδιο Συντάγματος βασίζεται στην ίδια νομική μεταχείριση ανεξάρτητα από τις διαφορές: όσοι είναι «διαφορετικοί» (λόγω φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού κ.λπ.) πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ίσοι.

Η αποδόμηση των συντηρητικών επιχειρημάτων

Η Δρ Ana María Álvarez-Tabío Albo προτείνει μια άσκηση αποδόμησης, βασισμένη σε ορισμένα επιχειρήματα που προβάλλουν όσοι δεν αποδέχονται ή κατανοούν το γάμο μεταξύ προσώπων. Μεταξύ των αρνητικών επιχειρημάτων περιλαμβάνονται οι δυσμενείς επιπτώσεις που αυτό συνεπάγεται για το ποσοστό γεννήσεων, το ρήγμα στην κανονικότητα του παραδοσιακού οικογενειακού μοντέλου και του θεσμού του γάμου, τα πιθανά προβλήματα που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τα παιδιά όταν υιοθετηθούν και μεγαλώσουν σε μια οικογένεια που σχηματίζεται από ένα ζευγάρι του ίδιου φύλου, καθώς και την έλλειψη σεβασμού του νόμου του Θεού.

Και συστήνει:

«Θυμηθείτε ότι στην Κούβα, για μεγάλο χρονικό διάστημα, η αναπαραγωγή δεν ήταν ο σκοπός του γάμου, καθώς δεν συνεπάγεται την υποχρέωση να αποκτηθούν παιδιά. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τις συζυγικές ενώσεις στείρων ζευγαριών ή εκείνες όπου οι γυναίκες δεν βρίσκονται πλέον σε αναπαραγωγική ηλικία ή εκείνες των οποίων τα μέλη έχουν ήδη παιδιά από προηγούμενες ενώσεις και δεν θέλουν περισσότερα. Πρέπει να σταματήσουμε το γάμο μεταξύ ανθρώπων που αποφασίζουν να μην έχουν παιδιά; Πρέπει να απαγορευτεί στις γυναίκες άνω των 50 ετών να παντρεύονται;

Η γήρανση του πληθυσμού είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο που πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσω των δημόσιων πολιτικών και μέσα από την οικογένεια. Αλλά η έγκριση του γάμου μεταξύ δύο ατόμων του ίδιου φύλου δεν έχει καμία σχέση με αυτό. Σε κάθε περίπτωση σχετίζεται, μεταξύ άλλων, με την απόφαση των ετεροφυλόφιλων ζευγαριών να έχουν όλο και λιγότερα παιδιά.

Από την άλλη πλευρά, η οικογένεια, όπως και κάθε θεσμός που συνδέεται με αυτήν, είναι ένα δυναμικό, διαλεκτικό κοινωνικό προϊόν που υπόκειται σε τροποποιήσεις και τα νομικά πρότυπα πρέπει να μετασχηματίζονται για να συνοδεύουν αυτές τις αλλαγές. Ο γάμος δεν ξεφεύγει από αυτό τον κανόνα και έχει αξιοσημείωτα εξελιχθεί σε όλη την ιστορία. Πριν από μερικές δεκαετίες, ο γάμος μεταξύ ανθρώπων διαφορετικής κοινωνικής θέσης ή μεταξύ ανθρώπων με διαφορετικό χρώμα δέρματος ήταν αδιανόητος.

Όσον αφορά τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στα παιδιά που ζουν με γονείς του ίδιου φύλου ή τη σύγχυση που θα μπορούσε να δημιουργήσει στην ταυτότητα και την εκπαίδευσή τους, αξίζει να τονιστεί ότι τα ίδια τα παιδιά μας προσφέρουν μαθήματα για το σεβασμό της διαφορετικότητας. Οι ενήλικες είναι που διδάσκουν τη διάκριση και τον αποκλεισμό. Η ανάπτυξη και η μόρφωση σε μια οικογένεια ανθρώπων με “διαφορετικό” σεξουαλικό προσανατολισμό δεν αποτελεί αιτία αυτής της ίδιας της κλίσης. Εάν ήταν έτσι, πώς μπορεί να εξηγηθεί η παρουσία της ομοφυλοφιλίας σε μια ετεροφυλόφιλη οικογένεια;

Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε το γεγονός ότι ο γάμος είναι θεσμός πολιτικού χαρακτήρα και κάθε θρησκεία αποφασίζει την αποδοχή ή την απόρριψή του. Όταν ένα κράτος αναγνωρίζει τις ελευθερίες ή τα δικαιώματα ενός ατόμου, αυτό δεν μπορεί να βασίζεται σε θρησκευτικά δόγματα, αλλά σε κοσμικό ηθικό συλλογισμό. Αυτό κατοχυρώνεται στο σχέδιο Συντάγματος»

Το εύρος της ισότητας

Όσον αφορά τη νομική πτυχή του ζητήματος, η Δρ Ana María Álvarez-Tabío Albo αναφέρει:

«Η προτεινόμενη Magna Carta, που υποβλήθηκε για συζήτηση, αναφέρει για πρώτη φορά ρητά τα ανθρώπινα δικαιώματα που, λόγω του οικουμενικού τους χαρακτήρα, ισχύουν για όλους, δηλαδή δεν είναι αποκλειστικά: δεν είναι μόνο για τους άνδρες ή μόνο για τις γυναίκες, μόνο για τους λευκούς ή μόνο για μιγάδες. Με τον ίδιο τρόπο δεν είναι μόνο για τους ετεροφυλόφιλους αλλά όχι για εκείνους με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο η απόφαση δύο ενηλίκων να παντρευτούν, οποιουδήποτε φύλου και αν είναι, αποτελεί παραβίαση των δικαιωμάτων των άλλων.

Ο γάμος έχει επίσης μια πτυχή που ξεχωρίζει τόσο στο νομικό όσο και στο κοινωνικό επίπεδο. Στην πρώτη περίπτωση, υφαίνεται ένα δίκτυο νομικής κάλυψης που πρέπει να επεκταθεί στα ζευγάρια του ίδιου φύλου, επειδή πρέπει επίσης να μοιράζονται ιατρικά οφέλη, να μπορούν να κληρονομήσουν περιουσιακά στοιχεία μεταξύ τους, να λαμβάνουν αποφάσεις για τον εταίρο τους όταν μαζί αντιμετωπίζουν καταστάσεις που αναδύονται στη ζωή τους.

Στη δεύτερη περίπτωση, δηλαδή στην εκφραστική ή κοινωνική σφαίρα του γάμου, τα ζευγάρια του ίδιου φύλου έχουν επίσης οικογένεια και φίλους με τους οποίους επιθυμούν να γιορτάσουν τη σχέση τους επί ίσοις όροις.

Μια δημοκρατική και συνταγματική κοινωνία, όπως αυτή που θέλουμε να οικοδομήσουμε και να στηρίξουμε με αυτό το σχέδιο και που αξιώνει το κράτος δικαίου, βασίζεται επίσης στην πληθώρα των τρόπων ζωής των ατόμων και των οικογενειών, εφόσον δεν επηρεάζουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Σε μια δημοκρατία, η ανοχή πρέπει να είναι η θεμελιώδης αρχή της συνύπαρξης στην κοινωνία.

Συμμερίζομαι πάντοτε μαζί με τους μαθητές μου μια έκφραση του Groucho Marx, ο οποίος είπε: «Ο γάμος είναι ένα υπέροχο ίδρυμα… αλλά ποιος θέλει να ζήσει σε ένα ίδρυμα;» Και αν δύο άνθρωποι αποφάσισαν να ζήσουν σε αυτό το ίδρυμα, ο σεξουαλικός τους προσανατολισμός δεν μπορεί να είναι ο λόγος που τους εμποδίζει».

 

Σ.Σ: Δημοσιεύτηκε στην κουβανική Γκράνμα, επίσημο όργανο του ΚΚ Κούβας, Συντάκτης Yudy Castro Morales

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy