Τα πάνω-κάτω στην παραγωγή χαλλουµιού φέρνει το πλαίσιο της πρόσφατης συµφωνίας

• Η απουσία ελέγχων για χρόνια δηµιούργησε τετελεσµένα που έθεσαν σε κίνδυνο το χαλλούµι ΠΟΠ
• Αγελαδοτρόφοι, αιγοπροβατοτρόφοι και τυροκόµοι υπέγραψαν την Παρασκευή πλαίσιο συµφωνίας για την παραγωγή χαλλουµιού ΠΟΠ
• Μείωση της ποσόστωσης στο αιγοπρόβειο γάλα και απόσυρση αγωγών κατά του φακέλου
• Χαλλούµια burger και block, αλλά και τρίµµα και slice θα ενταχθούν στις προδιαγραφές ΠΟΠ
• Σηµαντικές αυξήσεις στην τιµή του γάλακτος που δίνει ανάσα στους παραγωγούς γάλακτος
• Γεννιέται το «κυπριακό λευκό τυρί σχάρας»
• Παράταση στη µεταβατική περίοδο για άλλα 5 χρόνια

Του Γιάννη Κακαρή

Μέσα από χίλια µύρια κύµατα πέρασε η εφαρµογή του ευρωπαϊκού κανονισµού για την παραγωγή χαλλουµιού Προστατευόµενης Ονοµασίας Προέλευσης (ΠΟΠ), αλλά µετά από 10 µήνες φαίνεται ότι πλέον µπαίνει το νερό στο αυλάκι.

Έκαναν τα στραβά µάτια για χρόνια

Ο φάκελος για το χαλλούµι εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τέθηκε σε εφαρµογή από την 1η Οκτωβρίου του 2021. Ωστόσο, η κυβέρνηση έκανε τα στραβά µάτια… Έλεγχοι δεν γίνονταν ούτε µετά την απόφαση, ούτε κατά το προηγούµενο διάστηµα που µεσολάβησε από την κατάθεση του φακέλου (2014) µέχρι και την έγκρισή του.

Ως εκ τούτου, οι τυροκόµοι και οι αγελαδοτρόφοι δηµιούργησαν τα δικά τους τετελεσµένα σε ό,τι αφορά την παραγωγή και εµπορία προϊόντων που ενώ έφεραν την ονοµασία χαλλούµι, δεν είχαν καµία σχέση µε το πρότυπο του ΠΟΠ.

Τα πράγµατα έφτασαν στο απροχώρητο… Η Επιτροπή Γεωργίας της Βουλής αναγκάστηκε να συζητά κάθε 15 µέρες το θέµα και να στριµώχνει την κυβέρνηση, η οποία σφύριζε αδιάφορα προκειµένου να εξυπηρετήσει τα µεγάλα οικονοµικά συµφέροντα του τόπου. Σε συνδυασµό και µε τις έντονες πιέσεις και τις διαµαρτυρίες (έξω από το Προεδρικό) των αιγοπροβατοτρόφων, η κυβέρνηση ξεκίνησε τελικά να κάνει αργά βήµατα αποκατάστασης της τάξης.

Η κατηγορηµατική γνωµάτευση της Νοµικής Υπηρεσίας ότι µόνο ως ΠΟΠ µπορεί να παράγεται το χαλλούµι ήταν καθοριστική. Οι τυροκόµοι και οι αγελαδοτρόφοι όµως επέµεναν να µην εφαρµόζουν τη γνωµάτευση, φτάνοντας στο σηµείο να έχουµε καταγγελία από τη Γερµανία ότι παράγονται και πωλούνται προϊόντα που δεν είναι ΠΟΠ.

Μπροστά στον κίνδυνο να χαθεί το χαλλούµι υποχρεώθηκαν σε συµφωνία

Φτάνοντας ένα βήµα πριν να χάσουµε το χαλλούµι, τελικά αγελαδοτρόφοι, αιγοπροβατοτρόφοι και τυροκόµοι κατέληξαν σε µια προσωρινή συµφωνία, που υπό τις περιστάσεις αφήνει όλους ικανοποιηµένους. Φυσικά έγιναν πολλές υποχωρήσεις, οι οποίες επιτρέψτε µας να είµαστε επιφυλακτικοί κατά πόσο θα είναι προσωρινές.

Την Παρασκευή, οι πλευρές υπέγραψαν πλαίσιο της συµφωνίας στην παρουσία του Υπουργού Γεωργίας και του προέδρου του ΚΕΒΕ, το οποίο προβλέπει:

– Πιστή εφαρµογή της Νοµοθεσίας και του Ευρωπαϊκού Κανονισµού που κατοχυρώνει το χαλλούµι ως προϊόν ΠΟΠ.

– Άµεση εγγραφή όλων των τυροκοµείων στο σύστηµα ελέγχου και πιστοποίησης παραγωγής χαλλουµιού ΠΟΠ (φαίνεται ότι τις τελευταίες µέρες εγγράφηκε η συντριπτική πλειοψηφία).

– Άµεσες ενέργειες για τροποποίηση προδιαγραφών της ΠΟΠ σε χαρακτηριστικά ήσσονος σηµασίας, ώστε να µπορεί να παράγεται χαλλούµι ΠΟΠ µε διαφορετικό σχήµα και µέγεθος, µε αυξηµένη υγρασία (µέχρι 52%) και από γάλα που θα προέρχεται από όλες τις αγελάδες που ζουν και αναπαράγονται στην Κύπρο.

«Νοµιµοποίηση» burger, block και slice

– Υποβολή αιτήµατος για τροποποίηση της προδιαγραφής ΠΟΠ που αφορά το «δίπλωµα» του χαλλουµιού. Με βάση τις τροποποιήσεις αυτές, προϊόντα ΠΟΠ θα θεωρούνται τα διπλωµένα χαλλούµια, τα χαλλούµια σε σχήµα burger, σε block, σε κύβους, σε τρίµµα και σε slice.

– Απόσυρση, από όλες τις πλευρές, όλων των δικαστικών και διοικητικών διαδικασιών που βρίσκονται σε εξέλιξη και αφορούν άµεσα ή έµµεσα το φάκελο του χαλλουµιού που προηγήθηκε της ΠΟΠ και του Ευρωπαϊκού Κανονισµού ΠΟΠ.

– Παραχώρηση εύλογου χρονικού διαστήµατος για να τύχουν διαχείρισης όλα τα προϊόντα που φέρουν την ονοµασία «χαλλούµι» και δεν πέρασαν από τις διαδικασίες που προβλέπει ο Κανονισµός ΠΟΠ (µάλλον µέχρι το τέλος Αυγούστου).

Αυξήσεις που δίνουν το «φιλί της ζωής»

– Παραχώρηση από τους τυροκόµους, από την 1η Αυγούστου 2022, αυξήσεων στις τιµές του γάλακτος, λαµβάνοντας υπόψιν το κόστος παραγωγής και ένα εύλογο περιθώριο κέρδους:

Πρόβειο γάλα, τιµές µεταξύ €1,35 – €1,45 ανά λίτρο.

Αιγινό γάλα, τιµές µεταξύ €0,80 – €0,90 ανά λίτρο.

Η αύξηση στην τιµή του αγελαδινού γάλακτος θα καθοριστεί µετά από διαβούλευση, µε κατώτατη αύξηση τα €0,05 ανά λίτρο.

Θα καταβληθεί προσπάθεια να παραχωρηθεί επιπρόσθετη κρατική στήριξη στις πιο πάνω τιµές του αιγοπρόβειου γάλακτος, που να αναλογεί στα €0,10 ανά λίτρο, για την περίοδο Αυγούστου 2022 – Ιουλίου 2023.

Μετά τον Ιούλιο του 2023, η εν λόγω αύξηση θα παραχωρείται µε βάση συµφωνηµένη φόρµουλα. Η φόρµουλα θα λαµβάνει υπόψιν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, το κόστος παραγωγής του γάλακτος και διαφόρους άλλους παράγοντες, και θα ενθαρρύνει τη µείωση της εποχικότητας στην παραγωγή του.

Για τη διαµόρφωσή της θα συσταθεί επιτροπή που θα αποτελείται από εκπροσώπους του ΚΕΒΕ, του Ινστιτούτου Γεωργικών Ερευνών, κοινά αποδεκτών ειδικών εµπειρογνωµόνων και των ενδιαφερόµενων µερών, µε στόχο την ολοκλήρωση της φόρµουλας µέχρι τον Μάρτιο του 2023.

– Αγορά, εκ µέρους των τυροκόµων, όλων των ποσοτήτων γάλακτος που θα παράγεται, στις συµφωνηθείσες τιµές.

– Ερευνητική – επιστηµονική υποστήριξη για σταδιακή γενετική βελτίωση όλων των ζώων και ενίσχυση για βελτίωση ή/και ανάπτυξη και άλλων παραγόντων, µε σκοπό την αύξηση της κατά κεφαλήν παραγωγής αιγοπρόβειου γάλακτος.

– Ενίσχυση από το Υπουργείο Εµπορίου της προσπάθειας προώθησης στην αγορά τόσο του χαλλουµιού ΠΟΠ, όσο και του «κυπριακού λευκού τυριού σχάρας» που παράγεται από κυπριακό γάλα, αλλά δεν πληροί όλες τις προδιαγραφές ΠΟΠ.

– Προσπάθεια από το κράτος για διαφοροποίηση του σχετικού ευρωπαϊκού κανονισµού ώστε να παρέχεται η δυνατότητα επέκτασης της µεταβατικής περιόδου για ακόµα πέντε χρόνια. Ως έχουν τα πράγµατα σήµερα, η µεταβατική περίοδος τελειώνει το 2024. Εφόσον αλλάξει τελικά ο ευρωπαϊκός κανονισµός που βρίσκεται σήµερα σε διαβούλευση, θα ζητηθεί παράταση µέχρι το 2029.

Τα πάνω-κάτω στην ποσόστωση

Λαµβάνοντας υπόψιν τις δυσχέρειες που έχουν προκύψει λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, θα εκδοθεί διάταγµα από την Υπουργό Εµπορίου που θα καθορίζει ότι η ελάχιστη ποσοστιαία συµµετοχή του αιγοπρόβειου γάλακτος για την παρασκευή χαλλουµιού ΠΟΠ θα είναι:

– 10% για τους µήνες Σεπτέµβριο του 2022 µέχρι Ιανουάριο 2023 και 25% για τους µήνες Φεβρουάριο µέχρι Αύγουστο του 2023.

– Από τον Σεπτέµβριο του 2023 µέχρι τον Ιανουάριο του 2024 θα καθορίζεται µε βάση τη διαθεσιµότητα, µε κατώτατο όριο το 10%.

– 25% από τον Φεβρουάριο του 2024 µέχρι τον Ιούλιο του 2024 και στη συνέχεια θα ισχύει η συµφωνία στην οποία θα καταλήξουν τα εµπλεκόµενα µέρη (αναµένεται ότι περίπου θα αυξάνεται η ποσόστωση του αιγοπρόβειου κατά 5% κάθε χρόνο).