Τα πανεπιστήµια ως διάσταση ενός βιώσιµου µοντέλου ανάπτυξης

  • «Τα τελευταία χρόνια, η ανώτατη εκπαίδευση στην Κύπρο έχει κάνει ουσιαστικά βήματα προόδου» 
  • Το ισχύον νοµοθετικό πλαίσιο δεν φαίνεται να προσφέρει τη δυνατότητα άμεσης ανταπόκρισης στις νέες προκλήσεις
  • Ο ανταγωνισµός µεταξύ πανεπιστηµίων δεν είναι πλέον σε τοπικό επίπεδο, αλλά σε διεθνές

 

Συνέντευξη στον Ειρηναίο Πίττα

Ο πρύτανης του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΤΕΠΑΚ), Παναγιώτης Ζαφείρης, είναι από την περασμένη εβδομάδα ο νέος πρόεδρος της Συνόδου των Πρυτάνεων. Σε συνέντευξή του στη «Χαραυγή», με αφορμή την ανάληψη της προεδρίας της Συνόδου, σημειώνει πως η μετατροπή της Κύπρου σε περιφερειακό κέντρο ακαδημαϊκής εκπαίδευσης και έρευνας, είναι κοινό συμφέρον και θα επιταχύνει την επίτευξη προόδου. Προσθέτει δε, πως ο ανταγωνισμός δεν είναι πλέον σε τοπικό επίπεδο, αλλά διεθνές.

Επισημαίνει τα προβλήματα, τις προκλήσεις και τις εκκρεμότητες που αφορούν την ανώτατη εκπαίδευση, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τον εκσυγχρονισμό του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου.

Εξηγώντας το όραμά του για το μέλλον της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Κύπρο, σημειώνει πως η ανάπτυξή της αποτελεί μια πολύ υποσχόμενη προοπτική ως διάσταση ενός βιώσιμου μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης με θετικές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία.

 

Κύριε πρύτανη, µε την ανάληψη της προεδρίας της Συνόδου των Πρυτάνεων, αναφερθήκατε σε προσέλκυση ξένων φοιτητών και εξωστρέφεια των Πανεπιστηµίων. Πώς θα το πετύχετε; Είναι εφικτός ο διακηρυγµένος στόχος όλων για µετατροπή της Κύπρου σε περιφερειακό κέντρο ακαδηµαϊκής αριστείας;

Η συγκεκριµένη αναφορά εµπίπτει, όπως πολύ σωστά εντοπίζετε, στο γενικότερο πλαίσιο της µετατροπής της Κύπρου σε περιφερειακό κέντρο ακαδηµαϊκής αριστείας.

Είναι κοινή διαπίστωση ότι τα τελευταία χρόνια, η ανώτατη εκπαίδευση στην Κύπρο έχει κάνει ουσιαστικά βήµατα προόδου προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτό οφείλεται κυρίως στις συστηµατικές προσπάθειες κρατικών φορέων όπως το Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισµού, Αθλητισµού και Νεολαίας, καθώς και των δηµοσίων και ιδιωτικών ακαδηµαϊκών ιδρυµάτων της χώρας µας. Τα αποτελέσµατα των προσπαθειών αυτών µας φέρνουν στο σήµερα, όπου διαπιστώνουµε ότι το επίπεδο της κυπριακής ανώτατης εκπαίδευσης είναι υψηλό, τα πανεπιστήµιά µας και οι τίτλοι σπουδών που απονέµουν απολαµβάνουν διεθνούς αναγνώρισης και η ερευνητική απόδοσή τους χαρακτηρίζεται από συνεχείς επιτυχίες εξασφάλισης ανταγωνιστικής χρηµατοδότησης και επιστηµονικές διακρίσεις. Ταυτόχρονα, οι δράσεις για τη διεθνοποίησή τους περιλαµβάνουν την προσέλκυση ξένων φοιτητών, την προσφορά ξενόγλωσσων και εξ αποστάσεων προγραµµάτων, καθώς και τη συµµετοχή τους σε πανευρωπαϊκά και διεθνή δίκτυα για την ενίσχυση των συνεργασιών και των συνεργειών.

Ποιο είναι το βασικό απαιτούµενο προς αυτή την κατεύθυνση;

Η απαραίτητη συνθήκη και ο συνεκτικός κρίκος όλων των προσπαθειών είναι κατά τη γνώµη µου η εκπόνηση µιας εθνικής στρατηγικής που να περιλαµβάνει συγκεκριµένους στόχους, προτεραιότητες, χρονοδιαγράµµατα και µηχανισµούς παρακολούθησης. Η µακροπρόθεσµη θεώρηση του στόχου, µε επιµέρους µεσοπρόθεσµα ορόσηµα, θα βοηθήσει στην ευθυγράµµιση όλων των δράσεων όλων των εµπλεκοµένων µερών και θα επιταχύνει την επίτευξη προόδου.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Σύνοδος των Πρυτάνεων ως το συλλογικό σώµα προάσπισης των συµφερόντων των ακαδηµαϊκών ιδρυµάτων και πλατφόρµα δηµιουργικής ανταλλαγής απόψεων για κοινές προκλήσεις, µπορεί να συνεισφέρει µε τεκµηριωµένες θέσεις στο διάλογο.

Ποιο είναι, μακροπρόθεσμα, το όραµά σας για τα κυπριακά πανεπιστήµια και την τριτοβάθμια εκπαίδευση;

Τα κυπριακά πανεπιστήµια και η ανώτατη εκπαίδευση µπορούν να αποτελέσουν µια από τις βασικές διαστάσεις ενός βιώσιµου οικονοµικού µοντέλου ανάπτυξης. Η αναβάθµιση του «ανθρώπινου κεφαλαίου» της χώρας µέσω της πρόσβασης στην πανεπιστηµιακή γνώση αυξάνει την ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας και καλύπτει σύγχρονες ανάγκες στην αγορά εργασίας. Η επένδυση στην έρευνα που παράγει νέα γνώση, προσφέρει καινοτόµες λύσεις και προϊόντα και όταν αυτή διασυνδέεται µε τις επιχειρήσεις ενισχύει την ανταγωνιστικότητά τους.

Ταυτόχρονα, η λειτουργία ακαδηµαϊκών ιδρυµάτων δηµιουργεί νέες θέσεις εργασίας, βοηθά στον επαναπατρισµό επιστηµόνων και προσελκύει διεθνούς κύρους ακαδηµαϊκούς και ξένους φοιτητές. Αναµφίβολα η ανάπτυξη της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης αποτελεί µια πολύ υποσχόµενη προοπτική ως διάσταση ενός βιώσιµου µοντέλου οικονοµικής ανάπτυξης µε θετικές επιπτώσεις στην πραγµατική οικονοµία.

Ποιες είναι οι εκκρεµότητες που αφορούν το νοµικό πλαίσιο; 

Η λειτουργία των κυπριακών πανεπιστηµίων, δηµοσίων και ιδιωτικών, διέπεται από σχετική νοµοθεσία. Ενώ όµως οι αλλαγές του εξωτερικού περιβάλλοντος είναι γρήγορες και λόγω της πανδηµικής κρίσης έχουν επιταχυνθεί, το ισχύον νοµοθετικό πλαίσιο δεν φαίνεται να προσφέρει τη δυνατότητα άµεσης ανταπόκρισης σε προκλήσεις για την οµαλότερη προσαρµογή των πανεπιστηµίων στις νέες απαιτήσεις.

Είναι επιτακτική πλέον η ανάγκη εκσυγχρονισµού του νοµικού πλαισίου, το οποίο θα ενσωµατώνει εκείνα τα στοιχεία που θα επιτρέψουν στα πανεπιστήµια να εκπληρώσουν την πλήρη προοπτική τους. Κατά διαστήµατα γίνονται προσπάθειες για αντιµετώπιση µεµονωµένων ζητηµάτων που προκύπτουν, όµως θεωρώ ότι χρειάζεται µια ολιστική προσέγγιση σε αυτό το θέµα. Κατά τη γνώµη µου, το Υπουργείο σε συντονισµό µε τα πανεπιστήµια της χώρας πρέπει να πάρει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες για εκσυγχρονισµό των νοµοθεσιών που αφορούν την πανεπιστηµιακή εκπαίδευση.

Όσον αφορά τα δηµόσια πανεπιστήµια, η Πολιτεία µε νοµοθετικές ρυθµίσεις πρέπει να δώσει τη δυνατότητα και στα δηµόσια πανεπιστήµια να προσφέρουν προγράµµατα σπουδών σε άλλες γλώσσες, αυτόνοµα ή µέσω συµµαχιών. Προς αυτή την κατεύθυνση έχουν γίνει ήδη βήµατα, αφού η Βουλή ενέκρινε την προσφορά ξενόγλωσσων προγραµµάτων σπουδών από τα δηµόσια ανώτατα ιδρύµατα, µε την προϋπόθεση ότι τα ίδια προγράµµατα θα προσφέρονται παράλληλα σε µια από τις επίσηµες γλώσσες της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας. Η συγκεκριµένη προϋπόθεση περιορίζει την ευελιξία των πανεπιστηµίων να ανταποκρίνονται άµεσα µε προγράµµατα σπουδών που απαντούν σε σύγχρονες ανάγκες και να προσελκύουν ξένους φοιτητές.

Ποια είναι τα κυριότερα προβλήµατα και προκλήσεις που εντοπίζετε στην ανώτατη εκπαίδευση της Κύπρου; 

H τελευταία διετία δηµιούργησε περίπλοκες συνθήκες λόγω της πανδηµίας και συνοδεύτηκε από προκλήσεις για την πανεπιστηµιακή εκπαίδευση. Τα κυπριακά πανεπιστήµια έχουν καταγράψει θετικό πρόσηµο στην ανταπόκριση και διαχείριση των νέων συνθηκών.

Σε αυτό το σκηνικό η διατήρηση και περαιτέρω ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των κυπριακών ιδρυµάτων ανώτατης εκπαίδευσης αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την επίτευξη του διαχρονικού στόχου της ανάδειξης της Κύπρου ως περιφερειακού και διεθνούς εκπαιδευτικού και ερευνητικού κέντρου. Προς αυτή την κατεύθυνση, η Ευρωπαϊκή Ένωση επενδύει στην πρωτοβουλία «Ευρωπαϊκά Πανεπιστήµια», µια νέα διάσταση της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, η οποία αλλάζει ριζικά το τοπίο και έχει στόχο να ενισχύσει παγκοσµίως την ανταγωνιστικότητα και την ελκυστικότητα του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης και Έρευνας.

Τα «Ευρωπαϊκά Πανεπιστήµια» είναι στρατηγικές συµµαχίες πανεπιστηµίων που αναπτύσσουν συνεργασίες, κοινά προγράµµατα σπουδών σε ξένες γλώσσες, ανταλλαγές προσωπικού και φοιτητών, ευέλικτες µορφές διδασκαλίας κ.ά., δίνοντας την ευκαιρία στους φοιτητές/τριες τους να αποκτήσουν πτυχία συνδυάζοντας σπουδές σε περισσότερες χώρες της ΕΕ.

Ήδη κυπριακά πανεπιστήµια συµµετέχουν σε αυτή την πρωτοβουλία, είναι βέβαιο δε, ότι περισσότερα πανεπιστήµιά µας θα επιδιώξουν την ένταξή τους και θα διεκδικήσουν χρηµατοδότηση µέσω της νέας πρόσφατης πρόσκλησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η διεύρυνση της συµµετοχής κυπριακών ιδρυµάτων σε δίκτυα ευρωπαϊκών πανεπιστήµιων καθιστά επιτακτική την ανάγκη για άρση των εµποδίων που υπάρχουν ή και δηµιουργούνται, για να µπορέσουν τα πανεπιστήµια της χώρας µας να συµβαδίσουν µε τις νέες τάσεις.

Θα έλεγα πως, µεταξύ άλλων, οι βασικότερες προκλήσεις αφορούν τον εκσυγχρονισµό του νοµοθετικού πλαισίου, τη διεθνοποίηση των κυπριακών πανεπιστηµίων, την προσέλκυση ξένων φοιτητών υψηλού επιπέδου και προαγωγής της έρευνας και της καινοτοµίας. Στον τοµέα της καινοτοµίας ειδικότερα είναι αναγκαία η βελτίωση και του νοµικού πλαισίου, αλλά και των διαδικασιών µας ώστε η επιστηµονική γνώση να καταλήγει σε απτά εµπορεύσιµα αποτελέσµατα για το καλό της οικονοµίας της χώρας.

Υπάρχει δίαυλος επικοινωνίας και συνεργασίας των πανεπιστηµίων µε θεσµούς του κράτους; Μπορεί να υπάρξει συνεργασία µεταξύ των πανεπιστηµίων της χώρας, δεδοµένου του ανταγωνισµού; 

Μεταξύ των πανεπιστηµίων υπάρχει συναντίληψη, διάθεση για συνεργασία και διάλογο και επιδιώκεται πάντοτε η επίτευξη των µέγιστων δυνατών συγκλίσεων προς όφελος της κυπριακής ανώτατης εκπαίδευσης. Εδώ, µπορώ να αναφέρω ως παράδειγµα την επιτυχή αντιµετώπιση των συνεπειών της πανδηµίας µε αξιοπιστία και ακαδηµαϊκή επάρκεια στην εκπαιδευτική διαδικασία µε την αγαστή συνεργασία των θεσµικών οργάνων της Πολιτείας.

Μπορώ να πω ότι όλοι αντιλαµβανόµαστε ότι ο ανταγωνισµός δεν είναι πλέον σε τοπικό επίπεδο, αλλά διεθνές και είναι κοινό συµφέρον η προώθηση της Κύπρου ως περιφερειακού πόλου ακαδηµαϊκής εκπαίδευσης και έρευνας. Υπάρχει στενή συνεργασία µε όλους τους εµπλεκόµενους φορείς και θεσµούς του κράτους που άπτονται των θεµάτων της εκπαίδευσης.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy