Τα Σπήλια, στην αγκαλιά του βουνού

«Πριν το 1974 ήμασταν γύρω στους 800 κάτοικους. Μετά τον πόλεμο οι Σπηλιώτες έφευγαν από το χωριό για ένα καλύτερο μέλλον στις πόλεις»

«Το βιβλίο έχει καταγεγραμμένα τα ονόματα των κατοίκων των Σπήλιων, των Κουρδάλων και της γύρω περιοχής από το 1930»

Της Χριστίνας Γεωργίου

 

 

 

 

Σήμερα ταξιδεύουμε στο ορεινό χωριό Σπήλια. Ένα χωριό το οποίο είναι ενωμένο με το χωριό Κούρδαλι, με κοντινά χωριά την Κυπερούντα, τα Χανδριά, τα Καννάβια, την Κακοπετριά και άλλα μοναδικά χωριά, το κάθε ένα με τις δικές του χάρες. Θα μπορούσε κανείς να ονομάσει τα Σπήλια ως χωριό των μανιταριών, πράγμα που θα γίνει αντιληπτό με τις πολλές αναφορές για τα μανιτάρια.

Η ονομασία του χωριού πιθανόν να προήλθε από τις σπηλιές που υπήρχαν από τα ρωμαϊκά χρόνια, ορισμένες από τις οποίες ήταν τάφοι και κάποιες άλλες ήταν οι κατοικίες των τότε κατοίκων. Ο κ. Ιερίδης, κοινοτάρχης του χωριού, ανέφερε ότι ο αριθμός των κατοίκων σήμερα φτάνει στους 60 μόνιμους, σημειώνοντας ότι τα προηγούμενα χρόνια ο πληθυσμός ήταν περισσότερος.
Μιλώντας για τις υπηρεσίες που υπήρχαν πριν στο χωριό, ο κ. Ιερίδης και ο κ. Πάμπος, ξεναγός των «Πολύχρωμων Πτήσεων», ανέφεραν ότι μέχρι το 1980 υπήρχαν πολλές υπηρεσίες στο χωριό. Τράπεζες, τέσσερα λεωφορεία και εφτά μπακάλικα, υπηρεσίες όμως που σήμερα δεν υπάρχουν στο χωριό, μονάχα ένα περίπτερο.

Τα Σπήλια είναι χωροθετημένα σε βουνοκορφές, εξίσου και η φράση «το ορεινό χωριό Σπήλια, στην αγκάλη του βουνού», όπως είπε ο κ. Ιερίδης, τονίζοντας ότι «από τις αεροφωτογραφίες φαίνεται ότι το χωριό είναι μέσα στο πράσινο του βουνού. Γεωγραφικά η κοινότητα βρίσκεται στο κέντρο της Κύπρου. Και αυτό το λέμε και είμαστε περήφανοι».
Εκδηλώσεις του χωριού, με την πιο πρόσφατη τη 1η Γιορτή των Μανιταριών
Από τα παλιά χρόνια οι κάτοικοι των Σπήλιων διοργάνωναν τη Γιορτή των Καρυδιών, γιατί το χωριό ήταν φημισμένο για τον συγκεκριμένο ξηρό καρπό. Με το πέρασμα του χρόνου διοργάνωναν και άλλες εκδηλώσεις, όπως η Γιορτή του Παλουζέ, φτάνοντας στην πιο πρόσφατη, την 1η Παγκύπρια Γιορτή των Μανιταριών στην περιοχή του Τροόδους, η οποία πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σαββατοκύριακο στις 24 και 25 Νοεμβρίου. Διοργανώθηκε από το Κοινοτικό Συμβούλιο Σπήλιων μαζί με το κέντρο προώθησης παραδοσιακών προϊόντων.

Σύμφωνα με τον κ. Ιερίδη, ο κόσμος αγκάλιασε την εκδήλωση. «Μαζεύτηκε πολύς κόσμος από τα γύρω χωριά μέχρι και το Αυγόρου. Με αφορμή τα περιστατικά δηλητηριάσεων εξαιτίας της μη-γνώσης των ειδών των μανιταριών, ο κόσμος είχε την ευκαιρία να ενημερωθεί από αρμόδιους, όπως το Δασονομείο, και τον πρόεδρο Μανιταροφίλων Ελλάδας, κ. Κωνσταντινίδη, για τα άγρια μανιτάρια, για τους κινδύνους και για το πώς ορθά πρέπει να μαζεύονται, αλλά και για την κατάλληλη ενδυμασία», πρόσθεσε ο κοινοτάρχης. Στην γιορτή ο κόσμος εκτός από τη γνώση που απέκτησε, απόλαυσε διάφορα εδέσματα με βασικό υλικό τα μανιτάρια, όπως τα μανιτάρια με κούπες, ψητά μανιτάρια, σούπες, ακόμα και πουρέκια, λαχματζούν με μανιτάρια φτιαγμένα από άτομα των Σπήλιων.


Επίσκεψη στην οικία της οικογένειας Θεοδότου
Η οικογένεια Θεοδότου κατοικεί στα Σπήλια εδώ και 20 χρόνια περίπου, μεγαλώνοντας δύο παιδιά, μέσα σε ένα χωριό μόλις 60 κατοίκων. Ο Λοΐζος και ο Κωνσταντίνος είναι δίδυμοι, ηλικίας 8,5 ετών. Είναι αγαπημένοι, όπως δήλωσαν, και αγαπούν τον τόπο τους και τη φύση. Πηγαίνουν στο περιφερειακό σχολείο της Κακοπετριάς, όπως είπαν, με λεωφορείο. Τους χειμερινούς μήνες όμως, όταν πια οι δρόμοι κλείσουν λόγω χιονιών, είναι φορές που δεν μπορούν να πάνε σχολείο. Η μητέρα τους Άντρη, κληθείσα να απαντήσει αν υπάρχουν προβληματισμοί για το μέλλον των παιδιών τους, απάντησε ότι δεν είναι πολύ δύσκολο. «Χρειάζεται όμως να προετοιμάζεσαι για τα πάντα. Τώρα τον χειμώνα έχω πάντα φάρμακα σπίτι, γιατί έτυχε να μείνουμε κλεισμένοι στο σπίτι και είκοσι μέρες λόγω των χιονιών». Η κ. Άντρη αναφέρθηκε και στα ιδιαίτερα των παιδιών που κάνουν στην Κακοπετριά λέγοντας το εξής: «Ευτυχώς υπάρχουν οι ευκολίες στην Κακοπετριά. Μακάρι να είχαμε και στα Σπήλια κάποιες υπηρεσίες».

Η κυρία Τούλα, γιαγιά των παιδιών, ρωτήθηκε αν την προβληματίζει το μέλλον στα Σπήλια και ιδιαίτερα των παιδιών και των εγγονιών της. Δυσκολίες υπάρχουν σε ένα τέτοιο χωριό αναφορικά με το κρύο και τα χρήματα για τις θερμάνσεις, μας είπε. «Στα Σπήλια δεν υπάρχουν πολυτέλειες. Μπορεί να μην υπάρχουν ενδιαφέροντα για τον άλλο κόσμο, εμείς όμως χαιρόμαστε και είμαστε ευτυχισμένοι. Με την οικογένειά μας και με τη φύση».
Μικρός Λοΐζος: «Εγώ θέλω να συνεχίσω να μένω στα ορεινά, γιατί εδώ έμαθα να ζω»
Στη συζήτησή μας ο μικρός Λοΐζος ανέφερε ότι όταν μεγαλώσει επιθυμεί να γίνει δασονόμος. «Είναι η ίδια η μαμά μου και ο νονός μου. Επειδή η γιαγιά μου φυτεύει στο χωράφι, το ίδιο φύτευε και ο παππούς μου μαζί της. Μ’ αρέσει η φύση· την αγαπώ και θέλω να την προστατεύω», είπε. Από την άλλη, ο μικρός Κωνσταντίνος, του οποίου αρέσουν τα φαγητά με τα μανιτάρια (σε αντίθεση με τον αδερφό του που, παρόλο που του αρέσει να μαζεύει τα μανιτάρια, δεν τα τρώει καθόλου), δήλωσε ότι θέλει να γίνει αρχιτέκτονας σαν τον πατέρα του και όπως είπε χαρακτηριστικά: «Θέλω να μένω στα Σπήλια, γιατί έχει καθαρό αέρα και εδώ συνήθισα να ζω»

Το Μουσείο Σκαρπάρη και το βιολογικό οινοποιείο Σπηλιών
Στα Σπήλια υπάρχει το Μουσείο Σκαρπάρη, το οποίο δημιουργήθηκε από τον Ανδρέα Χρυσάνθου το 2007 εις μνήμη του πατέρα του Χρίστου. Μπορεί κανείς να δει φωτογραφίες του πατέρα του εν ώρα εργασίας και όλα τα απαραίτητα υλικά για τη συγκεκριμένη δουλειά, όπως βελόνια, δέρματα, σφυριά, λαβίδες, καλαπόδια και διάφορες μηχανές. Στο συγκεκριμένο σκαρπάρικο φυλάγεται ένα βιβλίο, μεγάλης αξίας για το χωριό, στο οποίο ο πατέρας του κατέγραφε τις παραγγελίες των πελατών του.

Ένα ακόμα μουσείο το οποίο μπορεί να επισκεφτεί κανείς είναι το βιολογικό οινοποιείο Σπηλιών, το οποίο δημιουργήθηκε το 2005 από τον κύριο Ανδρέα Χρυσάνθου. Είναι ταυτόχρονα, δήλωσε ο κ. Χρυσάνθου, «ένα βιολογικό οινοποιείο αλλά και παραδοσιακό μουσείο».

Βόλτα στο Κούρδαλι
Το Κούρδαλι είναι ενωμένο με τα Σπήλια και λέγεται ότι με τη δημιουργία αυτής της κοινότητας, δημιουργήθηκε και το χωριό των Σπήλιων. Η ιστορία των δύο χωριών ξεκινά το 16ο αιώνα μ.Χ. όταν κτίστηκε η εκκλησία της Παναγίας της Χρυσοκουρδαλιώτισσας. Πρόκειται για μία τρίκλινη και χωρίς τρούλο εκκλησία με ξυλόστεγη, έχοντας στα στασίδια σκαλισμένους δράκους. Λέγεται ότι έξω από τη μονή εγκαταστάθηκαν οικογένειες λαϊκών, οι οποίοι εργάζονταν στα κτήματά της. Με την ανάπτυξη του χωριού εξελίχθηκε και η κοινότητα των Σπήλιων.

Η μοναχή Ισιδώρα μιλώντας για τις κοινότητες είπε χαρακτηριστικά: «Οι ιδιοκτήτες των σπιτιών που βλέπεται στο Κούρδαλι είναι σαν τα χελιδόνια. Έρχονται μόνο το καλοκαίρι, το Πάσχα και πιθανόν το Σαββατοκύριακο. Αποφεύγουν να έρχονται, ειδικά το χειμώνα. Τώρα μην κοιτάς που κινείται λίγος κόσμος. Είναι λόγω των μανιταριών».

Λίγο πριν αποχαιρετήσουμε τα Σπήλια
Λίγο πριν το τέλος του ταξιδιού, οι «Πολύχρωμες Πτήσεις» επισκέφτηκαν τη νέα εκκλησία του Αγίου Αντωνίου, η οποία κτίστηκε γύρω στο 1970. Ο πάτερ Κυριάκος χαρακτήρισε την εκκλησία ως το καμάρι του χωριού. Μιλώντας γενικά για την κοινότητα, δήλωσε ότι «τα Σπήλια ήταν πάντα κεφαλοχώρι. Είχε περισσότερο πληθυσμό από τα γύρω χωριά. Οι πανηγύρεις ήταν κάτι το ξεχωριστό». Ο πάτερ πρόσθεσε ότι όλοι οι κάτοικοι των Σπήλιων φιλοξενούσαν τους επισκέπτες. «Αποκλείεται να ερχόταν κάποιος ασυνόδευτος στην πανήγυριν και μην τον ρωτούσαν πού θα έμενε το βράδυ, για να μείνει το πρωί στη λειτουργία. Έβγαιναν από το κρεβάτι τους και κοιμόταν ο επισκέπτης. Είναι μία φιλοξενία που την κρατάμε και στις μέρες μας».

Κρατάμε για το τέλος λίγες φράσεις από τον ιδιοκτήτη του καφενείου της κοινότητας, κ. Σωτήρη. «Μείναμε γέροι εδώ πάνω και προσπαθούμε να κρατήσουμε το χωριό ζωντανό. Προσπαθούμε να κρατήσουμε την κυπριακή παράδοση και τη φιλοξενία». Και να οι δυο λέξεις που χαρακτηρίζουν τα Σπήλια. Φιλοξενία και απλότητα.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy