Τα αναρριχώμενα φυτά και οι χρήσεις τους στην κηποτεχνία

Γράφει ο Τρύφων Τρύφωνας*

Τα αναρριχώμενα (αναρριχητικά) φυτά είναι από τα πιο αξιόλογα και αγαπημένα είδη φυτών με πολλαπλά πλεονεκτήματα και χρήσεις στην κηποτεχνία. Τα κύρια χαρακτηριστικά τους, που είναι η κάθετη ανάπτυξή τους και η πλούσια, πυκνή τους βλάστηση, προσδίδουν μία τρισδιάστατη εικόνα και μία επιβλητικότητα σε ένα εξωτερικό χώρο, ενώ η μεγάλα γκάμα φυτών που έχουμε προς επιλογή, μας επιτρέπει ποικιλία συνδυασμών και υπέροχες δημιουργίες. Συχνά αποκαλώ τα αναρριχώμενα φυτά ως τα φυτά «τζόκερ» της κηποτεχνίας, αφού πολλές φορές αποτελούν την απάντηση σε διάφορα ερωτήματα που καλείται να λύσει ένας ειδικός γεωπόνος κηποτέχνης στο σχεδιασμό ενός κήπου.

Πιο κάτω θα αναλύσουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της κατηγορίας φυτών, θα γνωρίσουμε τους κύριους εκπροσώπους της, τις χρήσεις τους στην κηποτεχνία, καθώς και τη φροντίδα που χρειάζονται. Ας πιάσουμε όμως τα πράγματα ένα-ένα και με τη σειρά τους.

Πλεονεκτήματα και χρήση αναρριχώμενων φυτών

Οπως αναφέραμε και πιο πάνω, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους τα αναρριχώμενα φυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν στον κήπο σε πολλαπλές εφαρμογές λύνοντας πολλές φορές τα χέρια μας σε διάφορα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζουμε, όπως π.χ. την κάλυψη αντιαισθητικών επιφανειών. Γενικά, στην αρχιτεκτονική τοπίου τα αναρριχώμενα φυτά χρησιμοποιούνται για:

– Διακόσμηση αψίδων, περγκολών και άλλων εξωτερικών κατασκευών
– Κάλυψη αντιαισθητικών επιφανειών (π.χ. τοίχων αντιστήριξης)
– Δημιουργία περιμετρικών φραχτών
– Δημιουργία υψομετρικών διαφορών σε ένα κήπο
– Αναρρίχηση σε κορμό άλλων δέντρων

Για όλες τις πιο πάνω χρήσεις, τα αναρριχώμενα φυτά μπορούν να συνδυαστούν με τα υπόλοιπα φυτά του κήπου μας δημιουργώντας αισθητικά ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα.

Είδη αναρριχώμενων φυτών

Τα αναρριχώμενα καλλωπιστικά φυτά προσωπικά τα χωρίζω σε 5 μεγάλες κατηγορίες: τα αειθαλή με ευωδιά, τα φυλλοβόλα, τα πράσινα αναρριχώμενα με λουλούδι, τα πράσινα χωρίς λουλούδι και τα τροπικά/καλοκαιρινά αναρριχώμενα. Λόγω των χαρακτηριστικών της κάθε κατηγορίας, είναι σημαντική η επιλογή φυτών ώστε να ικανοποιούνται οι ανάγκες του χώρου μας.

Αειθαλή αναρριχώμενα με ευωδιά: Παράδειγμα αειθαλή αναρριχώμενων φυτών αποτελούν όλα τα είδη γιασεμιού, όπως το πολυανθές, το σαμπάκ, το γαλλικό, το τραχιλόσπερμο εκτός το κυπριακό, καθώς επίσης το αγιόκλιμα και ο στεφανωτής. Το γεγονός ότι είναι αειθαλή μας επιτρέπει τη φύτευσή τους κοντά σε πισίνες ή υδάτινες κατασκευές ενώ, λόγω συνήθως των έντονων τους αρωμάτων, είναι ιδανικά για φυτεύσεις κοντά σε κιόσκια ή χώρους ξεκούρασης.

Φυλλοβόλα αναρριχώμενα: Στα φυλλοβόλα αναρριχώμενα φυτά συναντούμε μεγαλύτερη ποικιλία απ’ ό,τι στα αειθαλή. Το εύρος των φυλλοβόλων φυτών είναι μεγαλύτερο τόσο σε χρώμα και σχήμα άνθεων όσο και σε εύρος άνθησης και άρα μας επιτρέπουν να έχουμε στον κήπο μας πολύ περισσότερες επιλογές και συνδυασμούς. Μερικά παραδείγματα φυλλοβόλων ειδών είναι η βουκεμβίλια (η οποία συναντάται σε πληθώρα χρωμάτων), η αμπελοψίδα, η βικνόνια, η κάμψης, η γουιστέρια, η ποτρανέα, το κλεμάτις, το passion fruits καθώς επίσης και το αμπέλι, καθώς και διάφορα είδη αναρριχώμενων τριανταφυλλιών.

Πράσινα αναρριχώμενα με λουλούδι: Τα πράσινα αναρριχώμενα φυτά χαρακτηρίζονται από την πλούσια τους βλάστηση και είναι ιδανικά σε περιπτώσεις όπου θέλουμε να έχουμε ολόχρονα καλυμμένη μία επιφάνεια. Μερικά από τα πράσινα είδη μπορεί να φέρουν και άνθη σε διάφορα χρώματα. Μερικά πράσινα αναρριχώμενα φυτά είναι η πανδωρέα, το πλουμπέγκο, η ντεκομάρια, το morning glory, το passion flower, η πυρροστέκια, το κλερόδεντρο, η χόγια.

Πράσινα αναρριχώμενα χωρίς λουλούδι: Οπως και τα πράσινα αναρριχώμενα με λουλούδι, τα πράσινα αναρριχώμενα χωρίς λουλούδι είναι ιδανικά για τη δημιουργία μιας ολόχρονης καταπράσινης επιφάνειας. Παράδειγμα τέτοιων φυτών είναι ο κισσός, η χετέρα και παρθενόκισσους.
Τροπικά/καλοκαιρινά αναρριχώμενα: Επίσης, υπάρχουν και τροπικά αναρριχώμενα φυτά, τα οποία μας δίνουν έντονους χρωματισμούς λουλουδιών (κίτρινα, πορτοκαλί, κόκκινα) με κύριο χαρακτηριστικό τους την έντονη και γρήγορη ανάπτυξή τους την καλοκαιρινή περίοδο. Τη χειμερινή περίοδο δεν ανθίζουν και ελαφρώς κιτρινίζουν τα φύλλα τους. Τέτοια φυτά είναι η θυμπέργκια, η σαντεβίλα, η μαντεβίλα και η αλαμάντρα.

Ανάγκες φύτευσης και εδάφους

Τα αναρριχώμενα φυτά χρειάζονται εύφορο έδαφος για να αναπτυχθούν σωστά, οπότε είναι σημαντική η σωστή άρδευση και λίπανσή τους, όπως τα αναλύσαμε σε προηγούμενά μας άρθρα. Φυτεύονται πάντα με μπάλα χώματος σε λάκκους διαστάσεων τουλάχιστον 50×50 εκ., με την κατάλληλη εποχή φύτευσης να είναι το φθινόπωρο και η άνοιξη, όπου το έδαφος περιέχει άφθονη υγρασία. Παρόλο που σχεδόν όλα τα αναρριχώμενα φυτά μπορούν να αναρριχηθούν από μόνα τους, συστήνεται όπως μετά τη φύτευσή τους προσδεθούν στις επιφάνειες τις οποίες θα αναρριχηθούν ώστε να ευκολυνθεί η αναρρίχησή τους. Παρόλο που τα αναρριχώμενα φυτά μπορούν να φυτευτούν σε μία γλάστρα ή ένα ανθώνα για να διακοσμήσουν το μπαλκόνι μας, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ο περιορισμός που θα έχουν στην ανάπτυξη του ριζικού τους συστήματος δε θα τους επιτρέπει να έχουν την αντίστοιχη ανάπτυξη, όπως αν φυτεύονταν στο έδαφος. Παρ’ όλα αυτά, η φύτευσή τους στη γλάστρα ή στον ανθώνα δημιουργεί ένα πανέμορφο σκηνικό στο μπαλκόνι μας.

Φροντίδα αναρριχώμενων φυτών

Τα αναρριχώμενα φυτά είναι φυτά που χρειάζονται φροντίδα η οποία θα επιφέρει και τη ζωηρότερη και πλουσιότερη βλάστηση και άνθησή τους. Την περίοδο Ιανουαρίου- Φεβρουαρίου πρέπει να τα καθαρίσουμε και να τα κλαδέψουμε ώστε να μπορούν πάλι την άνοιξη να βγάλουν καινούργιους βλαστούς και να ανθίσουν. Το κλάδεμα επίσης επιφέρει τον αερισμό των φυτών αυτών που είναι πολύ σημαντικός για την καλή τους ανάπτυξη, ενώ μας επιτρέπει να ελέγξουμε το σχήμα και μέγεθός τους. Επίσης, λόγω του ότι, όπως αναφέραμε πιο πάνω, τα αναρριχώμενα φυτά χρειάζονται εύφορο έδαφος, είναι πολύ σημαντικό να δίνουμε την κατάλληλη ποσότητα λιπάσματος και επίσης να αφαιρούμε τα ζιζάνια και αγριόχορτα γρήγορα από τις λεκάνες τους, καθώς απορροφούν σε κάποιο βαθμό τα θρεπτικά συστατικά και την υγρασία του εδάφους.

Οσον αφορά την άρδευση, συστήνεται η αυτόματη άρδευση με σταγόνες με τη συχνότητα και ποσότητά της να εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες όπως η εποχή, το είδος και μέγεθος του φυτού και τη σύσταση του εδάφους. Ο γεωπόνος τοπιοτέχνης, ο οποίος θα σχεδιάσει τον κήπο και το σύστημα άρδευσής σας, είναι ο πλέον ειδικός και υπεύθυνος για να γνωρίζει πότε και πόση ποσότητα νερού θα πρέπει να λαμβάνει το κάθε φυτό και θα προγραμματίσει το σύστημα άρδευσης ανάλογα.

* (BSc Γεωπονίας, MSc Αρχιτεκτονικής Κήπων) Διευθύνων Σύμβουλος Green Forest
Αντιπρόεδρος της Παγκύπριας Ενωσης Γεωπόνων Πρόεδρος της Ενωσης Γεωπόνων Πάφου Τ: 99675101 / Ε: [email protected]