Τεχνητά δεκανίκια ανάπτυξης: Τρεις οικονομολόγοι στέλνουν σήμα για αλλαγή γραμμής πλεύσης

Της Αντωνίας Λαμπράκη

 

  • Μάριος Κληρίδης: Ποιες θα είναι άραγε οι εξελίξεις, αν η Ευρώπη θέσει εκ νέου στο στόχαστρο το πρόγραμμα παραχώρησης διαβατηρίων; Η κυβέρνηση διαθέτει εναλλακτικό πλάνο αντιμετώπισης τέτοιου ενδεχόμενου;
  • Στέλιος Πλατής: Επιβάλλεται να τεθεί προτεραιότητα σε αναπτυξιακές πρωτοβουλίες και στρατηγικές που να είναι συμβατές με στόχους κοινωνικής συνοχής και κοινωνικής προστασίας
  • Χάρης Πολυκάρπου: Η κυβέρνηση αντί να αναζητήσει αποτελεσματικότερους τρόπους στήριξης των νοικοκυριών και των ευπαθών και αδύναμων κοινωνικών ομάδων, συνεχίζει το αφήγημα του “success story”

 

Λιγότερο από τρίμηνο μάς χωρίζει από την εκπνοή του 2019 και οι προκλήσεις αναφορικά με την πορεία της κυπριακής οικονομίας για το 2020 παραμένουν, όπως επίσης οι κίνδυνοι ανατροπής της όποιας θετικής κατεύθυνσης.

Στο εξωτερικό, στη γειτονιά μας, το σκηνικό είναι τρομακτικό. Σκηνικό πολεμικό, με την εισβολή της Τουρκίας στη Συρία. Ήδη καταγράφηκε η πρώτη αρνητική εξέλιξη για την Κύπρο με τη δήλωση στελέχους της εταιρείας ΕΝΙ, πως ο όμιλος δεν κάνει γεωτρήσεις δίπλα από πολεμικά πλοία. Όσο κι αν ο Υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας, κ. Λακκοτρύπης, διαβεβαιώνει ότι όλα βαίνουν καλώς…

Στο εσωτερικό, το σκηνικό δύσκολο. Ο βηματισμός των τραπεζών παραμένει ασταθής, ενώ η ναυαρχίδα της οικονομίας, η τουριστική-ξενοδοχειακή βιομηχανία, είναι αντιμέτωπη με την πτώχευση του κολοσσού Thomas Cook και θα διαφανεί κατά πόσο θα καταφέρει να καλύψει μέρος της απώλειας.

Τρεις οικονομολόγοι με τους οποίους συνομιλήσαμε αναγνωρίζουν μεν, ότι η οικονομία παρουσιάζει ανάκαμψη, πλην όμως, ευθέως αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα του μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης που εφαρμόζει η κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια. Και οι τρεις οικονομολόγοι επισημαίνουν την ανάγκη αλλαγής πλεύσης και σχεδιασμού πολιτικών μακροπρόθεσμων. Σημειώνουν επίσης την ανάγκη επίσπευσης της υλοποίησης διαρθρωτικών αλλαγών που για δεκαετίες γίνονται ατελέσφορες συζητήσεις.

«Βιομηχανίες» περιστασιακής και πρόσκαιρης βάσης

Πιο συγκεκριμένα, ο οικονομολόγος Μάριος Κληρίδης προσεγγίζει με σκεπτικισμό τις κυβερνητικές πολιτικές που αφορούν την πώληση διαβατηρίων, ανέγερση πολυώροφων κτιρίων και αδειοδότηση καζίνο. «Κατά την εκτίμησή μου πρόκειται για “βιομηχανίες” που προσομοιάζουν με τεχνητό δεκανίκι, περιστασιακής και πρόσκαιρης βάσης στο κυνήγι του εύκολου κέρδους». Αναντίλεκτα, πρόσθεσε, αυτή η «βιομηχανία» υποβοήθησε μεν, στην ταχεία ανάπτυξη της οικονομίας κυρίως, μετά την οικονομική κρίση, «πλην όμως πρέπει να μας προβληματίσει η παράταση αυτών των πολιτικών, θεωρώ ότι πρέπει να επανεξεταστούν και αναθεωρηθούν, καθώς δεν αποτελούν παραγωγική επένδυση μακροπρόθεσμης βάσης». Λέγοντας αυτά ο κ. Κληρίδης διερωτήθηκε ποιες θα είναι άραγε οι εξελίξεις, αν η Ευρώπη θέσει εκ νέου στο στόχαστρο το πρόγραμμα παραχώρησης διαβατηρίων και διερωτήθηκε κατά πόσον η κυβέρνηση διαθέτει εναλλακτικό πλάνο αντιμετώπισης τέτοιου ενδεχόμενου.

Επιπλέον, σημείωσε ο κ. Κληρίδης, «προβληματίζει το γεγονός ότι η ραγδαία ανάπτυξη αυτού του τύπου της βιομηχανίας, δεν είναι αποτέλεσμα κάποιου ιδιαίτερου φυσικού ή άλλου πλεονεκτήματος που διαθέτει η χώρα μας, αλλά στην ουσία αποτελεί ένα τεχνητό δημιούργημα εξαιρετικά επίφοβο και επισφαλές».

Ο συνομιλητής μας εστίασε στην κοινωνική διάσταση της οικονομίας και της ανάπτυξης. «Η Πολιτεία πρέπει να θέσει στο επίκεντρο των σχεδιασμών της το ζήτημα της δίκαιης κατανομής του εθνικού εισοδήματος, διότι όταν αυτό περιορίζεται κυρίως στα χέρια μιας μικρής μειοψηφίας, 3%-4% του πληθυσμού, και τα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα δεν εισπράττουν μερίδιο της ανάπτυξης, θεωρώ ότι η περαιτέρω διεύρυνση της οικονομικο-κοινωνικής ανισότητας μπορεί να λειτουργήσει ως πρόσφορο υπέδαφος ανάπτυξης πολιτικής δημαγωγίας και δράσης εξτρεμιστικών κινημάτων που θα εκμεταλλευτούν την κοινωνική δυσαρέσκεια και υπάρχουν πολλά τέτοια παραδείγματα στην Ευρώπη.

Ερωτηθείς ποιος πρέπει να είναι ο προσανατολισμός της οικονομίας, υπέδειξε την ανάγκη υιοθέτησης άλλων οικονομικών σχεδιασμών που θα εδράζονται κυρίως σε παραγωγικές επενδύσεις μακροπρόθεσμης βάσης. «Θα πρέπει να οικοδομήσουμε μακροχρόνια στοιχεία ανάπτυξης της οικονομίας, να δημιουργήσουμε υποδομές, να προσελκύσουμε παραγωγικές επενδύσεις που θα ανταποδώσουν και μεταξύ άλλων θα δημιουργήσουν σταθερότητα στην αγορά εργασίας, να δώσουμε έμφαση στην ανάπτυξη του ποιοτικού τουρισμού, αντί να κυνηγούμε το εύκολο κέρδος από τη μαζικοποίησή του, να εστιάσουμε στην ανάπτυξη της γεωργοκτηνοτροφίας, της βιοκαλλιέργειας, να εξετάσουμε μέτρα ανάπτυξης και άλλων τομέων, υφιστάμενων και νέων, ώστε να απεγκλωβιστεί η οικονομία μας από την υπερεξάρτηση μερικών και μόνο δραστηριοτήτων».

Κατά τον κ. Κληρίδη μεγάλη πρόκληση για την οικονομία παραμένει η διασφάλιση της σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος, που παραμένει εύθραυστο.

Επίσης, ο κ. Κληρίδης εστίασε σε ζητήματα χιλιοσυζητημένα, που παραμένουν σε εκκρεμότητα. «Θα πρέπει να προχωρήσουν με μεγαλύτερη ταχύτητα σε διαρθρωτικές αλλαγές, όπως η μεταρρύθμιση στο δημόσιο, η ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης από τα Δικαστήρια. Γιατί να έρθει ένας επενδυτής αν θα περιμένει μερικά χρόνια για εκδίκαση μιας υπόθεσης;» διερωτήθηκε.

 

Κοινωνικό κούρεμα δανείων

Σε ανάλογο μήκος κύματος και οι προβληματισμοί του δρος Στέλιου Πλατή, διδάκτορα Χρηματοοικονομικών, ο οποίος εκτιμά ότι «οι προοπτικές της οικονομίας μεσοπρόθεσμα παραμένουν θετικές και αυτό αποδίδεται κυρίως στο τεράστιο ποσό που έχει εισρεύσει στην κυπριακή οικονομία από την πώληση των χρυσών διαβατηρίων και τις άδειες παραμονής σε υπηκόους τρίτων χώρων».

Κατά τον δρα Πλατή η μεγαλύτερη πρόκληση παραμένει το τραπεζικό σύστημα και η προσπάθεια μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων-ΜΕΔ, που μεταφέρθηκαν στην οικονομία. Λέγοντας αυτά, επεσήμανε ότι «πρέπει να εξεταστούν διαδικασίες σημαντικής ελάφρυνσης του κόστους δανεισμού των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένου και κοινωνικού κουρέματος δανείων και αναδιαρθρώσεων, ώστε η διαχείριση των ΜΕΔ να είναι τελικά επωφελής σε επίπεδο οικονομίας».

Ερωτηθείς ποιες πρέπει να είναι οι εμφάσεις του σχεδιασμού ανάπτυξης, ο δρ Πλατής είπε ότι «επιβάλλεται να τεθεί προτεραιότητα σε αναπτυξιακές πρωτοβουλίες και στρατηγικές που να είναι συμβατές με στόχους κοινωνικής συνοχής και κοινωνικής προστασίας» τονίζοντας τη σημασία «να κατανεμηθεί το κόστος της κρίσης δικαιότερα και να δημιουργηθούν συνθήκες κοινωνικής δικαιοσύνης και αλληλεγγύης».

Επίσης, ο συνομιλητής αμφισβήτησε τα οφέλη από την πώληση διαβατηρίων και έκανε λόγο για passport story υποστηρίζοντας ότι «η άτακτη και δίχως στρατηγική ανάπτυξη έχει περισσότερο βλάψει παρά ωφελήσει την κυπριακή κοινωνία, και είμαστε μάρτυρες ότι δημιουργήθηκαν υπερπλούσιοι και καταδικάστηκαν συμπολίτες μας στη σχετική φτώχεια και στην ανέχεια».

 

 

Ένθετο

 

Κίνδυνος δημιουργίας νέας φούσκας

Κριτική στάση αναφορικά με την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης άσκησε ο Χάρης Πολυκάρπου, επικεφαλής του Γραφείου Οικονομικών Μελετών του ΑΚΕΛ. Ο κ. Πολυκάρπου αναγνώρισε ότι «η κυπριακή οικονομία καταγράφει το 2019 βελτιωμένα αποτελέσματα σχεδόν στους περισσότερους οικονομικούς δείκτες, η ανάπτυξη συνεχίζει να παραμένει σε υψηλά επίπεδα και το ΑΕΠ είναι στο υψηλότερο ιστορικά επίπεδο, ωστόσο αυτό το ευνοϊκό οικονομικό περιβάλλον δεν αντικατοπτρίζεται στην πολιτική κατεύθυνση που ακολουθεί η κυβέρνηση, με αποτέλεσμα οι συνθήκες στην πραγματική οικονομία να είναι πολύ διαφορετικές». Ενδεικτικό της κατάστασης, σημείωσε, είναι «η υποχώρηση του μέσου διαθέσιμου εισοδήματος νοικοκυριού κατά άτομο, που ανερχόταν στις €20.000 το 2012 και το 2018 υποχώρησε στις €17.500, που δηλώνει ότι δεν μεταφέρονται σε όλη την κοινωνία οι ευεργετικές επιπτώσεις της ανάπτυξης». Ο κ. Πολυκάρπου κάκισε την κυβέρνηση «που αντί να αναζητήσει αποτελεσματικότερους τρόπους στήριξης των νοικοκυριών και των ευπαθών και αδύναμων κοινωνικών ομάδων, συνεχίζει το αφήγημα του “success story” και θεωρεί ότι όλα βαίνουν καλώς, όταν μεγάλος αριθμός συμπολιτών μας δυσκολεύεται οικονομικά και η κοινωνική ανισότητα διευρύνεται».

Αναφερόμενος στην οικονομία, ο κ. Πολυκάρπου σημείωσε ότι «μολονότι καταγράφει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, εντούτοις το μοντέλο ανάπτυξης που έχει υιοθετήσει η κυβέρνηση στηρίζεται σε βραχυπρόθεσμο σχεδιασμό, που όχι μόνο δεν είναι βιώσιμος, αλλά έχει και αρνητικές επιπτώσεις σε μεγάλη μερίδα της κοινωνίας». Ο συνομιλητής μας αναφέρθηκε και στο θέμα της ανεργίας, επισημαίνοντας ότι «η υποχώρηση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη μετανάστευση νέων επιστημόνων και στις νέες μορφές απασχόλησης, μερική ή και εποχική».

Ο συνομιλητής μας σημείωσε επίσης ότι «η φύση του μοντέλου ανάπτυξης που εφαρμόζει η κυβέρνηση καθιστά την Κύπρο ιδιαίτερα ευάλωτη και εκτεθειμένη σε εξωτερικούς παράγοντες, που επισυμβαίνουν στη γειτονιά μας, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια, και βιώσαμε τέτοιες καταστάσεις στο πρόσφατο παρελθόν».

Ο εκπρόσωπος του ΑΚΕΛ επεσήμανε την ανάγκη επανεξέτασης της πολιτικής πώλησης διαβατηρίων σημειώνοντας πως «αυτό το σχέδιο έχει ωφελήσει μικρό τμήμα της κοινωνίας, το οποίο κερδοσκοπεί εις βάρος της υπόλοιπης και είμαστε μάρτυρες της ραγδαίας ανάπτυξης των πολυτελών κατασκευών, που δημιουργεί εκ νέου, φαινόμενα φούσκας και συνάμα αυξάνει το κόστος διαμονής-ενοίκια και το κόστος διαβίωσης του μέσου νοικοκυριού, πιέζοντας μεγάλο τμήμα της κοινωνίας, κυρίως μισθωτούς, οι οποίοι πλήρωσαν ακριβά το μάρμαρο κατά την οικονομική κρίση, με τη μείωση των μισθών τους, ιδιαίτερα αυτοί του ιδιωτικού τομέα».

 

 

 

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy