Τα πιο παράξενα έθιμα του Πάσχα στον κόσμο

Μαστιγώματα, μυστήρια, αυγοδρομίες και μια ομελέτα γίγαντας

Του Τάσου Περδίου

Αν νομίζουμε ότι μαζεύοντας σωρούς από ξύλα και καίγοντας κούκλες το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου κατέχουμε την πρωτοπορία στα πασχαλινά έθιμα στον κόσμο, βρισκόμαστε σε πλάνη. Εξω από το μικρόκοσμό μας υπάρχουν κάθε λογής έθιμα και παραδόσεις, τα οποία αντέχουν στην πορεία του χρόνου και είναι αποτυπωμένα στην κουλτούρα των λαών του κόσμου. Τα έθιμα ποικίλουν από ρομαντικές χειρονομίες μέχρι μακάβριες τελετές, όπως μαστιγώματα και αυτομαστιγώματα!

Αγγλόφωνος κόσμος: Κυνήγι πασχαλινών αυγών και αυγοδρομίες

Σε ολόκληρο τον αγγλόφωνο κόσμο πολλές παραδόσεις του Πάσχα είναι πανομοιότυπες. Υπάρχουν μόνο μικρές διαφορές. Το Μεγάλο Σάββατο παραδοσιακά γίνεται η διακόσμηση των πασχαλινών αυγών, τα οποία, όμως, μέχρι την Κυριακή του Πάσχα έχουν… μυστηριωδώς εξαφανιστεί, οπότε αρχίζει η αναζήτηση από τα παιδιά και τους γονείς. Ανάμεσα στις αγγλοσαξονικές παραδόσεις είναι και τα παραμύθια από τους γονείς στα παιδιά ότι τα αυγά και άλλα πασχαλινά κεράσματα όπως σοκολατένια αυγά ή κουνελάκια, παραδόθηκαν από το Λαγουδάκι του Πάσχα σε πασχαλινό καλάθι. Ετσι, τα βρίσκουν τα παιδιά με το ξύπνημα, κάτι παρόμοιο με τα δώρα του Αγιου Βασίλη δηλαδή.

Φυσικά, δεν λείπει η παρουσία στην εκκλησιαστική λειτουργία και το πασχαλινό τραπέζι, στο οποίο σερβίρεται ψητό, αρνίσιο ή χοιρινό. Ξεχωρίζει επίσης το Simnel Cake, ένα κέικ από φρούτα και έντεκα αμυγδαλωτές μπάλες, οι οποίες συμβολίζουν τους έντεκα αποστόλους. Τη Μεγάλη Παρασκευή στο τραπέζι βρίσκει κάποιος ζεστά σταυρωτά ψωμάκια.

Στη Σκοτία, τη Βόρεια Αγγλία και τη Βόρεια Ιρλανδία τηρείται ακόμα η παράδοση της αυγοδρομίας με πασχαλινά αυγά τα οποία αφήνονται να κατρακυλήσουν από απότομους λόφους και όποιο φτάσει πρώτο.

Στη Νότια Ιρλανδία και εν μέρει και στη Βόρεια Ιρλανδία, το Πάσχα είναι Ημέρα Μνήμης για την εξέγερση του 1916. Η επέτειος γιορτάζεται τη Δευτέρα του Πάσχα.

Βόρειος Αμερική και Καραϊβική: Χαρταετός όπως την ανάληψη

Στην πολιτεία της Λουιζιάνα στις ΗΠΑ το τσούγκρισμα του αυγού μοιάζει πολύ με το δικό μας έθιμο. Στην πόλη Marksvile οι διαγωνιζόμενοι δημιουργούν ζευγάρια στα σκαλιά του δικαστηρίου την Κυριακή του Πάσχα και αρχίζουν να τσουγκρίζουν αυγά μέχρι να μείνει το τελευταίο γερό αυγό. Στις Βερμούδες το έθιμο είναι το πέταγμα χαρταετού που συμβολίζει την ανάληψη του Χριστού, ενώ γαστρονομικά ξεχωρίζει το κέικ από ψάρια.

Στην Τζαμάικα έχουν οι δικές τους φλαούνες, ψωμάκια με καρυκεύματα και σταφίδες, τα οποία συνοδεύονται από μια φέτα τυρί.

Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη: Αυγά μαχητές

Στη Σλοβενία υπάρχει παραδοσιακό πασχαλινό πρόγευμα με αυγά, χαμ και ρολό παξιμάδι. Το πασχαλινό αυγό είναι παράδοση διαδεδομένη σε πάρα πολλές εθνικές ομάδες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης όπως οι Αρμένιοι, Αλβανοί, Λευκορώσοι, Βούλγαροι, Κροάτες, Τσέχοι, Γεωργιανοί, Γερμανοί, Ούγγροι, Λετονοί, Λιθουανοί, Πολωνοί, Ρουμάνοι, Ρώσοι, Σέρβοι, Σλοβάκοι, Σλοβένοι και Ουκρανοί. Στη Βουλγαρία το τσούγκρισμα λέγεται Borak, δηλαδή μαχητής. Τα αυγά εκτίθενται στο πασχαλινό τραπέζι μαζί με το δείπνο.

Μαστίγωμα και αυτομαστίγωμα για… καλή υγεία

Από τις πιο περίεργες παραδόσεις συναντά κανείς στην Τσεχία και στη Σλοβακία, όπου ισχύει το μαστίγωμα των γυναικών από άνδρες! Αυτή η… τελετή γίνεται τη Δευτέρα του Πάσχα, όταν άνδρες μαστιγώνουν γυναίκες με ένα ειδικό χειροποίητο μαστίγιο, το οποίο λέγεται pomlazka στην Τσεχία και korbac στη Σλοβακία. Αποτελείται από 8 μέχρι 24 βέργες ιτιάς, οι οποίες στην άκρη είναι διακοσμημένες με κόκκινες κορδέλες. Σύμφωνα με την παράδοση, το μαστίγωμα μπορεί να είναι επίπονο, ωστόσο σκοπός του δεν είναι να προκαλέσει πόνο. Κατά παράξενο τρόπο, ο θρύλος λέει ότι οι γυναίκες πρέπει να μαστιγωθούν, ώστε να διατηρήσουν την υγεία, την ομορφιά και τη γονιμότητά τους για ολόκληρο τον επόμενο χρόνο!

Μια άλλη πτυχή της παράδοσης είναι ότι οι άνδρες δείχνουν έτσι την έλξη τους στις γυναίκες. Μάλιστα η γυναίκα που δεν μαστιγώνεται, αισθάνεται προσβεβλημένη. Μετά το μαστίγωμα η γυναίκα δίνει ένα χρωματισμένο αυγό στον μαστιγωτή της ευχαριστώντας τον. Σε ορισμένες περιοχές οι γυναίκες παίρνουν εκδίκηση το απόγευμα αδειάζοντας κουβάδες με παγωμένο νερό στους άνδρες.

Στις Φιλιππίνες, το… έθιμο έχει λάβει εντελώς μαζοχιστικές διαστάσεις αφού τη Μεγάλη Πέμπτη πιστοί αυτομαστιγώνονται θεωρώντας ότι μέσα από τον πόνο απαλλάσσονται από τις αμαρτίες!

Το τελετουργικό φτάνει μέχρι και την αυτοσταύρωση!!

 

Η υπόγεια πορεία του Τιμίου Σταυρού

Στη Γερμανία τα πασχαλινά αυγά κρεμάζονται σε θάμνους και δέντρα, ενώ στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη ένα καλάθι με φαγητό, καλυμμένο με χειροποίητο ρούχο, μεταφέρεται στην εκκλησία για να ευλογηθεί. Το καλάθι περιέχει ψωμί, χρωματισμένα αυγά, χαμ και την καρυδόπιτα potica. Στη Βόρεια Γερμανία μέρος της παράδοσης είναι το άναμμα της πασχαλινής φωτιάς από το ηλιοβασίλεμα του Μεγάλου Σαββάτου μέχρι την αυγή της Κυριακής του Πάσχα. Φυσικά το έθιμο αυτό δεν θυμίζει σε τίποτε τη δική μας λαμπρατζιά, αφού διέπεται από την κλασική γερμανική πειθαρχία. Κάθε ομοσπονδιακό κρατίδιο έχει τη δική του νομοθεσία για τις Easter Fires.

Για πολλούς Πολωνούς καθολικούς, μέρος της παράδοσης είναι το βούτυρο σε σχήμα αρνιού που είναι συνοδευτικό στο τραπέζι. Πρόκειται για κομμάτι από βούτυρο το οποίο παίρνει το σχήμα αρνιού είτε με τα χέρια είτε σε καλούπι σε σχήμα αρνιού. Δικό τους έθιμο διατηρούν οι ανθρακωρύχοι στην Πολωνία, οι οποίοι τη Μεγάλη Παρασκευή πραγματοποιούν υπόγεια πομπή στο αλατωρυχείο Wieliczka. Η εκδήλωση έχει πάρει το όνομα «Η υπόγεια πορεία του Τιμίου Σταυρού».

Μια ιδιαίτερα ρομαντική παράδοση επικρατεί στην Ουγγαρία και σε άλλες εθνοτικές περιοχές ουγγρικού γλωσσικού χαρακτήρα, όπου οι άνδρες επισκέπτονται οικογένειες με μικρά κορίτσια και γυναίκες. Εκεί, οι άνδρες ραντίζουν αρωματισμένο νερό στα κορίτσια και στις γυναίκες, οι οποίες σε αντάλλαγμα δίνουν στους άνδρες ένα πασχαλινό αυγό.

Ιταλία: Scoppio Del Carro

Στη Φλωρεντία τηρείται το μοναδικό έθιμο Scoppio Del Carro. Οι πιστοί ανάβουν φωτιά από θραύσματα πέτρας από το Ναό της Αναστάσεως στην Ιερουσαλήμ, ενώ τραγουδούν τον ύμνο Gloria. Η φωτιά χρησιμοποιείται για την ανάφλεξη ενός μικρού πυροτεχνήματος με τη μορφή του περιστεριού, κάτι που συμβολίζει την ειρήνη και το Αγιο Πνεύμα. Στη συνέχεια προκαλείται ανάφλεξη σε καρότσι με πυροτεχνήματα στην πλατεία στο χώρο του Καθεδρικού Ναού.

Ομελέτα με 15 χιλιάδες αυγά!

Για όσους θα τύχει να βρίσκονται τη Δευτέρα του Πάσχα στην Τουλούζη της Γαλλίας, ένα μεγάλο κίτρινο αντικείμενο στην κεντρική πλατεία δεν έχει καμία σχέση με κυκλικό κόμβο. Είναι η γιγαντιαία ομελέτα που φτιάχνουν στα μεθεόρτια του Πάσχα για την οποία χρειάζονται 15 χιλιάδες αυγά και ένα τηγάνι διαμέτρου τεσσάρων μέτρων!

Σε αντίθεση με τη δική μας παράδοση, οι καμπάνες στις εκκλησίες στη Γαλλία, στο Βέλγιο και στην Ολλανδία είναι σιωπηλές τις μέρες πριν το Πάσχα εις ένδειξη πένθους. Ο θρύλος αναφέρει ότι οι καμπάνες πετούν έξω από τα καμπαναριά μέχρι τη Ρώμη (κάτι που εξηγεί τη σίγασή τους) και επιστρέφουν το Πάσχα φέρνοντας μαζί τους χρωματισμένα αυγά και σοκολατένια αυγά και λαγουδάκια.

Στην Ολλανδία και στη φλαμανδική περιοχή του Βελγίου οι καμπάνες αναχωρούν για τη Ρώμη το Αγιο Σάββατο, το οποίο ονομάζεται Σιωπηλό Σάββατο.

Σκανδιναβία: Αστυνομικά μυστήρια και μυθιστορήματα

Εντελώς δικό τους χαρακτήρα έχουν οι σκανδιναβικές χώρες στον εορτασμό του Πάσχα. Στη Νορβηγία η παράδοση επιτάσσει διαμονή σε καλύβες στα βουνά και σκι, ενώ ένα σύγχρονο έθιμο είναι η ανάγνωση ή η παρακολούθηση στην τηλεόραση μυστηρίων φόνου. Ολα τα μεγάλα τηλεοπτικά κανάλια προβάλλουν ταινίες εγκλήματος και ντετέκτιβ (όπως ο Ηρακλής Πουαρό). Τα περιοδικά δημοσιεύουν ιστορίες καλώντας τους αναγνώστες να ανακαλύψουν τον Whodunnit, τον ένοχο δηλαδή ενός εγκλήματος, ενώ νέα αστυνομικά μυθιστορήματα κυκλοφορούν πριν το Πάσχα. Ακόμα και στις συσκευασίες γάλακτος τυπώνονται μικρές ιστορίες μυστηρίου την περίοδο του Πάσχα!

Στη Φινλανδία και στη Σουηδία η παράδοση θέλει μικρά παιδιά ντυμένα ως μάγισσες να μαζεύουν γλυκά από πόρτα σε πόρτα, ενώ στη Φινλανδία συνηθίζεται να φυτεύουν σίκαλη σε γλάστρα ως σύμβολο της άνοιξης και της καινούργιας ζωής.

Το τραπέζι στη Σουηδία και στη Δανία περιστρέφεται γύρω από το Smorgasbord, ένα συνδυασμό από ρέγκα, σολομό, πατάτες και αυγά μεταξύ άλλων.