Δεν τελειώνει η «οδύσσεια» του χαλλουμιού με την έγκριση του φακέλου

Θέλουμε ένα παραδοσιακό κυπριακό χαλλούμι ή κάτι που να παράγεται σε όλο τον κόσμο;

Του Γιάννη Κακαρή

Το δρόμο για την έγκριση πήρε ο φάκελος για το χαλλούμι, μετά από την πάροδο 5 ετών. Όπως όλα δείχνουν, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα εγκρίνει τον «λευκό χρυσό» της Κύπρου ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ).

Ωστόσο η οδύσσειά του δεν φτάνει στο τέλος της, καθώς στο φάκελο περιλαμβάνονται πολλά σημεία, στα οποία οι τυροκόμοι και οι αγελαδοτρόφοι εκφράζουν την κάθετη διαφωνία τους.

Η αρμόδια Επιτροπή της ΕΕ συνήλθε την Τρίτη και είδε το νομικό κείμενο για τους φυτοϋγειονομικούς ελέγχους, καθώς και τους όρους και τις προϋποθέσεις διέλευσης του προϊόντος από την Πράσινη Γραμμή και δεν φάνηκε να υπάρχουν ενστάσεις στο να προχωρήσει παραπέρα.

Το άλλο νομικό κείμενο, για την κατοχύρωση του προϊόντος ως Π.Ο.Π., θα τεθεί ενώπιον της αρμόδιας Επιτροπής στις 26 Μαρτίου. Εκεί, τα κράτη-μέλη θα ψηφίσουν κατά πόσο συνηγορούν στο να κατοχυρωθεί το χαλλούμι ως Π.Ο.Π. και στη συνέχεια απομένει η επικύρωση από το Κολέγιο των Επιτρόπων. Η διαδικασία αναμένεται να ολοκληρωθεί σε μερικές εβδομάδες.

 

Ικανοποιημένες οι αγροτικές οργανώσεις

Οι αγροτικές οργανώσεις εκφράζουν την ικανοποίησή τους σχετικά με την πορεία έγκρισης του φακέλου από την Ε.Ε., προσθέτοντας ότι με την κατοχύρωση του ως Π.Ο.Π. θα παράγεται πλέον μόνο στην Κύπρο, γεγονός ιστορικής σημασίας για την κτηνοτροφία και την κυπριακή οικονομία γενικότερα.

Επίσης, εκφράζουν την ετοιμότητα να συμβάλουν θετικά στην πρακτική εφαρμογή των προνοιών του φακέλου και όπου διαπιστωθεί πρόβλημα, να βοηθήσουν στην επίλυσή του.

Σε δηλώσεις του ο ΓΓ της ΕΚΑ, Πανίκος Χάμπας, ανέφερε ότι «αυτή τη στιγμή χρειάζεται περισσότερη στήριξη ο κλάδος της αιγοπροβατοτροφίας, με διάφορα σχέδια, όμως το πιο σημαντικό είναι να βρει την τιμή και τη θέση που έχει το αιγοπρόβειο γάλα στην υπόθεση χαλλούμι».

 

Τυροκόμοι: Η έγκριση του φακέλου θα φέρει την καταστροφή

Είναι αρκετά γνωστό ότι ο Σύνδεσμος Τυροκόμων αντιδρά έντονα στην πιστοποίηση του χαλλουμιού, με βάση τον σημερινό φάκελο και λέει ότι θα είναι η καταστροφή του προϊόντος, όπως και των εξαγωγών που φέρνουν τόσο μεγάλο συνάλλαγμα στον τόπο.

Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος Γιώργος Πέτρου, «θα πρέπει να κλαίμε αντί να πανηγυρίζουμε για την εγγραφή του χαλλουμιού».

Εξηγώντας τη θέση του Συνδέσμου, ανέφερε ότι με αυτόν τον τρόπο που πάμε να εγγράψουμε το χαλλούμι, οι σημερινές εξαγωγές 39 χιλιάδων τόνων χαλλουμιού και η εισροή 266 εκατ. ευρώ συναλλάγματος, θα μετατραπούν σε 13 χιλ. τόνους χαλλούμι και 90 εκατ. έσοδα.

Ποιο αναλυτικά είπε ότι με την έγκριση του φακέλου, «το χαλλούμι μετά το 2024 θα πρέπει να περιέχει 51% αιγοπρόβειο γάλα και 49% αγελαδινό. Στην Κύπρο παράγονται 60 εκατ. λίτρα αιγοπρόβειο γάλα, με τα €30 εκατ. να χρησιμοποιούνται για αιγοπρόβειο χαλλούμι και για άλλα αιγοπρόβεια προϊόντα. Επομένως, μένουν άλλα 30 εκατ. λίτρα αιγοπρόβειο, τα οποία θα αναμειχθούν με άλλα περίπου 30 εκατ. λίτρα αγελαδινό. Με 60 εκατ. λίτρα μπορούμε να κατασκευάσουμε 8 χιλ. τόνους και 5 χιλ. που θα κατασκευάζονται μόνο από αιγοπρόβειο, θα φτάσουμε τις 13 χιλ. τόνους».

 

Σενάρια αλλαγής προνοιών του φακέλου

Οι τυροκόμοι ζητούν όπως αλλάξουν σημαντικές πρόνοιες από το φάκελο, αφού θεωρούν ότι αυτές θα δημιουργήσουν μεγάλα προβλήματα, λόγω του ότι δεν μπορούν να εκπληρωθούν, καθώς επίσης και άλλες που εμποδίζουν τη δημιουργία προϊόντων που εξάγονταν στο εξωτερικό με το όνομα «Χαλλούμι».

Μερικά από τα ζητήματα που εγείρουν είναι η αύξηση των φυλών των ζώων, να αλλάξει ότι τα ζώα πρέπει να βόσκουν στη φύση με συγκεκριμένα ενδημικά φυτά, να αλλάξει ότι το γάλα πρέπει να είναι παστεριωμένο και να επιτρέπεται το μη παστεριωμένο, να μην υπάρχει περιορισμός στην ποσόστωση του γάλακτος και να φύγει η προϋπόθεση ότι πρέπει να είναι διπλωμένο το χαλλούμι.

Με την έγκριση του φακέλου, υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες να ασκηθούν προσφυγές από τυροκόμους ή αγελαδοτρόφους, καθώς πλέον δεν θα μπορούν να παρασκευάζονται προϊόντα όπως «χαλλούμι τσίλι», «χαλλούμι μπέργκερ», «χαλλούμι βασιλικό», «χαλλούμι light» και άλλα που εξάγονταν σε μεγάλες ποσότητες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, μετά την έγκριση του φακέλου, μπορούν να ζητηθούν τροποποιήσεις, οι οποίες χωρίζονται σε «Ουσιώδεις» και «Μη Ουσιώδεις».

Οι ουσιώδεις τροποποιήσεις χρειάζονται την ίδια διαδικασία με αυτήν που ακολουθείται για την καταχώριση φακέλου. Δηλαδή θα χρειαστεί διάστημα περίπου 2 ετών.

Για μη ουσιώδη θέματα, οι τροποποιήσεις μπορούν να γίνουν σχετικά σύντομα, ωστόσο σημειώνεται πως, σύμφωνα με την εμπειρία άλλων παρόμοιων περιπτώσεων, εάν κατατεθούν πολλές μη ουσιώδεις  τροποποιήσεις, η ΕΕ κατά πάσα πιθανότητα θα ακολουθήσει τη διαδικασία για ουσιώδεις τροποποιήσεις.

Σημειώνεται επίσης ότι είναι πολύ δύσκολο να γίνουν αλλαγές στις φυλές και τη βόσκηση, καθώς για να ζητήσεις την εγγραφή ενός προϊόντος ΠΟΠ, πρέπει να αποδείξεις ότι υπάρχει σύνδεση του προϊόντος με τον τόπο. Επομένως αν ενταχθούν όλες οι φυλές ζώων και φύγει η πρόνοια να τρέφονται στη φύση από ενδημικά φυτά, τότε αίρεται μια πολύ σημαντική πρόνοια. Κάτι τέτοιο θα δώσει τη δυνατότητα στις εταιρείες του εξωτερικού να παρασκευάζουν και αυτές χαλλούμι.

 

Σενάρια για προϊόντα που δεν εμπίπτουν στο φάκελο και προοπτικές

Αρμόδιες πηγές από το Υπουργείο Γεωργίας εξέφρασαν την άποψη ότι, όπως θα περιοριστούν οι δυνατότητες εξαγωγής προϊόντων με το όνομα χαλλούμι, θα αυξηθούν και οι δυνατότητες πώλησής του, διότι θα σταματήσει να παράγεται σε άλλες χώρες. Αυτή τη στιγμή, παράγεται παράτυπα τυρί με το όνομα χαλλούμι, σε πέντε τουλάχιστον κράτη-μέλη.

Υποδεικνύει δε, ότι έτσι και αλλιώς αυτά τα προϊόντα δεν θα μπορούσαν ποτέ να εμπίπτουν στην κατηγορία του χαλλουμιού, ούτε και σήμερα γίνεται κάτι τέτοιο. Αυτά μπορούν να γίνονται ακόμα και με 100% αγελαδινό γάλα, αλλά δεν θα ονομάζονται «χαλλούμι». Προσθέτει ότι γίνονται διάφορες σκέψεις, μεταξύ των οποίων, κάτω από άλλο όνομα ή άλλη εμπορική ονομασία, να πωλούνται.

 

Νατάσα Πηλείδου: Για γνήσια προϊόντα ΠΟΠ και όχι για προϊόντα με υποδεέστερες προδιαγραφές

Σε δηλώσεις της στη «Χαραυγή» η Υπουργός Εμπορίου, Νατάσα Πηλείδου, επεσήμανε πως ρόλος του Υπουργείου είναι η προώθηση των κυπριακών προϊόντων στο εξωτερικό, αναφέροντας ότι υπάρχουν χώρες που ενδιαφέρονται για γνήσια προϊόντα ΠΟΠ και όχι για προϊόντα με υποδεέστερες προδιαγραφές.

Σχετικά με τα υπόλοιπα προϊόντα που παρασκευάζονται και εξάγονται σε μεγάλες ποσότητες (π.χ. μπέργκερ, τσίλι κ.α.) ανέφερε ότι δεν θα μπορούν να ονομάζονται χαλλούμι, επισημαίνοντας πως ούτε τώρα γίνονται με βάση τα πρότυπα.

Επί τούτου, η κα Πηλείδου είπε ότι επεξεργάζονται λύσεις για αντιμετώπιση του προβλήματος που θα δημιουργηθεί στην παραγωγή και εξαγωγή τέτοιων προϊόντων και θα ληφθούν αποφάσεις στο πλαίσιο διαβούλευσης με τους τυροκόμους.

 

Προλαβαίνουμε να αυξήσουμε την παραγωγή αιγοπρόβειου γάλακτος;

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει η παραγωγή χαλλουμιού μετά από το 2024, όταν θα λήξει και η περίοδος προσαρμογής με τις πρόνοιες του φακέλου, είναι το ποσοστό αιγοπρόβειου γάλακτος που πρέπει να ανέρχεται στο 51%.

Σήμερα και με βάση την παραγωγή αυτού, ο Υπουργός Γεωργίας έχει εκδώσει διάταγμα όπως το ποσοστό ανέρχεται στο 25%. Για να φτάσουμε το 51% θα πρέπει να αυξάνεται η παραγωγή του γάλακτος κατά 8% ανά έτος, για τα επόμενα 3 χρόνια.

Ωστόσο, οι ίδιες πηγές από το Υπουργείο Γεωργίας ανέφεραν στη «Χαραυγή» ότι τα τελευταία χρόνια σημειώθηκε μεγάλη αύξηση στην παραγωγή αιγοπρόβειου και ότι στην επόμενη προκήρυξη του προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης το επενδυτικό πλαίσιο θα είναι πολύ μεγαλύτερο από πέρσι, ώστε να ενισχυθεί η παραγωγή. Όπως σημειώνουν, πέρσι το πρόγραμμα ήταν 10 εκατομμύρια ευρώ, με τα 5 εκατομμύρια να πηγαίνουν προς αυτόν το σκοπό. Με το νέο πρόγραμμα, τα χρήματα θα είναι πολύ περισσότερα.

Πρόσθεσε ότι υπάρχει και ένα πρόγραμμα, σε συνεργασία με εγχώριους και διεθνείς φορείς, υπό την επίβλεψη του Ινστιτούτου Γεωργικών Μελετών, το οποίο εργάζεται για να βελτιώσει γενετικά τα αιγοπρόβατα, ώστε να αυξηθεί η παραγωγή. Το πρόγραμμα είναι 7ετές με προϋπολογισμό 7 εκατ. ευρώ και τα αποτελέσματά του θα γίνονται αισθητά κάθε χρόνο.

 

Έλεγχοι ποιότητας από διεθνείς οργανισμούς στα κατεχόμενα

Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που προκύπτουν σε σχέση με την παρασκευή χαλλουμιού από τα κατεχόμενα δεν φαίνεται να έχει λυθεί οριστικά, καθώς η τουρκοκυπριακή πλευρά αρνείται οι έλεγχοι να γίνονται εξ ονόματος της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Οι έλεγχοι για τη διασφάλιση του προτύπου θα γίνονται από τη διεθνούς φήμης εταιρεία πιστοποιήσεων Bureau Veritas και θα εξουσιοδοτηθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία.

Οι έλεγχοι για τα φυτοϋγειονομικά δεδομένα, στις ελεγχόμενες περιοχές από την Κ.Δ. θα γίνονται από τις κρατικές υπηρεσίες. Ωστόσο, για τον έλεγχο των κατεχομένων θα προσληφθεί άλλος διεθνούς φήμης οργανισμός.

Σύμφωνα με πληροφορίες μας, για σκοπούς διαφάνειας, οι αναφορές των διεθνών οργανισμών θα δίνονται προς ενημέρωση και στο τ/κ επιμελητήριο, το οποίο αναγνωρίζεται από την Κυπριακή Δημοκρατία καθώς έχει ιδρυθεί πριν την εισβολή.