ΤΑΣΟΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ: Στην Κύπρο υπάρχει ένας βουβός πόνος χωρίς κάθαρση

 

 

• Αναφορές στον Σαμψών και κλοπές όπλων από τις αποθήκες μονάδων στον Φάκελο για την Κύπρο

Συνέντευξη στον Δημήτρη Στρατή
Οι πολιτικές εξελίξεις, όπως το σκάνδαλο Κοσκωτά και η κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ ανέβαλλαν συνεχώς την έλευση του υλικού του Φακέλου για την Κύπρο, αναφέρει ο Τάσος Σακελλαρόπουλος, μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων της Βουλής των Ελλήνων για τον Φάκελο της Κύπρου και υπεύθυνος στα ιστορικά αρχεία του Μουσείου Μπενάκη. Δεν αποκλείει ωστόσο το ενδεχόμενο να περίμεναν στην Ελλάδα να φύγουν από τη ζωή κάποιοι πρωταγωνιστές των γεγονότων, για να γίνει αυτό. Στο δεύτερο μέρος της συνέντευξης στη “Χ”, ο Τάσος Σακελλαρόπουλος σημειώνει ότι στο υλικό του Φακέλου υπάρχουν αναφορές για τον Νίκο Σαμψών, χωρίς ωστόσο να γίνεται ανάλυση των ισορροπιών της ελληνοκυπριακής πολιτικής σκηνής. Υπάρχουν επίσης έντονες αναφορές για το πώς προετοιμάστηκε το πραξικόπημα με τις κλοπές όπλων από μονάδες του στρατού στην Κύπρο πριν από το πραξικόπημα. Εντυπωσιακό είναι να εξετάσει κανείς τις δικαιολογίες των αξιωματικών που εγκατέλειψαν τις θέσεις τους όταν έγινε η εισβολή. Η αντίληψη που έχει ο ιστορικός για την Κύπρο είναι ότι εδώ και δεκαετίες υπάρχει ένας βουβός πόνος χωρίς κάθαρση.
Η αξιοποίηση του υλικού του Φακέλου, σημειώνει ο Τάσος Σακελλαρόπουλος, πρέπει να γίνεται με σεβασμό στη ζωή όσων χάθηκαν στο πραξικόπημα και την εισβολή αλλά ταυτόχρονα με μια συνισταμένη επιστημονική που να αγγίζει όσο το δυνατόν περισσότερους.

«Το υλικό θα ανοίξει συζητήσεις ή είναι λογικό να ανοίξει χωρίς να σημαίνει ότι είναι και ευχάριστες»

«Ο κυπριακός παράγοντας θίγεται περισσότερο όχι επώνυμα, αλλά ανώνυμα»
«Βλέπει κανείς πόσο προετοιμασμένα ήταν τα πράγματα και πόσο “ασφαλή” για το αποτέλεσμα που ήταν η εισβολή»

«Δεν υπήρξε κάθαρση, δεν καταλογίσθηκαν ευθύνες, δεν υπήρξε έστω μια δίκη»

***************************

Το υλικό ποια περίοδο περιλαμβάνει;

Το υλικό αναφέρεται κυρίως στην προ του ΄74 περίοδο αναγκαστικά και κινείται μέχρι και στον δεύτερο Αττίλα στο επιχειρησιακό κομμάτι. Αφορά κυρίως το τι έγινε επί του εδάφους στην Κύπρο και σε σύνδεση με τα κέντρα εξουσίας των Αθηνών. Θίγεται το θέμα του ναυτικού, καταθέτει η ηγεσία της αεροπορίας. Δηλαδή δεν είναι μόνο ο στρατός.
Γιατί καθυστέρησε τόσο πολύ να φθάσει στην Κύπρο;

Κατ’ αρχήν πάλι καλά που έγινε. Κι αυτό δεν το λέω ειρωνικά. Κατά δεύτερο είναι μια σειρά αποφάσεων στην Ελλάδα που επηρέασαν. Δηλαδή το ’86 όταν ξεκίνησε η εξεταστική επιτροπή, μην ξεχνάτε ότι μετά είχαμε το σκάνδαλο Κοσκωτά στην Ελλάδα, την κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ. Είχαμε δηλαδή μια μεγάλη αναδιάταξη της ελληνικής πολιτικής σκηνής. Όλα αυτά δεν είναι αμελητέα. Μετά μπήκε η λογική πια του Παπανδρέου που επανήλθε, οι περίοδοι του Σημίτη, η ΟΝΕ. Υπήρχε πάντα δηλαδή η λογική, δεν είναι τώρα η κατάλληλη στιγμή. Πιστεύω ότι έπαιξε και ρόλο η εγγύτητα στο γεγονός χρονικά γι’ αυτό και για την Κύπρο είναι ικανοποιητικό το υλικό, καθώς μπορεί να μην προκάλεσε την καταστροφή αλλά την υπέστη. Κοιτάξτε το υλικό θα ανοίξει συζητήσεις ή είναι λογικό να ανοίξει χωρίς να σημαίνει ότι είναι και ευχάριστες.

Ισχύει αυτό που λέγεται ότι περίμεναν να πεθάνουν κάποια πρόσωπα για να δοθεί στη δημοσιότητα;

Αυτό είναι μια σκέψη. Πιθανότατα να ισχύει αυτό και να είναι μ’ έναν τρόπο ιστορική αποκατάσταση και όχι δικαστική. Εδώ σας λέω στην Ελλάδα μετατράπηκε το αδίκημα του πραξικοπήματος της Χούντας σε στιγμιαίο, δηλαδή αφορούσε μόνο τη βραδιά της 21ης Απριλίου και έγινε με νόμο αυτό. Στην αρχή ετοιμάστηκε διαδικασία για να αποδοθούν κατηγορίες στο σύνολο όσων είχαν εμπλακεί στα επτά χρόνια και τελικά με απόφαση υπουργική, αποδόθηκαν μονάχα για τη βραδιά της 21ης.

Υπάρχουν αναφορές και σε πολιτικά πρόσωπα στην Κύπρο;

Και ναι και όχι θα ‘λεγα. Ο κυπριακός παράγοντας θίγεται περισσότερο, όχι επώνυμα, αλλά ανώνυμα. Δηλαδή γίνονται αναφορές σε επιχειρησιακές κινήσεις και αντιμακαριακές κινήσεις. Αλλά όχι σε επίπεδο ηγετικών προσωπικοτήτων. Δεν μπαίνουν τόσο πολύ σ’ αυτή την πτυχή οι Έλληνες βουλευτές, δηλαδή περισσότερο αναζητούν τις ευθύνες των Ελλαδιτών που διέπραξαν το πραξικόπημα, των Ελλαδιτών που δεν πολέμησαν όπως θα έπρεπε ή που δεν έκαναν τις κινήσεις που θα έπρεπε.

Για τον Σαμψών υπάρχουν;

Για τον Σαμψών υπάρχουν για παράδειγμα. Αλλά δεν γίνεται μια ανάλυση της ελληνοκυπριακής πολιτικής σκηνής με τις τότε ισορροπίες. Αυτό είναι μια δουλειά που θα ήταν καλύτερο να γίνει από την ελληνοκυπριακή πλευρά παρά από την ελλαδική πλευρά.

Σε σχέση με τα πολιτικά πρόσωπα της Ελλάδας;

Γίνονται κάποιες αναφορές, αλλά κυρίως για τους στρατιωτικούς της Χούντας που ήταν μαζί και πολιτικά πρόσωπα. Κυρίως υπάρχει η ετοιμασία του πραξικοπήματος, της εμπλοκής των προσώπων, των εντολών που δόθηκαν, των εντολών που δόθηκαν για να μην κινηθούν τα πράγματα, δηλαδή εντολές αδράνειας, οι επιχειρησιακές εντολές που δόθηκαν για το πραξικόπημα και στη συνέχεια ο χειρισμός που έγινε στην πρώτη και τη δεύτερη εισβολή. Μετά τις 24 Ιουλίου που έρχεται η νέα κυβέρνηση και κατεβαίνει στην Κύπρο στις 26 Ιουλίου για το τι παρέλαβαν και για το ηθικό των ανθρώπων εκεί, λέγονται αυτά.

Υπάρχουν και οι αναφορές για τους αξιωματικούς που εγκατέλειψαν;

Έχουμε ανώτερους και ανώτατους αξιωματικούς, δεν έχουμε κατώτερους. Υπάρχει δηλαδή το τμήμα που ηγείτο. Υπάρχουν οι ερωτήσεις για τα ζητήματα αυτά και δίνονται απαντήσεις. Δεν υπάρχει η λεπτομέρεια για το πώς κινήθηκε ο κάθε λόχος ή μεραρχία. Είναι λίγο πιο συνοπτικές οι ερωτήσεις. Αυτό που προσπαθούν να δώσουν οι ερωτώντες στους ερωτώμενους είναι η έννοια της προδοσίας. Δηλαδή με ερωτήσεις όπως “τι μας λέτε ότι κάνατε αυτά που κάνατε, αυτό δεν είναι προδοσία;” Τα γεγονότα είναι γνωστά, ωστόσο τους πιέζουν με την ηθική έννοια του αξιωματικού. Τους ρωτάνε για παράδειγμα “δεν έχετε τη δική σας άποψη; Ήσασταν στρατηγός ή συνταγματάρχης. Δεν είχατε κρίση να καταλάβετε ότι αυτό που πάτε να κάνετε ήταν αντιπατριωτικό;” Σήμερα μπορεί αυτές οι ερωτήσεις να ακούγονται ότι δεν έχουνε δύναμη, αλλά τότε είχαν κι ακόμα πιστεύω ότι έχουν. Γιατί αυτό που έχει σημασία για τον αξιωματικό είναι η έννοια της θυσίας, του καθήκοντος και της πίστης στην πατρίδα. Αυτός είναι ο αξιωματικός, δεν είναι αυτός που κάνει βολές ή δεν κάνει. Το αν εγκατέλειψαν κάποιοι το ξέρουν αυτοί που ρωτούν. Δηλαδή γίνεται η ερώτηση “πού ήσασταν;” και υπάρχει απάντηση, “δεν μπορούσα να ήμουν εκεί”. Επομένως βλέπει κανείς πόσο προετοιμασμένα ήταν τα πράγματα και πόσο “ασφαλή” για το αποτέλεσμα που ήταν η εισβολή. Δηλαδή βλέπει κανείς για παράδειγμα πώς κινήθηκαν οι καταδρομείς που ήταν το πιο οργανωμένο κομμάτι, αυτά υπάρχουν.
Υπάρχουν αναφορές στο υλικό του Φακέλου για μεταφορά όπλων ή χρημάτων από την Ελλάδα στην Κύπρο;

Όχι, περισσότερο μιλάνε για κλοπές όπλων σε στρατόπεδα της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛΔΥΚ. Ήταν κλοπές που έγιναν κυρίως το καλοκαίρι του ’74, αλλά και νωρίτερα. Μιλάνε για παράδειγμα με διοικητές μονάδων οι οποίοι ισχυρίζονται ότι δεν καταλάβαιναν ότι τους έκλεβαν τις μονάδες, τους ρωτάνε για την εμπιστοσύνη που έδειξαν στους κατώτερους και ποιοι ήταν αυτοί. Επίσης κάποιοι βουλευτές ήταν παλιοί αξιωματικοί άρα έχουν και τα κλειδιά των ερωτήσεων. Πρέπει να έχουμε πάντα υπόψιν μας ότι αναφερόμαστε σε μια περίοδο που έγιναν οι ανακρίσεις, πριν από 30 χρόνια. Δηλαδή οι συνθήκες της πατριωτικής ηθικής στην Ελλάδα ήταν διαφορετικές τη δεκαετία του ’80. Πόσω μάλλον το ’74.

Υπήρχε συναισθηματισμός;

Πάρα πολύ έντονος. Στην Κύπρο είναι πολύ πιο έντονο όμως. Το τραύμα είναι μεγάλο στην Κύπρο και εξαιρετικά βουβό. Δεν υπήρξε κάθαρση, δεν καταλογίσθηκαν ευθύνες, δεν υπήρξε έστω μια δίκη. Μετά την εισβολή έστω και ηθικά συσπειρώθηκαν γύρω από τον Μακάριο. Παρότι μετά το θάνατό του διαιρέθηκαν πάλι, αλλά είναι σαν να πηγαίνουμε σε εκλογές η όλη εικόνα. Υπήρχε για πάρα πολλά χρόνια κι ακόμα υπάρχει η προσμονή της επιστροφής στα κατεχόμενα.

Πώς πρέπει κατά την άποψή σας να αξιοποιηθεί το υλικό αυτό;

Κοιτάξτε, αυτό που λέχθηκε και επίσημα είναι ότι το υλικό αυτό αφού οργανωθεί με έναν τρόπο, οργανωτικά δηλαδή, θα εκδοθεί. Βάσει αυτής της εκδόσεως θα μπορεί κανείς να προχωρήσει. Θα μπορούσε να γίνει μια καταγραφή των γεγονότων μέσα από μια σύνθεση του υλικού. Αυτό θα ήταν το ασφαλέστερο επιστημονικά ίσως. Αλλά νομίζω ότι είναι και αναπόφευκτο να το δουν και άνθρωποι με θερμότερη προσέγγιση. Πάντα με μια ελπίδα να σεβαστούν όλοι τους ανθρώπους που έχασαν τις ζωές τους. Είναι ένα υλικό που θέλει δουλειά και σεβασμό. Πάντα μιλάμε για ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους και μια χώρα που κατακτήθηκε. Το πρωί που άκουσα τη σειρήνα, το βρήκα πολύ συμβολικό. Υπάρχει μια τεράστια διαφορά μεταξύ επετείου και εορτασμού. H 21η Απριλίου δεν είναι εορτασμός, είναι επέτειος, η 15η Ιουλίου είναι μια επέτειος όπως και η 20ή Ιουλίου. Είναι δηλαδή επέτειοι μνήμης που έχουν φορτία και που καλό είναι να τα προσεγγίζουμε όσο το δυνατόν πιο επιστημονικά. Όταν λέμε επιστημονικά εννοούμε ότι καλό είναι να βγαίνει μια συνισταμένη που να αφορά όσο γίνεται περισσότερους. Χωρίς να χάνει τη δυναμική της, σαν έκφραση και σαν θέση.

 

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy