Από τα αποµνηµονεύµατα του διευθυντή της Αγγλικής Σχολής

  • Αναφορές του Paul Griffin από την εποχή της ΕΟΚΑ στο βιβλίο του «A noisy Isle»
  • Η αντίληψή του για την ιστορία ήταν επιδερµική και οι ιστορικές γνώσεις του περιορισµένες
  • Αποκαλεί επανειληµµένα τον Καραολή τροµοκράτη και κάποιες φορές δολοφόνο, χωρίς να προσπαθεί καν να εξετάσει µια διαφορετική θεώρηση
  • Στις 21 Ιανουαρίου 1957, 60 µαθητές οδηγήθηκαν στην αίθουσα εκδηλώσεων, όπου τους έδειραν µε ραβδί

 

Ο Paul Griffin γεννήθηκε στις 2 Μαρτίου 1922 στο Έσσεξ της Αγγλίας και στον ∆εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο, σε ηλικία 18 ετών, κατατάγηκε στον βρετανικό στρατό. Στάλθηκε στην Ινδία στο σώµα των Gurkhas. Πολέµησε στη ζούγκλα της Βιρµανίας και µε το τέλος του πολέµου, µόλις 23 ετών, βρέθηκε στο βαθµό του ταγµατάρχη. Το 1955 το Υπουργείο Αποικιών διαφήµισε τη θέση του διευθυντή της Αγγλικής Σχολής Λευκωσίας που είχε µείνει ακέφαλη. Ο Griffin µετά από µια σύντοµη συνέντευξη πήρε το διορισµό και έφτασε µε πλοίο στη Λεµεσό τον Φεβρουάριο 1956.

Στην αρχή του βιβλίου ο Griffin κάνει ξεκάθαρη τη θέση του γύρω από την ΕΟΚΑ: Για τον Griffin ήταν µια τροµοκρατική οργάνωση. Οι τροµοκράτες, έγραφε, ήταν παντού, «όχι τόσο σε φυσική παρουσία όσο στα µυαλά µας» (σ. 21). Σ’ όλο το βιβλίο διαφαίνεται ότι οι ιστορικές γνώσεις του ήταν περιορισµένες, όπως για παράδειγµα: «…..οι τεχνικές που χρησιµοποίησε η Βρετανία για να απελευθερώσει την Ελλάδα από τους Ναζί τώρα χρησιµοποιούνται από τους Έλληνες εναντίον µας». Αµέσως µετά εκφράζει παράπονο: «…δεν υπάρχει ευγνωµοσύνη στην πολιτική. Ο Γρίβας πολέµησε µαζί µας εναντίον των Ελλήνων κοµµουνιστών και τώρα είναι επικεφαλής της τροµοκρατικής εκστρατείας εναντίον µας» (σ. 21).

Γρήγορα αντιλαµβάνεται ότι έχει µπροστά του ένα πολύ δύσκολο έργο. Αν και ήταν Σχολή που χρηµατοδοτείτο από την κυβέρνηση, δεν έπρεπε να εµπλακεί στη σύγκρουση. Χωρίς να κάνει άµεση αναφορά στις οδηγίες που πήρε από την αποικιακή κυβέρνηση, τονίζει ότι η δουλειά του ήταν η παροχή ποιοτικής αγγλικής εκπαίδευσης (σ. 22). Μόνιµη επωδός σ’ όλο το βιβλίο είναι να µείνουν τα πολιτικά έξω από τη Σχολή. Με τον όρο «πολιτικά» εννοούσε τη δράση υποστηρικτών της ΕΟΚΑ. Όπως αναφέρει, ένας στόχος του ήταν να εξηγήσει στους µαθητές ότι δεν µπορούσαν να επωφελούνται από κυβερνητικό σχολείο και ταυτόχρονα να είναι υποστηρικτές της ΕΟΚΑ.

Όταν έφτασε στη Σχολή, υπήρχε ένταση ανάµεσα στους µαθητές λόγω της καταδίκης του Μιχαλάκη Καραολή (απόφοιτου 1953) σε θάνατο στις 28 Οκτωβρίου 1955. Στο βιβλίο αποκαλεί επανειληµµένα τον Καραολή τροµοκράτη και κάποιες φορές δολοφόνο χωρίς να προσπαθεί, έστω και εκ των υστέρων, να εξετάσει µια διαφορετική θεώρηση.

Ένα µήνα πριν την άφιξή του, µαθητής που συνελήφθη να αναγράφει συνθήµατα στους τοίχους φυλακίστηκε και απεβλήθη από τη Σχολή (σ. 27). Μερικές βδοµάδες µετά την άφιξή του αντιµετώπισε την πρώτη µεγάλη πρόκληση. Παρασκευή 2 Μαρτίου 1956 µετά τις 11:00 π.µ. έκρηξη βόµβας στη Σχολή (σ. 37). Καθόλου τυχαία η επιλογή της µέρας/ώρας, αφού αυτή τη µέρα/ώρα έφευγαν όλοι οι µαθητές για να δοθεί ευκαιρία στους μουσουλµάνους µαθητές να πάνε στο τζαµί.

Με κάθε ευκαιρία έπαιρνε διαβεβαιώσεις από τον κυβερνήτη Harding ότι η Σχολή έχει την πλήρη στήριξή του και θα ληφθούν οποιαδήποτε µέτρα για να συνεχίσει να λειτουργεί. Αρχικά οι αστυνοµικές φρουρές αυξήθηκαν. Από την αρχή τόνιζε ότι αντιλαµβανόταν ότι τόσο ο ίδιος και οι Βρετανοί µέλη του προσωπικού όσο και Ελληνοκύπριοι εκπαιδευτικοί ήταν πιθανοί στόχοι. Ήδη κάποια µέλη του προσωπικού δέχτηκαν απειλητικές επιστολές. Γι’ αυτό ζήτησε να περιφραχτεί η Σχολή µε αγκαθωτό σύρµα (σ. 44). Το 1957 ο ίδιος γράφεται στην Αστυνοµία σαν Special, για να έχει όπως όλοι οι Βρετανοί εκπαιδευτικοί νόµιµη οπλοφορία. Στις 3 Ιανουαρίου 1957 γίνεται απόπειρα δολοφονίας εναντίον δύο εκπαιδευτικών, του John Bray και της Dorothy Richards. Και οι δύο τραυµατίζονται. Την Παρασκευή 11 Ιανουαρίου 1957 δολοφονείται στην Αµµόχωστο ο Cecil Cook [1], υπεύθυνος του οικοτροφείου Lloyds και πολύ αγαπητός στους µαθητές και το προσωπικό [2].

Στις 9 Μαρτίου 1956 ο Μακάριος εξορίζεται στις Σεϋχέλλες. Ο διευθυντής Griffin αναφέρει ότι ένιωσε ανακούφιση για τη σκληρή γραµµή της κυβέρνησης (σ. 51). Όµως την επόµενη µέρα ο διευθυντής πιάστηκε απροετοίµαστος στην αντίδραση των µαθητών που αρνήθηκαν να τραγουδήσουν το πρωί θρησκευτικούς ύµνους. Το διάλειµµα της ίδιας µέρας ακούγονταν φωνές και συνθήµατα των µαθητών.

Από την αρχή, φαίνεται το δίληµµα που είχε να αντιµετωπίσει και η σύγκρουση ρόλων. Από τη µια ο διευθυντής-παιδαγωγός και από την άλλη ο διευθυντής-αστυνοµικός. Σταδιακά θα υπερτερήσει το δεύτερο και αργότερα θα γράψει ότι ήταν αποφασισµένος να επιβάλει αυστηρή πειθαρχία, έστω και αν σήµαινε το τέλος της συµµετοχής των Ελληνοκυπρίων στη Σχολή (σ. 62).

Με την πάροδο του χρόνου τα επεισόδια που έπρεπε να διαχειριστεί γίνονταν πιο δύσκολα. Το φθινόπωρο του 1956 αποβάλλει διά παντός µαθητή που αντέγραψε φυλλάδιο της ΕΟΚΑ. Την ίδια εποχή αποβάλει διά παντός άλλο µαθητή που άλλαξε την ονοµασία της Λεωφόρου Winston Churchill σε Λεωφόρο Μιχαλάκη Καραολή. Τέλος Νοεμβρίου 1956 έγινε απόπειρα εµπρησµού της αίθουσας εκδηλώσεων της Σχολής και χρειάστηκε παρέµβαση της Πυροσβεστικής.

Το Σάββατο 19 Ιανουαρίου 1957, ονοµαστική µέρα του Μακαρίου, που είχε ήδη εξοριστεί, οι µαθητές αρνήθηκαν να τραγουδήσουν θρησκευτικούς ύµνους. Η άµεση αντίδραση του διευθυντή ήταν να στείλει σπίτι 2 τάξεις µεγάλων µαθητών, θέλοντας µε αυτόν τον τρόπο να δώσει ένα µήνυµα στους γονείς (σ. 113). Τη ∆ευτέρα 21 Ιανουαρίου 1957 κατά τη διάρκεια του διαλείµµατος έγινε εκδήλωση συµπαράστασης µαθητών που φώναζαν συνθήµατα. 60 µαθητές οδηγήθηκαν στην αίθουσα εκδηλώσεων και µε εισήγηση του γυµναστή Ronnie Brown [3] τούς έδειραν µε ραβδί (σ. 113-4).

Ο τρόπος που λειτούργησε τα πρώτα χρόνια έδινε την εντύπωση ότι δεν ανέµενε σηµαντικές αλλαγές στο καθεστώς στην Κύπρο. Το καλοκαίρι 1956 δηµιούργησε νέα οικοτροφεία, ενώ λίγο αργότερα πήγε στο Λονδίνο για να επιλέξει νέους Βρετανούς εκπαιδευτικούς. Ήδη αποφασίστηκε η εισαγωγή επταετούς κύκλου σπουδών. Τον Μάρτη 1956 ο Griffin προτείνει νέα πολιτική για τη Σχολή: επέκταση και βελτίωση των οικοτροφείων, όπως και βελτίωση των εργαστηρίων και των αθλητικών εγκαταστάσεων [4].

Μέσα από τα αποµνηµονεύµατα φαίνεται ότι µε την πάροδο του χρόνου η κατάσταση στη Σχολή χειροτέρευε και ο έλεγχος πάνω στους µαθητές γινόταν πιο αδύνατος. Για το 1956 αναφέρει ότι οι Τουρκοκύπριοι συνέχισαν να δείχνουν ανεκτικότητα στη βία της ΕΟΚΑ και να εµπιστεύονταν τον κυβερνήτη Harding (σ. 43). Τονίζει ότι κανένας Τουρκοκύπριος δεν του παρείχε πληροφορίες για Ελληνοκύπριο και το ανάποδο και συµπεραίνει ότι η αφοσίωση των µαθητών στο σχολείο ήταν πιο ισχυρή από την αφοσίωσή τους στην κοινότητά τους. Όµως κατά τον Griffin τα πράγµατα άλλαξαν το 1958, όταν αρχίζουν να παρουσιάζονται δικοινοτικά συµβάντα. Τέτοια ήταν η ανησυχία του, που αποφασίζει να κλείσει τη Σχολή για το δεύτερο τρίµηνο του 1958, δύο βδοµάδες νωρίτερα. (σ. 163)

Το 1958 πληθαίνουν τα φυλλάδια της ΕΟΚΑ στη Σχολή και οι τιµωρίες µαθητών προκαλούν αντιδράσεις µε αποκορύφωµα την απεργία τον Μάρτη 1958, όπου η πλειοψηφία των µαθητών αρνήθηκε να πάει σχολείο. Τον Σεπτέµβρη του 1958 µετά από έντονη παρότρυνση της ΕΟΚΑ αποχωρούν όλοι οι Ελληνοκύπριοι µαθητές.

Προς το τέλος του βιβλίου δείχνει απογοητευµένος και προβληµατισµένος για τη νέα εποχή και γι’ αυτόν το λόγο δεν ενδιαφέρεται να παραµείνει στη Σχολή µε την ανεξαρτησία. Θεωρεί ότι η Αγγλική Σχολή είναι ένα ελίτ σχολείο, µε την έννοια ότι προσφέρει µοναδική εκπαίδευση στην Κύπρο. Μετά την ανεξαρτησία, που δεν θα υπάρχουν οι επιδοτήσεις, θα αυξηθούν τα δίδακτρα και µόνο ένα µέρος του πληθυσµού θα µπορούσε να αντέξει. Έτσι η Αγγλική Σχολή θα γίνει ένα ελίτ σχολείο µε την παραδοσιακή έννοια. Αυτό συµπίπτει µε το τι έγραψε ο πρόεδρος του ∆ιαχειριστικού Συµβουλίου, Colin Raeburn, το 1960: «Από την ίδρυσή του το σχολείο φρόντιζε φτωχά αλλά έξυπνα αγόρια. Η αποδοχή πλούσιων Κυπρίων αγοριών θα αποφέρει ψηλότερα εισοδήµατα, αλλά θα αλλάξει ριζικά το χαρακτήρα του και θα αφαιρέσει τον πραγµατικό λόγο συνέχισης της ύπαρξης της Σχολής» [5].

Η αντίληψη του Griffin για την αποικιοκρατία  

Ο Griffin κάνει αναφορές στο βιβλίο του και για τη γενικότερη κατάσταση στην Κύπρο. Βλέπει µια σύγκρουση των ακραίων µε τις δυνάµεις ασφαλείας. Ταυτόχρονα, βλέπει διάσταση µεταξύ ακραίων και µετριοπαθών Ελληνοκυπρίων.

Για τον Griffin, ο ρόλος των Βρετανών στην Κύπρο είναι να κρατήσουν το νόµο και την τάξη. Όπως αναφέρει, είναι πρόβληµα να δίνεις ανεξαρτησία σε ανθρώπους που έχουν τέτοια αυτοπεποίθηση που νοµίζουν ότι µπορούν να τρέξουν πριν µάθουν να περπατήσουν (σ. 36). ∆εν δέχεται ότι για τις δυνάµεις ασφαλείας είναι κανόνας η κακοµεταχείριση ή ακόµα τα βασανιστήρια. ∆ηλώνει ότι οι δυνάµεις ασφαλείας εργάζονται µέρα και νύχτα κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες µε τεράστιο κίνδυνο από ενέδρες. Μπορεί κάτω από αυτές τις δυσκολίες να γίνουν πιο τραχείς, αλλά δεν δέχεται ότι υπάρχει ίχνος αλήθειας στις ιστορίες για κακοποιήσεις. Για τον Griffin η ούτω καλούµενη αποικιοκρατία είχε τα µειονεκτήµατά της, αλλά είχε γνήσια έγνοια για την ευηµερία των λαών της αυτοκρατορίας.

∆εν κρύβει τον µεγάλο θαυµασµό του για τον κυβερνήτη Sir John Harding που τον αποκαλεί εξαιρετικό (σ. 131), δύναµη του καλού (σ. 141). Μετά την αντικατάσταση του Harding, εκφράζει την πικρία του (και πιστεύει) και του στρατού, που όπως λέει µπορούσε να αποτελειώσει την ΕΟΚΑ. Παρά το θαυµασµό του για τον κυβερνήτη, ο Griffin διαφώνησε µε τον Harding που εισηγήθηκε να µη γίνεται προσευχή, αφού ο ίδιος ήταν βαθιά θρησκευόµενος. Μια άλλη διαφωνία που δεν περιλαµβάνεται στα αποµνηµονεύµατα ήταν όταν ο Harding αποφάσισε να απαγορεύσει στους Ελληνοκυπρίους τη χρήση ποδηλάτων, αφού θεωρούσε ότι µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν για υπονοµευτικές δραστηριότητες. Τον Οκτώβρη του 1956 ο Griffin έστειλε επιστολή στον Harding δηλώνοντας ότι δεν επιτρέπεται η χρήση ποδηλάτων σε 375 µαθητές και αυτό θα επηρέαζε τη λειτουργία της Σχολής (Antigone Heraclidou Imperial Control in Cyprus 239).

 

Ο Paul Griffin πέθανε στις 29 Ιανουαρίου 2012.

Αντώνης Αντωνίου

Απόφοιτος, πρώην εκπαιδευτικός και υποδιευθυντής της Αγγλικής Σχολής

[1] Καθηγητής στην Αγγλική Σχολή (Educational officer) που µετατέθηκε στο Γραφείο Παιδείας

[2] Συνεντεύξεις µε αποφοίτους

[3] Ήταν στρατιωτικός και οι µαθητές τον θεωρούσαν πολύ σκληρό

[4] Kyriacos Demetriades, The English School Nicosia 263-4

[5] Demetriades 281

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy