Τα ανύπαρκτα δημόσια γηροκομεία και οι ξεχασμένοι ηλικιωμένοι

• Οι ηλικιωμένοι βρίσκονται εκτεθειμένοι στην ψυχολογική πίεση και καταπίεση, αφού πολλές φορές δυσκολεύονται να εκφράσουν αυτά που νιώθουν.
• Η ψυχολογική υποστήριξη των ηλικιωμένων στις δομές αυτές θα έπρεπε να ήταν αυτονόητη, ωστόσο από τη στιγμή που κακώς δεν είναι, πρέπει να ελεγχθούν τα δημόσια γηροκομεία

Του Κυριάκου Λοΐζου

Πριν από μερικές μέρες είδαμε με αποτροπιασμό την εικόνα στην Ελλάδα όπου δύο νοσηλευτές ιδιωτικού νοσοκομείου «έπλεναν» μία μεγάλη σε ηλικία γυναίκα. Γυμνή, μέσα στο κρύο, και ξαπλωμένη σε ένα χαλί πάνω στο δρόμο, δεχόταν όλη την ντροπή του κόσμου στο σώμα της, ανήμπορη να αντιδράσει, ενώ οι νοσηλευτές τής έριχναν νερό σε όλο το σώμα με το λάστιχο πίεσης, σαν να ήταν αντικείμενο που έπρεπε να παραδοθεί.

Οι ηλικιωμένοι άνθρωποι, οι οποίοι εξαρτώνται από άλλους, είναι ευάλωτοι, είναι εκτεθειμένοι στην αναλγησία και την αδιαφορία, ενώ όταν δεν υπάρχει σχετικός έλεγχος, τα πράγματα γίνονται ακόμη δυσκολότερα.

«Η παρουσία των ατόμων τρίτης ηλικίας στη σημερινή εποχή είναι απαραίτητη. Παρόλα αυτά, η συμβολή τους τις περισσότερες φορές δεν αναγνωρίζεται και αυτοί μένουν στο περιθώριο. Οι ηλικιωμένοι έχουν πλέον σημαντικούς ρόλους, αφού φροντίζουν τα εγγόνια τους και βοηθούν με κάθε τρόπο τα παιδιά τους, μεταδίδοντας τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους. Πρόκειται για τους ανθρώπους που δίδαξαν τις αξίες της ζωής και που απέδειξαν ότι όσες δυσκολίες και αν βρεθούν στην πορεία της ζωής, αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν». Η ανακοίνωση αυτή του Παρατηρητηρίου Τρίτης Ηλικίας στην Κύπρο, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Τρίτη Ηλικία, τον περασμένο Σεπτέμβριο, συμπυκνώνει εν πολλοίς το πνεύμα στο οποίο η Πολιτεία θα πρέπει να κινηθεί με γνώμονα την ποιοτική διαβίωση των ανθρώπων αυτών.

Σε ποια κατάσταση βρισκόμαστε και ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα γηροκομεία στην Κύπρο; Τι συμβαίνει με το εξειδικευμένο προσωπικό και πόσο βάρος δίδεται στην ψυχολογική υποστήριξη των ηλικιωμένων;

Όπως ανέφερε στη «Χαραυγή» ο πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Τρίτης Ηλικίας, Δήμος Αντωνίου, η κατάσταση στα γηροκομεία βελτιώνεται χρόνο με το χρόνο «σε σχέση με φαινόμενα και περιστατικά που είχαν παρατηρηθεί πριν ένα ή δύο χρόνια».

Ερωτηθείς τι ακριβώς εννοεί όταν αναφέρεται σε «παλαιότερα φαινόμενα», ο κ. Αντωνίου είπε πως μέχρι πρότινος έδεναν ανθρώπους στα κρεβάτια, ενώ η συμπεριφορά αρκετών φροντιστών ήταν επιεικώς απαράδεκτη. «Οι πρακτικές δέκα περίπου γηροκομείων ενέπιπταν στον Περί Βασανιστηρίων Νόμο, έτσι όπως προέκυψε από την έκθεση της Επιτρόπου Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Μαρίας Στυλιανού – Λοττίδη», υπογράμμισε.

Ο Δήμος Αντωνίου πρόσθεσε ότι πολλά γηροκομεία χρήζουν σημαντικών βελτιώσεων, κάτι που, όπως είπε, προσπαθούν να φέρουν εις πέρας σε συνεργασία με τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας αλλά και με την ίδια την Επίτροπο.

Κληθείς να σχολιάσει το κατά πόσο είναι επαρκώς καταρτισμένοι οι επαγγελματίες που εργοδοτούνται στα γηροκομεία, ο κ. Αντωνίου τόνισε πως αυτό είναι ένα ζήτημα το οποίο θέτουμε συνεχώς, «ότι είναι μεγάλη ανάγκη να μπουν και ψυχολόγοι μέσα στα γηροκομεία για να αξιολογούν την ψυχική υγεία των ανθρώπων αυτών». Σε αυτό το πλαίσιο, συνέχισε, επίκειται νομοσχέδιο το οποίο εκσυγχρονίζει το υφιστάμενο πλαίσιο σε σχέση με την εύρυθμη λειτουργία των γηροκομείων. «Ελπίζουμε, αν περάσει από τη Βουλή, επιτέλους τα γηροκομεία να ξεκινήσουν να σκέφτονται και την ψυχική υγεία, τόσο των ηλικιωμένων όσο και των φροντιστών και νοσηλευτών».

Να σημειωθεί ότι σε ένα στοιχειωδώς ευνομούμενο κράτος, το οποίο διέπεται από καλή οργάνωση, η ψυχολογική υποστήριξη θα έπρεπε να αποτελεί αυτονόητη πρακτική και υπηρεσία.

Το ζήτημα, πρόσθεσε ο πρόεδρος του Παρατηρητηρίου, είναι να μπουν τέτοιες δικλίδες, έτσι ώστε το κράτος να έχει τη δυνατότητα να παρεμβαίνει στα ιδιωτικά γηροκομεία όταν παρατηρούνται περιστατικά τα οποία είναι αντίθετα προς την ανθρώπινη φροντίδα.

«Εμείς, ως Παρατηρητήριο Τρίτης Ηλικίας, δεν μπορούμε να πάμε σε ένα γηροκομείο να διενεργήσουμε ελέγχους, διότι δεν έχουμε τέτοιο δικαίωμα. Γι’ αυτό λέμε ότι με τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας θα υποχρεωθούν να βάλουν επιπλέον υπηρεσίες, ενώ εμείς από την πλευρά μας με διάφορους φορείς, όπως ο Φορέας Τρίτης Ηλικίας, προσπαθούμε να πείσουμε για την ενσωμάτωση ψυχολόγων από το Υπουργείο Υγείας».

Όπως υπογράμμισε, πρέπει ο κόσμος και η Πολιτεία να καταλάβουν ότι οι ηλικιωμένοι πρέπει να τυγχάνουν ειδικού χειρισμού, διότι εξαρτώνται από άλλους ανθρώπους. «Δυστυχώς, υπάρχουν μόνο μερικά γηροκομεία ιδιωτικά τα οποία παρέχουν ψυχολογική στήριξη με τη μέθοδο του εξωτερικού συνεργάτη. Με μερικά από αυτά συνεργαζόμαστε και σας λέω ότι το επίπεδο υπηρεσιών που προσφέρουν είναι αρκετά υψηλό».

Όσο για το ποιο είναι το κυριότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα γηροκομεία, ο κ. Αντωνίου αναφέρθηκε στα είδη πρώτης ανάγκης, κι όχι μόνο, λέγοντας πως «κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού τα γηροκομεία χτυπήθηκαν πάρα πολύ και εντοπίστηκαν σοβαρότατα προβλήματα σε βασικά πράγματα».

Γενικότερα, σημείωσε ο πρόεδρος του Παρατηρητηρίου, πρέπει να δοθούν κίνητρα στα ιδρύματα αυτά, έτσι ώστε να βάλουν κι άλλες υπηρεσίες με σκοπό την ποιοτικότερη φροντίδα των συνανθρώπων μας. «Το κράτος πρέπει να έρθει με εθνική στρατηγική με σκοπό την ανάπτυξη και τις υψηλού επιπέδου υπηρεσίες για τους ηλικιωμένους συνανθρώπους μας».

Από πλευράς της η πρόεδρος του Συνδέσμου Οίκων Ευγηρίας, Λουκία Γρηγορίου, είπε πως το κυριότερο πρόβλημα των ιδρυμάτων αυτή τη στιγμή είναι η έλλειψη προσωπικού, και ακόμα δυσκολότερη η εξεύρεση ανθρώπων που να θέλουν να εργοδοτηθούν στα γηροκομεία. «Είχαμε νοσηλευτές, οι περισσότεροι από τους οποίους πήγαν σε κλινικές αλλά και σε κέντρα για τον κορονοϊό. Κάνουμε διαβήματα για να δοθεί η δυνατότητα σε αλλοδαπούς να μπορέσουν να εργοδοτηθούν στα γηροκομεία, οι οποίοι ήδη δουλεύουν ως φροντιστές και φροντίστριες». Δυστυχώς, τόνισε η κα Γρηγορίου, το κράτος δεν μας παρέχει αυτή τη δυνατότητα.

O Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Κυπρίων Συνταξιούχων (ΕΚΥΣΥ), Κώστας Σκαρπάρης, είπε με τη σειρά του ότι το κράτος έβαλε λουκέτο στα περισσότερα δημόσια γηροκομεία με τη δικαιολογία ότι δεν πληρούσαν κάποια κριτήρια (παλιές εγκαταστάσεις κ.λπ.). «Ακόμα και τα δημόσια ή κοινοτικά που έχουν απομείνει ζητούν από 1.000 ευρώ και πάνω, σε μία εποχή όπου πολλοί συνταξιούχοι παίρνουν 500 ευρώ», τόνισε ο κ. Σκαρπάρης.

Το κράτος, πρόσθεσε ο Γ.Γ. της ΕΚΥΣΥ, απουσιάζει από τη στήριξη των ιδρυμάτων αυτών, ενώ όταν εμείς καταγράψαμε τις απόψεις μας, αυτές δεν εισακούστηκαν. «Σε ό,τι αφορά τις προτάσεις νόμου για εκσυγχρονισμό, αυτές μένουν στα συρτάρια των υπουργείων. Με ευθύνη της προηγούμενης κυβέρνησης, ό,τι αφορούσε το ανθρώπινο κομμάτι των γηροκομείων παραγκωνίστηκε», υπογράμμισε ο Κώστας Σκαρπάρης.

Πάντως, εξ όσων απορρέουν από τα λεγόμενα τόσο του προέδρου του Παρατηρητηρίου Τρίτης Ηλικίας όσο και της προέδρου του Συνδέσμου Οίκων Ευγηρίας, οι ηλικιωμένοι βρίσκονται εκτεθειμένοι στην ψυχολογική πίεση και καταπίεση, αφού πολλές φορές δυσκολεύονται να εκφράσουν αυτά που νιώθουν. Η ψυχολογική υποστήριξη των ηλικιωμένων στις δομές αυτές θα έπρεπε να ήταν αυτονόητη, ωστόσο από τη στιγμή που κακώς δεν είναι, πρέπει να ελεγχθούν τα δημόσια γηροκομεία.

Τα όσα είπε ο Δήμος Αντωνίου περί παλαιότερων περιστατικών τα οποία αφορούσαν απάνθρωπες πρακτικές, όπως ψυχολογικό μπούλινγκ και δέσιμο στα κρεβάτια, ίσως ανοίξουν τον ασκό του Αιόλου για μία τραγική άγνωστη πραγματικότητα την οποία κανείς δεν τολμά να αγγίξει.

Εμείς, θα επανέλθουμε…