Τα ΜΕΔ, η bad bank και ο ηθικός κίνδυνος

Της
Νικόλ Κ. Φινοπούλου*

 

«Το επίπεδο των Μη Εξυπηρετούµενων ∆ανείων (ΜΕ∆) αποτελεί µία πρόκληση η οποία πρέπει να αντιµετωπιστεί ώστε να αυξηθεί η ανθεκτικότητα της οικονοµίας. Εκτός από το υψηλό επίπεδο ΜΕ∆, η Κύπρος έχει και υψηλό επίπεδο εγχώριου δανεισµού, το οποίο υπολογίζεται στο 114% του ΑΕΠ έναντι 86% που ήταν ο µέσος όρος στην ΕΕ το 2019. Αν και η παραχώρηση δανεισµού στον εγχώριο ιδιωτικό τοµέα στηρίζει τη µεγέθυνση του επιχειρείν, την ίδια ώρα δηµιουργεί κινδύνους για τον τραπεζικό τοµέα, επηρεάζοντας επίσης την ανθεκτικότητα της οικονοµίας». Πρόκειται για φράση του εγκριµένου από την ΕΕ Σχεδίου Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητα της κυπριακής οικονοµίας.

Εξίσου έντονη και η έµφαση που δίδει γενικότερα η ΕΕ στο ζήτηµα της διαχείρισης των ΜΕ∆, αφού τα κράτη-μέλη που συµµετέχουν σε σχέδια στήριξης, µεταξύ άλλων, θα πρέπει να εφαρµόσουν τα απαραίτητα εργαλεία για την έγκαιρη αντιµετώπιση και συγκράτηση της αύξησής τους.

Μία από τις δράσεις που προτείνει η ΕΕ αφορά στη σύσταση και συνεργασία εθνικών Εταιρειών ∆ιαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων (Ε∆ΠΣ) σε επίπεδο ΕΕ. Στην Κύπρο έχει εδώ και µήνες δηλωθεί η πολιτική πρόθεση για δηµιουργία εθνικού φορέα διαχείρισης δανείων. Το σκεπτικό είναι όπως η Κυπριακή Εταιρεία ∆ιαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων (ΚΕ∆ΙΠΕΣ) επιτελέσει το ρόλο του εθνικού φορέα διαχείρισης για όλο το τραπεζικό σύστηµα, δηλαδή να µετατραπεί σε ενός τύπου εθνική «bad bank». Ο θεσµός της λεγόµενης «κακής τράπεζας» αφορά στη δηµιουργία εξειδικευµένης οντότητας για µεταφορά σ’ αυτήν των µη εξυπηρετούµενων δανείων (ΜΕ∆), ώστε να βρεθούν εκτός ισολογισµού τραπεζών. Μέχρι σήµερα δοκιµάστηκε µε επιτυχία σε αριθµό χωρών εντός της Ε.Ε., µε πιο χαρακτηριστικά παραδείγµατα της Ιρλανδίας και της Ισπανίας. Ένα τέτοιο εγχείρηµα συνεπάγεται διαβούλευση και συνεργασία τεχνοκρατών µε εξειδικευµένες γνώσεις επί του αντικειµένου και συµµόρφωση µε πολλά ειδικά κανονιστικά θέµατα. Χρειάζεται προπαντός η συνεργασία δηµοσίου και ιδιωτικού τοµέα µε ό,τι αυτό συνεπάγεται, ειδικά από τη στιγµή που αναφερόµαστε σε ρυθµιζόµενες οντότητες οι οποίες επηρεάζονται.

Η τυχόν µετατροπή της ΚΕ∆ΙΠΕΣ σε εταιρεία που θα αποκτήσει ΜΕ∆, πέραν των εποπτικών εγκρίσεων που θα απαιτηθούν, χρειάζεται αλλαγή των δεσµεύσεων της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας έναντι της Ε.Ε. σε σχέση µε τους όρους και προϋποθέσεις που περιλαµβάνονται στη Συµφωνία Χρηµατοδότησης. Καθοριστικός είναι και ο ρόλος των εποπτικών Αρχών, ώστε να διασφαλίζεται ότι θα ασκείται αποτελεσµατική και συνετή διαχείριση κινδύνων. […]

Πέραν της τεχνοκρατικής πτυχής όµως, υπάρχει και η ηθική. Απαιτείται µεγάλη προσοχή για να περιοριστούν οι κίνδυνοι που συνδέονται µε αυτό το σχήµα, καθώς και οι ανησυχίες όσον αφορά τη συνολική πειθαρχία ως προς την καταβολή πληρωµών. Ο ηθικός κίνδυνος (moral hazard) να εκληφθεί η συγκεκριµένη εξέλιξη ως µία µεγάλη χαλάρωση, στη βάση της οποίας η αθέτηση των υποχρεώσεων από πλευράς δανειοληπτών είναι κάτι επιτρεπτό, είναι πέρα για πέρα ορατός. Άλλωστε, έχουµε γίνει µάρτυρες διαφόρων νοµοθετικών ρυθµίσεων τα τελευταία χρόνια, οι οποίες προάγουν την κουλτούρα αθέτησης των δανειακών υποχρεώσεων.

Καταληκτικά, δεν πρέπει να λησµονούν όσοι θα λάβουν τις σχετικές αποφάσεις πως η ΚΕ∆ΙΠΕΣ προέκυψε από την προσπάθεια να σωθούν οι καταθέσεις που ήταν στο Συνεργατισµό, πράγµα που έγινε κατορθωτό µε δηµόσιο χρήµα, δηλαδή µε τη συνεισφορά του φορολογούµενου. Σύµφωνα µε τις επίσηµες ανακοινώσεις, η ΚΕ∆ΙΠΕΣ µέχρι σήµερα έχει καταφέρει να αποπληρώσει €510 εκατ. έναντι της κρατικής βοήθειας των €3,5 δισ. που είχε λάβει, ενώ κατά καιρούς είχε ειπωθεί δηµόσια πως είναι εφικτό να αποπληρωθεί το σύνολο του ποσού. Αυτόµατα συνεπάγεται πως τυχόν µετατροπή της ΚΕ∆ΙΠΕΣ σε «bad bank» θα επηρεάσει και τον συγκεκριµένο στόχο. Το µεγάλο στοίχηµα είναι να µην κληθεί για ακόµα µία φορά ο φορολογούµενος να αναλάβει το οικονοµικό κόστος, ούτε για δηµιουργία της «bad bank», ούτε για υλοποίηση της νέας στρατηγικής του οργανισµού. Άλλωστε, µία «bad bank» κάθε άλλο παρά φιλανθρωπικός οργανισµός είναι.

* ∆ικηγόρος, LLB. LLM. LPC.