Τα διαμάντια δεν θάβονται… είναι πολύτιμα

ΦΑΚΕΛΟΣ: ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ

ΚΕΙΜΕΝΑ: Μαρίνα Κουμάστα

  • Δώρο ζωής και ελπίδας. Υπέρτατη πράξη ανθρωπιάς. Το πιο πολύτιμο δώρο που μπορεί να χαρίσει άνθρωπος σε άνθρωπο. Η δωρεά οργάνων

Πριν πολλά χρόνια μια χαροκαμένη μάνα που αποφάσισε να προχωρήσει με τη δωρεά των οργάνων του γιου της είχε δηλώσει για την απόφασή της: «Tα διαμάντια δεν θάβονται, γιατί είναι πολύτιμα. Εγώ γιατί να θάψω τα πολύτιμα όργανα του παιδιού μου;» Και τα «διαμάντια» από το άψυχο σώμα του παιδιού της έγιναν δώρο ζωής για άλλους συνανθρώπους του. Το πιο πολύτιμο δώρο που μπορεί να προσφέρει άνθρωπος σε άνθρωπο.

Η συγκλονιστική δήλωση αυτής της μάνας έφτασε στα αυτιά ενός ζευγαριού. Και η κοπέλα δήλωσε στον σύζυγό της πως εάν ποτέ της συνέβαινε κάτι, τότε θα ήθελε τα όργανά της να γίνουν δώρο για άλλους συνανθρώπους της. Ηταν μια κατάθεση ψυχής που έγινε σε μια φάση που όλα κυλούσαν όμορφα… Η ζωή ωστόσο είναι απρόβλεπτη. Ενα μήνα μετά η κοπέλα έφυγε… Τα όργανά της συνεχίζουν να ζουν όμως… Στο σώμα άλλων ανθρώπων. Ο άνδρας της έδωσε σάρκα και οστά στην επιθυμία της. Και υπέγραψε για τη δωρεά των οργάνων της…

Τα πιο πάνω δεν είναι αποκυήματα της φαντασίας. Ούτε αποτελούν σενάριο από κάποια κινηματογραφική ταινία. Είναι η αλήθεια της δωρεάς οργάνων. Είναι η πικρόγλυκη γεύση που αφήνει αυτή η τεράστια πράξη. Είναι γεγονότα όπως τα μεταφέρει στη «Χ» η συντονίστρια μεταμοσχεύσεων του Νοσοκομείου Λευκωσίας, κα Χρυστάλλα Δεσπότη, σε μια προσπάθεια να φτάσει σε όλους το μήνυμα των «πολύτιμων διαμαντιών που δεν πρέπει να θάβονται…»

Δικαίως η δωρεά οργάνων χαρακτηρίζεται ως η υπέρτατη πράξη ανθρωπιάς. Γιατί είναι η ίδια η ζωή που δωρίζεται, η μεγαλύτερη πράξη αλτρουισμού, φιλαλληλίας και ευσπλαχνίας. Τρανή απόδειξη ότι υπάρχουν ακόμη ανάμεσά μας άνθρωποι με άλφα κεφαλαίο.

Αλλοτε η απόφαση για τη δωρεά οργάνων λαμβάνεται κάτω από τις πιο τραγικές συνθήκες κι άλλοτε αφορά μια απόφαση που λήφθηκε με γνώμονα την αγάπη. Την ανιδιοτελή αγάπη του δότη προς τον λήπτη, του λήπτη προς τον δότη.

Η αλήθεια είναι πως δεν είναι εύκολο να αποδώσει κανείς το μεγαλείο της δωρεάς οργάνων. Τα λόγια αποδεικνύονται πολύ «μικρά» μπροστά σε μια τόσο μεγάλη πράξη και οι λέξεις πολύ φτωχές για να αποδώσουν το μεγαλείο της ψυχής πολλών συνανθρώπων μας που έχουν προχωρήσει με τη δωρεά οργάνων.

Οταν δε, πρόκειται για μια μάνα, ένα παιδί ή σύζυγο που επάνω στον αβάστακτο πόνο υπογράφουν για τη δωρεά των οργάνων του δικού τους ανθρώπου, τα λόγια είναι περιττά. Γιατί, η δωρεά οργάνων δεν είναι ούτε θεωρία ούτε σύνθημα. Ενα κομμάτι από την ψυχή ενός ανθρώπου είναι, που χαρίζεται στον συνάνθρωπό του. Πότε αυτό το «κομμάτι» λέγεται νεφρός, πότε συκώτι, πότε καρδιά…

Δεν είναι ούτε δέκα ούτε εκατόν οι συνάνθρωποί μας που ζουν χάρη σε άλλους συνανθρώπους τους. Στους 900 υπολογίζονται οι μεταμοσχευμένοι στην Κύπρο. Οι μαρτυρίες τους, συγκλονιστικές. «Μύρισαν» το θάνατο. Τον φαντάστηκαν πολλές φορές, παρακαλώντας να γίνει το θαύμα για τη ζωή. Ωσπου μια μέρα αυτό το θαύμα συνέβη. Ενας άνθρωπος έφευγε την ώρα που ένας άλλος ξαναγεννιόταν… Τα πολύτιμα διαμάντια δεν θάφτηκαν. Χαρίστηκαν κι έγιναν δώρο ζωής και ελπίδας…

Donation dorea organon


Ενας άνθρωπος γεννιέται ξανά…

  • «154 Κύπριοι έχουν προχωρήσει σε μεταμόσχευση νεφρού στη Μεταμοσχευτική Κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. Εγινε επίσης μια ταυτόχρονη μεταμόσχευση νεφρού και παγκρέατος»
  • «57 άτομα στη λίστα αναμονής για μεταμόσχευση νεφρού. 600 νεφροπαθείς στην αιμοκάθαρση»
  • «Τα αποτελέσματα της Μεταμοσχευτικής Κλινικής είναι εφάμιλλα με τα καλύτερα μεταμοσχευτικά κέντρα του εξωτερικού»
  • «Κάθε μεταμόσχευση είναι πιο οικονομική κατά 30.000 ευρώ ανά έτος, ανά μεταμοσχευμένο ασθενή, σε σύγκριση με την αιμοκάθαρση»

Η ιστορία των μεταμοσχεύσεων στον τόπο μας μετρά πολλά χρόνια, από το 1986 οπότε λειτούργησε το Παρασκευαΐδειο Μεταμοσχευτικό Κέντρο, το οποίο άφησε προίκα ένα σπουδαίο έργο. Το 2011 οι μεταμοσχεύσεις πέρασαν στα χέρια του κράτους και έκτοτε σημειώθηκαν δραστικές αλλαγές στον ευαίσθητο αυτό τομέα. Η Μεταμοσχευτική Κλινική ανταποκρίθηκε στις ανάγκες των ασθενών της Κύπρου με αποτελέσματα εφάμιλλα με τα καλύτερα μεταμοσχευτικά κέντρα του εξωτερικού. Μια προσπάθεια που κατάφερε να «ξαναγεννήσει» ανθρώπους, που έδωσε ελπίδα σε δεκάδες συνανθρώπους μας.

Σύμφωνα με τον μεταμοσχευτή του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας, Δρ Βασίλη Χατζηαναστασίου, από την ημέρα που η Μεταμοσχευτική Κλινική του Νοσοκομείου Λευκωσίας λειτούργησε (Ιανουάριο 2011) 155 Κύπριοι έχουν προχωρήσει σε μεταμόσχευση νεφρού, παγκρέατος εκεί. Oι 39 μεταμοσχεύσεις νεφρού έγιναν από μεταθανάτιους δότες και οι 115 από ζωντανούς δότες. Εγινε επίσης μια ταυτόχρονη μεταμόσχευση παγκρέατος και νεφρού. Αξιοσημείωτα είναι τα αποτελέσματα των μεταμοσχεύσεων:

  • 97,4 % βιωσιμότητα μοσχευμάτων στα 3 έτη περίπου (1 οξεία απόρριψη, 1 επιστροφή αρχικής ασθένειας, 1 πυελονεφρίτιδα, 1 χρόνια απόρριψη)
  • 96,8 % βιωσιμότητα ασθενών στα 3 έτη περίπου (1 καρδία – πρώτη εβδομάδα, 1 καρκίνο εντέρου, 1 καρκίνο πνεύμονα, 1 καρδία, 1 πνευμονία)
  • 100% βιωσιμότητα δοτών νεφρού

dorea organon

Οι καινοτομίες που έχουν εισαχθεί

Δεν είναι όμως μόνο τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα της Μεταμοσχευτικής Κλινικής που γεννούν την ελπίδα για αναβάθμιση και επέκταση του τομέα των μεταμοσχεύσεων στην Κύπρου. Είναι και οι καινοτομίες που εισήχθηκαν και αυτές που προγραμματίζονται για το άμεσο μέλλον.

•Λογισμικό, νέα πρωτόκολλα: Από την ώρα που η Κλινική λειτούργησε, σύμφωνα με τον Δρ Χατζηαναστασίου, εισήχθηκε ειδικό λογισμικό σχετικά με την κατανομή των οργάνων από μεταθανάτιους δότες το οποίο εξασφαλίζει διαφάνεια, αμεροληψία και καλύτερη εποπτεία. Εχουν εισαχθεί μητρώα για τον έλεγχο της ποιότητας και ασφάλειας των μεταμοσχεύσεων, την ιχνηλασιμότητα δοτών, οργάνων και ληπτών, ενώ τα πρωτόκολλα θεραπείας που ακολουθούνται είναι πανομοιότυπα με τα καλύτερα κέντρα της Ευρώπης.

•Λαπαροσκοπική νεφρεκτομή: Η θνησιμότητα ανάμεσα στους ασθενείς που περιμένουν στη λίστα αναμονής για νεφρό κυμαίνεται μεταξύ 6-11% ανά έτος. Σε μια προσπάθεια αυτά τα θλιβερά στατιστικά να ανατραπούν και προκειμένου να δοθεί κίνητρο σε ζώντες δότες, έχει εισαχθεί ως καινοτομία η λαπαροσκοπική νεφρεκτομή που σύμφωνα με τον μεταμοσχευτή διασφαλίζει γρηγορότερη ανάρρωση στον δότη και καλύτερη ποιότητα ζωής. «Ο δότης νεφρού μετά από δύο βδομάδες μπορεί να ακολουθήσει κανονικά το πρόγραμμά του, να επιστρέψει στην εργασία του, να κάνει ό,τι έκανε και πριν τη χειρουργική επέμβαση», λέει ο Δρ Χατζηαναστασίου για να προσθέσει ότι αυτή η μέθοδος αυξάνει τις δωρεές από ζώντες δότες κατά 30%.

•Ασύμβατες ομάδες αίματος: Καινοτομία αποτελούν, όπως είπε ο γιατρός, και οι μεταμοσχεύσεις από ασύμβατες ομάδες αίματος. Ενδεικτικά ο Δρ Χατζηαναστασίου αναφέρει ότι ένα παντρεμένο ζευγάρι έχει πιθανότητα 30% να διαφέρουν οι ομάδες αίματός του. «Αυτόματα», εξηγεί, «το 30% αποκλείεται από το να είναι δότης». Δεν μπορούν, διευκρινίζει, όλες οι μεταμοσχεύσεις να γίνουν από ασύμβατες ομάδες αίματος, αλλά οι περισσότεροι μπορούν να δωρίσουν με την απαραίτητη προεργασία και προετοιμασία του λήπτη, η οποία προϋποθέτει την αφαίρεση των αντισωμάτων της ξένης ομάδας αίματος. Τέτοιες μεταμοσχεύσεις γίνονται ανά το παγκόσμιο εδώ και πάρα πολλά χρόνια με πολύ καλά αποτελέσματα. Η εισαγωγή αυτής της μεθόδου, σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, μπορεί να επιτρέψει μέχρι και 40% περισσότερες μεταμοσχεύσεις νεφρού.

Προς χιαστί μεταμοσχεύσεις νεφρού

Στο μεταξύ, ο δρόμος ανοίγει και για τις χιαστί μεταμοσχεύσεις. Πρόκειται για μια ακόμη καινοτομία που αναμένεται να εισαχθεί στο άμεσο μέλλον, λέει ο Δρ Χατζηαναστασίου για να προσθέσει ότι στόχος είναι να διευκολύνει δύο ή και περισσότερα υποψήφια ζευγάρια δότη-λήπτη που δεν έχουν ιστοσυμβατότητα να κάνουν ανταλλαγή νεφρού μεταξύ τους. Με αυτόν πολλοί νεφροπαθείς θα μπορέσουν να επωφεληθούν από απλές μεταμοσχεύσεις νεφρού από ζώντες δότες.

Τα δεδομένα στην Κύπρο έχουν συλλεχθεί, ανέφερε ο μεταμοσχευτής σημειώνοντας ότι δέκα περίπου ζευγάρια βρίσκονται στη λίστα για χιαστί μεταμόσχευση. Οπως σημείωσε, η εν λόγω διαδικασία θα αυξήσει τα περιστατικά με συμβατούς δότες-λήπτες νεφρών, ώστε να αποφεύγονται οι μεταμοσχεύσεις με ασύμβατους δότες. Ανέφερε επιπρόσθετα πως το Υπουργείο Υγείας βρίσκεται σε συνεννόηση με τις αντίστοιχες Αρχές της Ελλάδας και του Ισραήλ για να τεθούν όλα τα δεδομένα σε ένα κοινό σύστημα. Κλήθηκαν, όπως είπε, όλοι οι ασθενείς που βρίσκονται στη λίστα αναμονής και ενημερώθηκαν για τη νέα καινοτομία και τώρα γίνεται η νομοτεχνική επεξεργασία της συμφωνίας.

Ο γιατρός σημείωσε ότι οι ιατρικές εξετάσεις που θα γίνουν σε αυτά τα ζευγάρια είναι οι ίδιες για οποιαδήποτε συνηθισμένη μεταμόσχευση. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Κύπρο, στη δεκαετία του ’90, είχε πραγματοποιηθεί χιαστί μεταμόσχευση στο Παρεσκευαΐδειο Ιδρυμα με δύο ζευγάρια από Αθήνα και Πάτρα. Αυτό το σύστημα, υπέδειξε, εφαρμόζεται επιτυχώς στη Βρετανία και την Ολλανδία.

dorea organon

Τρίτος νεφρολόγος στη Μεταμοσχευτική από τον Μάρτη

Ο μεταμοσχευτής του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας αναφέρθηκε και στην ανάγκη η Μεταμοσχευτική Κλινική να λειτουργεί αυτόνομα λέγοντας πως έχουν γίνει κάποια βήματα προς αυτό το σκοπό. Από τον Μάρτιο, όπως ανέφερε, στο δυναμικό της Κλινικής θα ενταχθεί και τρίτος νεφρολόγος (γεγονός που θα επιτρέψει στην Κλινική να λειτουργεί το σύστημα βάρδιας με τους δικούς της νεφρολόγους χωρίς να επιβαρύνει με περισσότερο όγκο εργασίας τη Νεφρολογική Κλινική), ενώ παράλληλα γίνεται μια προσπάθεια η Μεταμοσχευτική Κλινική να μεταφερθεί στους χώρους όπου σήμερα γίνεται η αιμοκάθαρση. Ως γνωστόν το Τμήμα Αιμοκάθαρσης θα μεταφερθεί σε νέο, διαμορφωμένο χώρο. Σημαντική για τον γιατρό είναι και η προσπάθεια για διορισμό δύο συντονιστριών μεταμοσχεύσεων στα νοσοκομεία Λεμεσού και Λάρνακας. Ενα πολύ ουσιαστικό βήμα, σημειώνει, που θα συμβάλει στη γενικότερη προσπάθεια που γίνεται για τη δωρεά οργάνων.


Το έργο της Μεταμοσχευτικής σε αριθμούς

  • Φεβρουάριο 2011, ένα μήνα μετά τη λειτουργία της Μεταμοσχευτικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. Επέμβαση για αφαίρεση οργάνων από μεταθανάτιο δότη στο Νοσοκομείο Λευκωσίας και δύο μεταμοσχεύσεις νεφρού από τον δότη
  • Απρίλιος 2011. Πρώτη λαπαροσκοπική νεφρεκτομή από ζωντανό δότη και προγραμματισμένη μεταμόσχευση νεφρού.

155 συνάνθρωποί μας έχουν μεταμοσχευθεί ως ακολούθως:

  • 39 μεταμοσχεύσεις νεφρού από μεταθανάτιους δότες
  • 1 ταυτόχρονη μεταμόσχευση παγκρέατος και νεφρού
  • 115 μεταμοσχεύσεις νεφρού από ζωντανούς δότες

Δωρεές οργάνων ως ακολούθως:

  • Αφαιρέσεις νεφρών (και 1 πάγκρεας) από 22 μεταθανάτιους δότες

Συμφέρουν στα δημόσια ταμεία οι μεταμοσχεύσεις

Ο Δρ Χατζηαναστασίου αναφέρθηκε και στο οικονομικό όφελος των μεταμοσχεύσεων, σε σύγκριση με την αιμοκάθαρση. Να σημειωθεί ότι στην Κύπρο 600 περίπου νεφροπαθείς βρίσκονται στην αιμοκάθαρση. Πενήντα επτά άτομα βρίσκονται στη λίστα αναμονής για μεταμόσχευση νεφρού. Ενδεικτικά ο γιατρός αναφέρεται στο παράδειγμα του Ηνωμένου Βασιλείου:

Κόστος ανά έτος, ανά ασθενή:

  • Περιτονιακή κάθαρση (10-20%): £17.500
  • Αιμοκάθαρση (60-70%): £35.000 (156 x £225)
  • Μεταμόσχευση νεφρού (10-30%): £17.000
  • Κόστος φαρμάκων ανοσοκαταστολής: £5.000

Συνεπώς, μεταμόσχευση στον δεύτερο και ακόλουθους χρόνους είναι πιο οικονομική κατά £25.800 ανά έτος ανά μεταμοσχευμένο ασθενή (σε σύγκριση με αιμοκάθαρση). Αυτό σημαίνει πως για την Κύπρο κάθε μεταμόσχευση είναι πιο οικονομική κατά 30.000 ευρώ περίπου ανά έτος, ανά μεταμοσχευμένο ασθενή.

dorea organon


«Ο άνθρωπός σας ζει μέσα μου…»

«Ενα ευχαριστώ για το μεγαλείο της ψυχής σας. Ενα ευχαριστώ για τον αλτρουισμό που επιδείξατε, για τη ζωή που μου χαρίσατε. Ευχαριστώ από καρδιάς… Ο άνθρωπός σας ζει μέσα μου… Το ήπαρ του δικού σας παιδιού θα το προσέχω ως κόρη οφθαλμού. Είναι ό,τι πιο πολύτιμο έχω…» Αυτά μεταξύ άλλων έγραψε στην ευχαριστήρια επιστολή του προς την οικογένεια στο Λονδίνο που συγκατέθεσε για τη δωρεά των οργάνων του παιδιού της, ο Χαράλαμπος Ευαγγέλου ο οποίος το 2008 διαγνώστηκε με σοβαρό πρόβλημα στο συκώτι. Τρία χρόνια μετά κρίθηκε απαραίτητη η μεταμόσχευση ήπατος για να μπει στη λίστα και η μεταμόσχευση να γίνει έναν περίπου χρόνο μετά.

Απάντηση από τους οικείους του παιδιού που του έσωσε τη ζωή, δεν πήρε ποτέ… Δεν ξέρει εάν έλαβαν την ευχαριστήρια επιστολή, εάν την διάβασαν, εάν… Ο δικός τους άνθρωπος όμως ζει μέσα του, όπως λέει. Γι’ αυτό, τους σκέφτεται καθημερινά. Και θαυμάζει το μεγαλείο της ψυχής τους… «Στο χειρουργικό τραπέζι, κατά την προετοιμασία πριν από το χειρουργείο για τη μεταμόσχευση ήπατος έβλεπα τη ζωή να περνά από μπροστά μου: Εικόνες από την παιδική μου ηλικία, από το σχολείο, από το ταξίδι μου και τη ζωή μου στο Λονδίνο μετά τα δυσάρεστα νέα ότι χρειαζόμουν μεταμόσχευση ήπατος. Πέντε φορές βρέθηκα στην ίδια θέση, με την ίδια ρόμπα έτοιμος να μπω στο χειρουργείο. Την υστάτη, η ελπίδα χανόταν. Ακατάλληλο το μόσχευμα. Εκείνη την ημέρα, το ένιωθα, το ήξερα ότι θα γινόταν το θαύμα. 26 Μαρτίου 2012, η μεταμόσχευση έγινε. Επιτυχώς.

Και η ζωή του Χαράλαμπου συνεχίστηκε για κάποιο διάστημα στο Λονδίνο, καθότι έπρεπε να παρακολουθείται από τους ιατρούς. Εκανε φιλίες, δυνατές κι αληθινές. Εζησε δύσκολες καταστάσεις, αλλά μέσα από αυτές τις δυσκολίες είχε πάρει και πολλά θετικά. Είχε καταλάβει πόσο δυνατός ήταν, είχε βοηθήσει συνανθρώπους του, είχε καταλάβει το νόημα της ζωής. Ευχάριστη νότα μέσα από τον Γολγοθά που διάβηκε, η στενή σχέση που ανέπτυξε με μια οικογένεια από την Ελλάδα, η οποία έφτασε στο Λονδίνο για μεταμόσχευση του παιδιού της, του 11μηνου τότε Ραφαήλ. Μαζί με τους γονείς του Ραφαήλ, ο παππούς και η γιαγιά. Ο παππούς του παιδιού θα ήταν ο δότης. «Χαλάλι η ζωή μου Πάμπο για τη ζωή του εγγονού μου», θυμάται να του λέει. Τελικά, βρέθηκε άλλος δότης και το παιδί μεταμοσχεύτηκε. Από τότε διατηρούν μια πολύ όμορφη φιλία. «Ξέρω πως έχω μια οικογένεια στην Ελλάδα… Εκεί είναι και το πνευματικό μου παιδί», το δεύτερο παιδί της οικογένειας, το οποίο βάπτισε αφού προηγουμένως πάντρεψε το ζευγάρι…


«Γεννήθηκα… δύο φορές»

1986. Ο τότε 20χρονος Μαρίνος Κόρτας μπαίνει στο χειρουργείο. Δίπλα του, η μάνα του. Η γυναίκα που θα του έδινε για δεύτερη φορά ζωή, χαρίζοντάς του τον ένα της νεφρό. Η γυναίκα που με κίνδυνο ακόμη και της δικής της ζωής δεν θα δίσταζε να θυσιαστεί για το παιδί της. Η ζωή του πριν τη μεταμόσχευση ήταν δύσκολη… Ζωή που πλαισιωνόταν από γιατρούς, νοσοκομεία, εξετάσεις, διαγνώσεις, φάρμακα. Τα πάντα όμως άλλαξαν όταν μάνα και γιος βρέθηκαν στο χειρουργείο. Μετά από ένα πολύωρο χειρουργείο, ήρθε η «ανάσταση».

Και για τους δύο: τη μάνα που έβλεπε το παιδί της πραγματικά ευτυχισμένο, τον ίδιο που επιτέλους μπορούσε να βάλει την καθημερινότητά του σε ένα πρόγραμμα με όνειρα και ελπίδα για ένα όμορφο μέλλον. «Θυμάμαι την ικανοποίηση και την ευτυχία της μάνας μου όταν της ανακοινώθηκε ότι μπορούσε, λόγω ιστοσυμβατότητας, να μου δωρίσει το νεφρό της. Αυτή τη χαρά δεν θα την ξεχάσω ποτέ…» Τα συναισθήματά του σήμερα, τόσα χρόνια μετά, πολύ έντονα. Απέραντη η ευγνωμοσύνη και η αγάπη στο πρόσωπό της. Αμέτρητα τα ευχαριστώ που διατύπωσε.

dorea organon


«Είναι μεγάλη ευλογία…»

Η αγάπη της μάνας για το παιδί της είναι ανιδιοτελής. Ασύλληπτη, μοναδική. Χωρίς δεύτερη σκέψη θα έδινε όχι μόνο το νεφρό της, αλλά και την ίδια τη ζωή της για το παιδί της. Μια μάνα που έδωσε το νεφρό της στο παιδί της. Μια μάνα που «ξαναγέννησε» το παιδί της και νιώθει διπλά ευλογημένη. Το μυαλό πάει πίσω κάποια χρόνια… Τότε που κυοφορούσε το πρώτο της παιδί. Μες τη χαρά και την ευτυχία. Θα γινόταν μάνα. Θα κρατούσε σε λίγους μήνες αγκαλιά το βλαστάρι της. Ο διαγνωστικός έλεγχος ωστόσο γέμισε σύννεφα την «άνοιξη» που ζούσε. Τα χρώματα έγιναν μουντά και η ζωή μέχρι τη γέννηση του παιδιού πλημμύρισε με αγωνία και φόβο. Η διάγνωση της πάθησης ήρθε αμέσως μετά τη γέννηση. Ιατρικές εξετάσεις, φάρμακα, θεραπείες κι ένα παιδί μια σταλιά που το νοσοκομείο κατάντησε το δεύτερό του σπίτι.

Τα χρόνια όμως κύλησαν και το παιδάκι έφτασε σε ηλικία που μπορούσε να χειρουργηθεί. Η μεταμόσχευση διενεργήθηκε επιτυχώς το 2013 στη Μεταμοσχευτική Κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας και σήμερα μάνα και κόρη ατενίζουν το μέλλον με αισιοδοξία. «Θυμάμαι την ώρα που ξύπνησα στο χειρουργικό τραπέζι… Τόση χαρά και ευλογία, ίσως να μην ένιωσα ξανά στη ζωή μου», λέει και τονίζει πως μόνο ένας άνθρωπος ο οποίος προχωρεί στη δωρεά οργάνων μπορεί να αντιληφθεί το μεγαλείο αυτής της πράξης. Είναι μια εμπειρία αξέχαστη γι’ αυτούς τους ανθρώπους. Νιώθεις ότι δίνεις ζωή. Οτι προσφέρεις ανιδιοτελώς ό,τι πιο πολύτιμο υπάρχει. Την ευκαιρία σε έναν άλλο άνθρωπο -δικός σου ή μη- να ζήσει».


«Ενα δεύτερο εισιτήριο ζωής…»

«Ηταν δύσκολη η πορεία της ζωής του συζύγου μου. Από μικρός στα βάσανα… Με πολλά προβλήματα υγείας. Προστέθηκε και το πρόβλημα στα νεφρά, σε ηλικία 45 ετών. Η αιμοδιάλυση τον τσάκισε μέχρι που ο γιατρός μας, μας πρότεινε τη μεταμόσχευση», λέει η κα Α.Ν. από την επαρχία Αμμοχώστου. «Πρότεινα να εξεταστώ εάν μπορώ να δωρίσω εγώ το νεφρό μου στον σύζυγό μου. Χωρίς καμία αναστολή, χωρίς δεύτερη σκέψη. Οι μέρες που ακολούθησαν γέννησαν την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο μαζί με τα παιδιά μας», λέει. Κι με σύντροφο την ελπίδα το ανδρόγυνο μετά τα θετικά αποτελέσματα της ιστοσυμβατότητας, βρέθηκε στο νοσοκομείο.

Η μεταμόσχευση πραγματοποιήθηκε επιτυχώς. Και ζήσαμε ευτυχισμένοι μέχρι που πριν μερικά χρόνια ο άνδρας μου έφυγε από τη ζωή, από καρδιά. Δεν μετανιώνω στιγμή για τα όσα έζησα, δεν μετανιώνω ποτέ που του δώρισα τον ένα από τους δύο μου νεφρούς. Ο δικός μου νεφρός ήταν ένα δεύτερο εισιτήριο για τη ζωή… Για να μπορεί να εργάζεται, να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας, να τα σπουδάσουμε, ακολούθως να τα παντρέψουμε, να γνωρίσουμε τη χαρά και την ευτυχία που φέρνουν τα εγγόνια. Θυμάμαι, να μου έλεγε συχνά πως του έδωσα ζωή. Και εγώ απαντούσα πως… «μας έδωσα ζωή». «Κάθε φορά που βλέπω την ουλή στο σώμα μου, έρχονται στο μυαλό μου σαν ταινία εικόνες από τη ζωή μετά τη μεταμόσχευση. Οι ορκωμοσίες των παιδιών μας στο Πανεπιστήμιο, η γέννηση των τριών εγγονιών μας, το τραπέζι της Κυριακής στον κήπο με τα διάφορα λουλούδια και δέντρα που με τόση υπομονή και αγάπη φρόντιζε», αναφέρει η κα Α. και προσθέτει πως η δωρεά οργάνων είναι η πράξη που αποδεικνύει πως ακόμη υπάρχουν άνθρωποι.


«Εάν πιστέψεις ότι θα ζήσεις, θα ζήσεις…»

Ο Αγγελος… Ενα νεαρότατο παιδί, σήμερα 30 ετών. Το 2014 υποβλήθηκε σε μεταμόσχευση ήπατος σε νοσοκομείο του Λονδίνου. Σήμερα χαίρει άκρας υγείας και βλέπει μόνο μπροστά… Παρ’ όλες τις δυσκολίες που βίωσε, μόνο θετικά μηνύματα στέλνει. Αυτή είναι και η συμβουλή που δίνει στους συνανθρώπους του που βρίσκονται σε μια λίστα αναμονής για μόσχευμα. Να σκέφτονται θετικά. Και είναι να διερωτάται κανείς, πώς μπορεί ένας άνθρωπος ύστερα από ένα μαρτύριο που κράτησε χρόνια να σκέφτεται και να ενεργεί μόνο θετικά. «Εάν πιστέψεις πως θα ζήσεις, τότε θα είσαι ο νικητής οποιασδήποτε δυσκολίας αντιμετωπίζεις», λέει.

Η ιστορία του Αγγελου κράτησε αρκετά χρόνια. Το πρόβλημα υγείας που αντιμετώπισε άρχισε το 2008. Πετρώματα στο συκώτι, η διάγνωση. Το 2009 μπαίνει στο χειρουργείο. Και η επέμβαση είναι επιτυχής. Και εκεί που η ζωή του είχε πάρει ένα φυσιολογικό ρυθμό το 2014 μια αιμορραγία λόγω κιρσών στον οισοφάγο τον οδηγεί στο Λονδίνο, όπου οι γιατροί κρίνουν πως πρέπει να γίνει μεταμόσχευση ήπατος. Στη λίστα αναμονής και στο περίμενε… Τρεις μήνες η αναμονή μέχρι να βρεθεί το μόσχευμα… Τρεις μήνες του είπαν οι γιατροί ότι θα ζούσε, εάν δεν γινόταν το θαύμα.

Ολο αυτό το διάστημα, όπως σημειώνει, αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες. Το βράδυ πριν τη μεταμόσχευση ένιωθε υπέροχα. «Εκεί, είπα, φεύγω… Ολα τελείωσαν». Και πριν τελειώσει το συλλογισμό του βρέθηκαν στο δωμάτιο οι νοσοκόμες για να του πουν τα ευχάριστα. Την επόμενη μέρα θα γινόταν η μεταμόσχευση. Βρέθηκε δότης… Στο χειρουργείο για 11,5 ώρες… Δεύτερη επέμβαση μετά από λίγες μέρες λόγω κάποιου προβλήματος που δημιουργήθηκε… Αλλους τρεις μήνες στο Λονδίνο για παρακολούθηση. Σήμερα, όλα καλά. Ο Αγγελος έχει ολόκληρη τη ζωή μπροστά του χάρη σε έναν άνθρωπο που έγινε δωρητής οργάνων. Μπορεί να ονειρεύεται, να ελπίζει…


Από τα λόγια στην πράξη

Ποια είναι τα όργανα που μπορούν να μεταμοσχευθούν; Πού βρίσκεται η χώρα μας στην παγκόσμια κλίμακα για τη δωρεά οργάνων; Αν κάποιος επιθυμεί να γίνει δότης οργάνων, πού πρέπει να αποταθεί και ποια η διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει; Το σημαντικότερο όμως ερώτημα που προκύπτει και αποτελεί ίσως το αγκάθι για τη θλιβερή θέση που κατέχει η χώρα μας στους πτωματικούς δότες είναι το εξής: Πότε ένας άνθρωπος θεωρείται εγκεφαλικά νεκρός; Μήπως, μπορεί να επανέλθει; H πλέον αρμόδια για να απαντήσει στα πιο πάνω ερωτήματα είναι η συντονίστρια μεταμοσχεύσεων του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας, κα Χρυστάλλα Δεσπότη.

Οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος

Η αλήθεια είναι πως ο κυπριακός λαός είναι φιλεύσπλαχνος και έχει ψηλά στις προτεραιότητές του την αλληλεγγύη. Αυτό φαίνεται από τη δωρεά νεφρού από ζώντες δότες, από το αρχείο υποψήφιων δοτών μυελού των οστών, από τους αιμοδότες. Η Κύπρος βρίσκεται στην τρίτη θέση σε ό,τι αφορά τους ζώντες δότες σε ευρωπαϊκό επίπεδο και στην πέμπτη θέση σε παγκόσμιο επίπεδο, με 28 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Σε ό,τι αφορά όμως τη δωρεά οργάνων από μεταθανάτιους δότες η Κύπρος -δυστυχώς- συγκαταλέγεται μεταξύ των τελευταίων χωρών παγκοσμίως με 6,7 μεταθανάτιους δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Σύμφωνα με την κα Δεσπότη τα τελευταία χρόνια έχουμε περίπου 5-6 μετά θάνατο δότες κάθε χρόνο. Φέτος, μέχρι στιγμής, υπάρχουν καταγεγραμμένοι 4 μεταθανάτιοι δότες.

Δυστυχώς είμαστε πίσω ως χώρα στους μεταθανάτιους δότες, λέει για να προσθέσει ότι ο αριθμός πέντε ή ο αριθμός έξι δεν μπορεί να είναι ικανοποιητικός σε σύγκριση πάντα με τα ποσοστά δωρεάς οργάνων σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Η κα Δεσπότη φέρνει ως παράδειγμα την Ισπανία που ανά εκατομμύριο πληθυσμού έχει 35 μεταθανάτιους δότες. Επικαλείται και τα στατιστικά που καταγράφει η Μάλτα στους μεταθανάτιους δότες, 26 περίπου το χρόνο. Αλλά και την Κροατία με επίσης 35 μετά θάνατον δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού. «Αυτές οι χώρες», λέει, «κάτι κάνουν σωστά. Κάτι που δεν κάνουμε εμείς, εδώ στην Κύπρο. Η προσπάθεια βεβαίως ευαισθητοποίησης για τη δωρεά οργάνων συνεχίζεται. Και εντατικοποιείται κατά καιρούς ώστε τα μηνύματα να φτάσουν παντού…»

dorea organon

Οι «ένοχοι» 

Ποιες είναι όμως οι αιτίες που η Κύπρος βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις σε σχέση με τους μεταθανάτιους δότες; Σύμφωνα με την κα Δεσπότη, πανευρωπαϊκά, έρευνες καταδεικνύουν ότι ο κυριότερος ένοχος άρνησης μιας οικογένειας να δώσει τη συγκατάθεσή της για τη δωρεά οργάνων είναι η άγνοια για το τι θα ήθελε ο δικός της άνθρωπος. Δυστυχώς, υπάρχει προκατάληψη γύρω από τη συζήτηση της δωρεάς οργάνων στην κυπριακή οικογένεια. Συμπεριφερόμαστε, λέει, πολλές φορές ότι ο θάνατος δεν μας αφορά.

Βλέπουμε, έτσι, οικογένειες που δεν έχουν ποτέ συζητήσει για το θέμα να μην ξέρουν πώς να πράξουν όταν ο δικός τους άνθρωπος φεύγει και μη θέλοντας να πάρουν μια απόφαση βεβιασμένη καταλήγουν να μην αποδεχτούν τη δωρεά οργάνων. Ας μην ξεχνούμε, σημειώνει, πως στη διαδικασία της δωρεάς οργάνων ο χρόνος είναι πολύτιμος, καθότι καθώς περνά η ώρα (μετά τη διαπίστωση του εγκεφαλικού θανάτου) τα όργανα υπόκεινται σε προοδευτική καταστροφή. Σαφώς, αναφέρει η κα Δεσπότη, από την ώρα που λαμβάνουμε τη συγκατάθεση της οικογένειας ενεργούμε με πολύ γρήγορους ρυθμούς.

Ενας άλλος εξίσου σημαντικός παράγοντας, κατά την κα Δεσπότη, που ο αριθμός των μεταθανάτιων δοτών είναι μειωμένος στην Κύπρο είναι η μη κατανόηση του εγκεφαλικού θανάτου. Ουδεμία σχέση έχει ο εγκεφαλικός θάνατος με το κώμα ή τη φυτική κατάσταση, εξηγεί και διευκρινίζει πως ο εγκεφαλικός θάνατος συμβαίνει όταν ο ασθενής παρουσιάσει εγκεφαλική βλάβη, μη αναστρέψιμη. Ο εγκεφαλικός θάνατος (συμβαίνει συνήθως σε ανθρώπους που νοσηλεύονται σε μονάδες εντατικής θεραπείας) διαπιστώνεται όχι από έναν, αλλά από δύο ιατρούς, σημειώνει η κα Δεσπότη διαμηνύοντας πως η ζωή κάθε ανθρώπου είναι πολύτιμη και κανένας ιατρός, σε καμία περίπτωση δεν θα προχωρούσε στη διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου εάν προηγουμένως δεν προχωρούσε σε όλες τις απαραίτητες κλινικές και εργαστηριακές εξετάσεις, αλλά και σε κλινικές εκτιμήσεις.

Νομοθεσία στη βάση ευρωπαϊκών οδηγιών

Σύμφωνα με το νόμο μετά από την πιστοποίηση του εγκεφαλικού θανάτου και εφόσον οι λειτουργίες ορισμένων οργάνων διατηρούνται με τεχνητά μέσα, ο Συντονιστής Μεταμοσχεύσεων, σε συνεργασία με τους υπεύθυνους ιατρούς που διαπίστωσαν τον εγκεφαλικό θάνατο ή/και με τη βοήθεια ψυχολόγου, ενημερώνει τους συγγενείς του εκλιπόντος για τη δυνατότητα δωρεάς ιστών και οργάνων με σκοπό τη μεταμόσχευση, ώστε να ληφθεί η συναίνεση ή η άρνησή τους. Aν ο εκλιπών είχε αποκλείσει τη δωρεά οργάνων όσο βρισκόταν εν ζωή, τότε σταματά η διαδικασία δωρεάς οργάνων. Διαφορετικά, κατόπιν γραπτής συναίνεσης της οικογένειάς του, ενεργοποιείται η διαδικασία της δωρεάς από τον δότη στους υποψήφιους λήπτες και συντονίζεται από τον Συντονιστή Μεταμοσχεύσεων.

Το Συμβούλιο Μεταμοσχεύσεων Κύπρου, ως κεντρικός συντονιστικός φορέας, επιβλέπει και διασφαλίζει την ποιότητα σε όλες τις διαδικασίες, από την αφαίρεση των οργάνων μέχρι τη μεταμόσχευση. Στην υφιστάμενη κυπριακή νομοθεσία για τη δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων περιλαμβάνονται πρόνοιες για το χαρακτηρισμό, τη δωρεά, την αφαίρεση, τη συντήρηση, τη μεταφορά, τη μεταμόσχευση και τον έλεγχο οργάνου που προορίζεται για μεταμόσχευση. Η κα Δεσπότη σημειώνει πως η κυπριακή νομοθεσία είναι εναρμονισμένη με την αντίστοιχη Οδηγία 2010/53/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σχετικά με τα πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας των ανθρώπινων οργάνων που προορίζονται για μεταμόσχευση, ώστε να διασφαλίζεται υψηλό επίπεδο προστασίας της ανθρώπινης υγείας.


Ενας δότης μπορεί να σώσει 10 συνανθρώπους του

Τα όργανα που μπορούν να μεταμοσχευθούν είναι: η καρδιά, οι πνεύμονες, το ήπαρ, οι νεφροί, το πάγκρεας, καθώς και τμήμα του λεπτού εντέρου. Επίσης, ιστοί και κύτταρα που μπορούν να μεταμοσχευθούν είναι το δέρμα, τα οστά, οι χόνδροι, οι βαλβίδες της καρδιάς, ο κερατοειδής χιτώνας του οφθαλμού και άλλα.

Σημειώνεται ότι ορισμένα όργανα μεταμοσχεύονται σε δύο διαφορετικούς λήπτες (π.χ. νεφροί, ακόμη και το συκώτι) κι επομένως ένας δότης μπορεί να δώσει ζωή σε τουλάχιστον οκτώ με δέκα συνανθρώπους του… Ο καθένας, λέει η κα Δεσπότη, μπορεί να είναι δυνητικός δότης οργάνων.

dorea organon


1.500 στο αρχείο δοτών οργάνων

Το Εθνικό Μητρώο Δυνητικών Δοτών Οργάνων και Ιστών δημιουργήθηκε το 2013. Σε αυτό το αρχείο καταχωρούνται τα στοιχεία των πολιτών που δηλώνουν ενυπόγραφα την επιθυμία τους για μετά θάνατον δωρεά οργάνων και ιστών για μεταμόσχευση, προκειμένου να σωθούν κάποιοι συνάνθρωποί μας. Εάν κάποιος έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο μπορεί εύκολα να βρει στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Υγείας το έντυπο πατώντας στο χαρακτηριστικό εικονίδιο με τη μοβ καρδιά που λέει: «Θέλετε να γίνετε δότες οργάνων;» και να συμπληρώσει ηλεκτρονικά το σχετικό δελτίο. Μπορεί επίσης να το εκτυπώσει και να το αποστείλει με φαξ ή ταχυδρομείο στη διεύθυνση που αναγράφεται στο έντυπο.

Οι πολίτες μπορούν επίσης να επικοινωνήσουν με το Γραφείο Συντονισμού Μεταμοσχεύσεων στο τηλ. 22603492 για οποιεσδήποτε πληροφορίες επιθυμούν να λάβουν. Τρία χρόνια μετά τη δημιουργία του Μητρώου Δυνητικών Δοτών Οργάνων, όπως αναφέρει η κα Δεσπότη, υπάρχουν ήδη καταγεγραμμένοι σε αυτό 1.500 άτομα. Υπάρχει ενδιαφέρον λέει, ενώ σε σχέση με το αν οι Κύπριοι είναι ενημερωμένοι για τη δωρεά οργάνων η συντονίστρια μεταμοσχεύσεων του Νοσοκομείου Λευκωσίας αναφέρει: «Κάποιοι είναι ενημερωμένοι πολύ καλά, άλλοι λιγότερο. Εμείς θέλουμε να ενημερώσουμε τον κόσμο. Να εξηγήσουμε τι εστί δωρεά οργάνων, τι είναι ο εγκεφαλικός θάνατος σε μια προσπάθεια να αυξηθεί ο αριθμός των δυνητικών δοτών οργάνων».


Δικαίωμα η πληροφόρηση

Το λειτούργημα της κας Δεσπότη δεν είναι εύκολο. Απαιτεί υπομονή, ευαισθησίες, κατανόηση. «Δεν είναι εύκολο πράγμα, ξέρετε, να πλησιάζει κανείς μια οικογένεια επάνω στον αβάστακτο πόνο της απώλειας του δικού της ανθρώπου και να τη “βομβαρδίζει” για τη δωρεά οργάνων», λέει.

Προσθέτει ωστόσο ότι αυτό το οποίο πρώτιστα επιδιώκει μια συντονίστρια μεταμοσχεύσεων είναι η ενημέρωση της οικογένειας για τη δωρεά οργάνων, που αποτελεί και δικαίωμά της. Η οικογένεια πρέπει να γνωρίζει πως ο θάνατος του δικού της ανθρώπου μπορεί να δώσει ζωή σε άλλους συνανθρώπους του. Και ανάλογα και με την επιθυμία του νεκρού να συναινέσει ή όχι στη δωρεά των οργάνων του…

Be My Hero dorea organon

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy