Τα νέα κριτήρια για τους «χρήστες του νότου» και το Κυπριακό

Του Ανδρέα Δ. Συμεού*

Εδώ και αρκετά χρόνια εµφανίζονται κατά καιρούς δηµοσιεύµατα για κακοδιαχείριση των τουρκοκυπριακών περιουσιών, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από σχετικές εκθέσεις του Γενικού Ελεγκτή. […]

Στις συζητήσεις που γίνονται για το σοβαρό αυτό θέµα, παραλείπεται συνήθως µια κρίσιµη πολιτική παράµετρος: Το γεγονός ότι όσοι κατέχουν τουρκοκυπριακές περιουσίες θεωρούνται χρήστες των περιουσιών αυτών, µε βάση τις συγκλίσεις οι οποίες έχουν επιτευχθεί στις συνοµιλίες για επίλυση του Κυπριακού. Συνεπώς, σε περίπτωση κατάληξης σε συµφωνία όλοι αυτοί θα έχουν κάποια προνόµια στο βαθµό που θα συµφωνηθεί. Υπενθυµίζω ότι η παράµετρος του πλαισίου Γκουτέρες που αναφέρεται στο περιουσιακό προβλέπει ότι «στις περιοχές που δεν θα υπόκεινται στο καθεστώς εδαφικών αναπροσαρµογών θα δίδεται προτεραιότητα στους τωρινούς χρήστες, αλλά όχι στο 100% των περιπτώσεων». […] Εννοείται ότι τα ίδια κριτήρια θα ισχύσουν και για τους Ελληνοκύπριους και για τους Τουρκοκύπριους χρήστες περιουσιών. […]

Συνεπώς, σε µια περίοδο που γίνονται συζητήσεις για αναθεώρηση των κριτηρίων για την «παραχώρηση» τουρκοκυπριακών περιουσιών, είναι άκρως σηµαντικό να έχουµε κατά νου ότι αυτοί που θα εξασφαλίσουν τέτοιες περιουσίες, σαν αποτέλεσµα αυτής της αναθεώρησης, θα έχουν, κατά πάσα πιθανότητα, και προτεραιότητα στην απόκτηση της ιδιοκτησίας αυτών των περιουσιών µετά τη λύση του Κυπριακού.

Μπορεί για πολλούς το Κυπριακό να έχει λυθεί επί του εδάφους και να θεωρείται άσκοπη οποιαδήποτε συζήτηση για θέµατα τα οποία θα προκύψουν µετά τη λύση. Επειδή, ωστόσο, είναι πολύ πιθανό να γίνει σύντοµα µια νέα (ίσως τελευταία) προσπάθεια, θα πρέπει σε όλες µας τις αποφάσεις να έχουµε κατά νου την επόµενη µέρα.

Ακούγεται συχνά ότι ο Ντενκτάς «κατένειµε» δικαιότερα τις ελληνοκυπριακές περιουσίες στα κατεχόµενα από ό,τι εµείς τις τουρκοκυπριακές. Είναι γνωστό ότι στο ψευδοκράτος η αρχική κατανοµή των περιουσιών έγινε αποκλειστικά στους εκτοπισµένους Τουρκοκυπρίους µε βάση ένα point system και µε µοναδικό κριτήριο την αξία της περιουσίας που αυτοί είχαν εγκαταλείψει στις ελεύθερες περιοχές.

Στη συνέχεια βέβαια, εκµεταλλευόµενος το γεγονός ότι οι εκτάσεις των ελληνοκυπριακών περιουσιών ήσαν υπερτριπλάσιες από τις εκτάσεις των τουρκοκυπριακών περιουσιών στις ελεύθερες περιοχές (και οι αξίες ίσως και δεκαπλάσιες), ο Ντενκτάς παραχώρησε βεβαιώσεις χρήσης όχι µόνο σε Τουρκοκύπριους εκτοπισµένους, αλλά και σε µη εκτοπισµένους, σε «µαχητές», σε συγγενείς «µαρτύρων», Τούρκους που πολέµησαν το 1974, βετεράνους που είχαν τραυµατιστεί στον πόλεµο, εποίκους και ξένους υπηκόους. Εννοείται ότι ποιοι είναι οι πραγµατικοί χρήστες οι οποίοι θα δικαιούνται να αξιοποιήσουν την «προτεραιότητα» του πλαισίου Γκουτέρες, θα πρέπει να συµφωνηθεί στις διαπραγµατεύσεις.

Αντίθετα, στα κριτήρια που η δική µας πλευρά εφαρµόζει για τη διάθεση των τουρκοκυπριακών περιουσιών, η περιουσία των εκτοπισµένων στα κατεχόµενα αποτελεί ένα δευτερεύον κριτήριο, ανάµεσα σε πολλά άλλα και είναι αµφίβολο εάν λαµβάνεται καθόλου υπόψη.

Έχω την άποψη ότι µε την αναθεώρηση των κανονισµών θα πρέπει α) να δοθεί ουσιαστική και όχι πλασµατική προτεραιότητα στους εκτοπισµένους έναντι των µη εκτοπισµένων συµπατριωτών µας και β) η αξία της περιουσίας στα κατεχόµενα να είναι το βασικότερο κριτήριο για την παραχώρηση των περιουσιών. Με αυτόν τον τρόπο απονέµεται, έστω και αργά, δικαιοσύνη, αλλά και αποφεύγεται το ενδεχόµενο να γίνει σφετερισµός των τουρκοκυπριακών περιουσιών από επιτήδειους µετά τη λύση του Κυπριακού.

* LLB, MSc (ULA), ARICS