Τέλος και από τα σηµεία πώλησης οι πλαστικές σακούλες

• Το πράσινο φως για την πλήρη κατάργηση της πλαστικής σακούλας µεταφοράς έδωσε πρόσφατα η ολοµέλεια της Βουλής. Αν και έχει δοθεί µεταβατική περίοδος ενός έτους για διάθεση του υφιστάµενου αποθέµατος, ήδη τα σηµεία πώλησης, που είναι κυρίως οι υπεραγορές, καλούνται να προσαρµοστούν αναλόγως.
• Το ίδιο θα πρέπει να πράξουν και οι καταναλωτες, αφού θα έχουν αποκλειστική ευθύνη του τρόπου µεταφοράς των προϊόντων που αγοράζουν. Ταυτόχρονα, δεν θα υπάρχει δυνατότητα αισχροκέρδειας, καθώς παρατηρήθηκε ότι πολλοί πωλητές επωφελούνταν από τη χρέωση της λεπτής πλαστικής σακούλας µεταφοράς, χωρίς να υλοποιούνται οι σχετικές πρόνοιες της νοµοθεσίας. 

 

Της Ελένης Κωνσταντίνου

Το πράσινο φως για την πλήρη κατάργηση της πλαστικής σακούλας µεταφοράς έδωσε πρόσφατα η Ολοµέλεια της Βουλής. Αν και έχει δοθεί µεταβατική περίοδος ενός έτους για διάθεση του υφιστάµενου αποθέµατος, ήδη τα σηµεία πώλησης, που είναι κυρίως οι υπεραγορές, καλούνται να προσαρµοστούν αναλόγως.

Το ζήτηµα απασχόλησε έντονα την Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής, η οποία ωστόσο κατέληξε στην απαγόρευση της διάθεσης πλαστικής σακούλας µεταφοράς από πωλητές προϊόντων στα σηµεία πώλησης. Στην απαγόρευση περιλαµβάνεται η παραγωγή, διανοµή, πώληση, παροχή και χρήση της οξοδιασπώµενης πλαστικής σακούλας µεταφοράς.

Η επιβολή χρέωσης δεν ήταν αρκετή

Σύµφωνα µε τα στοιχεία που κατατέθηκαν από το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, για να επιτευχθεί η εναρµόνιση της εθνικής νοµοθεσίας µε τη σχετική Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Κυπριακή ∆ηµοκρατία είχε αποφασίσει να επιβάλει ως µέτρο µείωσης της χρήσης της λεπτής πλαστικής σακούλας µεταφοράς τη χρέωση αυτής στα σηµεία πώλησης στην κατ’ ελάχιστον τιµή των €0.05 συν ΦΠΑ. Ωστόσο, λόγω της γενικότερης τάσης που υιοθετείται πλέον σε ευρωπαϊκό επίπεδο για περαιτέρω µείωση της χρήσης πλαστικού, καθώς και λόγω της αδυναµίας εξεύρεσης ενός αποτελεσµατικού µηχανισµού συλλογής του ποσού χρέωσης της λεπτής πλαστικής σακούλας µεταφοράς, το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος αποφάσισε όπως υιοθετήσει το αυστηρότερο µέτρο της καθολικής απαγόρευσης της διάθεσης λεπτής πλαστικής σακούλας µεταφοράς από πωλητές προϊόντων στα σηµεία πώλησης.

Περαιτέρω, σύµφωνα µε τα ίδια στοιχεία, µε τους κανονισµούς προτείνεται επιπροσθέτως η απαγόρευση της παραγωγής, διανοµής, πώλησης, παροχής και χρήσης της πλαστικής σακούλας µεταφοράς, η οποία είναι κατασκευασµένη εξ ολοκλήρου ή εν µέρει από οξοδιασπώµενη πλαστική ύλη, ώστε να εναρµονιστεί µερικώς η εθνική νοµοθεσία µε την ευρωπαϊκή Οδηγία.

∆ιαφωνίες και χρόνος προσαρµογής

Οι εκπρόσωποι του ΚΕΒΕ και του Συνδέσµου Βιοµηχάνων Πλαστικών Κύπρου εξέφρασαν τη διαφωνία τους ως προς την προτεινόµενη απαγόρευση, σηµειώνοντας ότι µε το προτεινόµενο µέτρο ενδέχεται να παραβιάζεται η αρχή της αναλογικότητας. Υποστήριξαν ότι ο στόχος της µείωσης της κατανάλωσης της χρήσης λεπτής πλαστικής σακούλας µεταφοράς έχει ήδη επιτευχθεί µε την επιβολή το 2018 του µέτρου της χρέωσης αυτής στα σηµεία πώλησης, συναφώς η πλήρης απαγόρευση ενδέχεται να συνιστά ένα δυσανάλογο µέτρο.

Ζήτησαν, ωστόσο, εφόσον η πρόθεση της εκτελεστικής εξουσίας είναι να προωθηθεί σύντοµα το αυστηρότερο µέτρο της πλήρους απαγόρευσης, να δοθεί στις επιχειρήσεις ο απαραίτητος χρόνος προσαρµογής, ώστε να διαθέσουν τα αποθέµατά τους.

Η ανάγκη για πλήρη απαγόρευση της χρήσης των πλαστικών σακούλων µεταφοράς προέκυψε λόγω της γενικότερης τάσης που υιοθετείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο για περαιτέρω µείωση της χρήσης του πλαστικού και απαγόρευση συγκεκριµένων ειδών µιας χρήσης για προστασία του περιβάλλοντος και εξοικονόµηση των φυσικών πόρων αλλά και του θέµατος που προέκυψε ένεκα της µη εξεύρεσης  µηχανισµού για τη συλλογή του ποσού χρέωσης από τις πλαστικές σακούλες.

Όπως επισηµαίνει ο βουλευτής του ΑΚΕΛ και αναπληρωτής πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Νίκος Κέττηρος, µε την απαγόρευση το κοινό θα έχει την αποκλειστική ευθύνη για τη µεταφορά των προϊόντων που αγοράζει µε άλλο τρόπο. Περιορίζεται, όµως, µε τον τρόπο αυτό η πιθανότητα αισχροκέρδειας, αφού πολλοί πωλητές επωφελούνται τα χρήµατα από τη χρέωση της πλαστικής σακούλας χωρίς να υλοποιούνται οι σχετικές πρόνοιες της νοµοθεσίας.

«Πρώτιστος στόχος είναι η προστασία του περιβάλλοντος από τη ρύπανση των πλαστικών. Μπροστά στον κίνδυνο, όµως,  κόσµος να αναγκαστεί να κλείσει τις επιχειρήσεις του, κάποιοι να µείνουν άνεργοι κτλ, έπρεπε να ήμασταν πολύ προσεκτικοί. Για το λόγο αυτό απαιτήσαµε να δοθεί µεταβατική περίοδος για προσαρµογή στα νέα δεδοµένα».

Έχουµε να διανύσουµε πολύ δρόµο ακόµα

∆υστυχώς, είναι εµφανές ότι δεν είµαστε ακόµα σε θέση να υλοποιήσουµε αποτελεσµατικά τους στόχους που τέθηκαν.

Χρειάζονται και διασαφηνίσεις της νοµοθεσίας αλλά και πρακτικά µέτρα. ∆εν υπάρχουν, για παράδειγµα, ακόµα δηµόσιες βρύσες (για να λιγοστέψει η χρήση του πλαστικού µπουκαλιού), δεν υπάρχει ακόµα σύστηµα επιστροφής εγγύησης για πλαστικές φιάλες, δεν υπάρχουν οι κατάλληλες υποδοµές διαχείρισης και διαδικασίες αποτελεσµατικής επιθεώρησης και πολλά άλλα.

80% των θαλάσσιων απορριμάτων είναι πλαστικά

Κάθε χρόνο διαρρέουν στους ωκεανούς οκτώ εκατομμύρια τόνοι πλαστικών. Μόνο στα νερά της Μεσογείου καταλήγουν κάθε χρόνο 570.000 τόνοι πλαστικού. Αν δεν αλ­λάξουμε άμεσα τα πράγματα, έως το 2050 θα υπάρχουν περισσότερα πλαστικά στη θάλασ­σα απ’ ό,τι ψάρια!

Σύμφωνα με μελέτες, το 80-85% των απορριμμάτων στις παραλίες της Ευρωπαϊ­κής Ένωσης είναι πλαστικά. Από το σύνολο των πλαστικών, 50% αντιστοιχεί σε αντι­κείμενα μιας χρήσης και 27% σε είδη αλι­είας. Κι ό,τι «καταλήγει» στη θάλασσα δεν μένει εκεί, αλλά επιστρέφει στον ίδιο μας τον οργανισμό: ο κάθε ένας μας καταναλώνει ακούσια 5 γραμμάρια μικροπλαστικών την εβδομάδα!

Τα πλαστικά, λοιπόν, δημιουργούν τερά­στιο πρόβλημα στα θαλάσσια οικοσυστήμα­τα, τη βιοποικιλότητα και την ανθρώπινη υγεία και κατ’ επέκταση έχουν επιπτώσεις σε οικονομικές δραστηριότητες, όπως στον τουρισμό, την αλιεία και τη ναυτιλία.

Για το σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτρο­πή εξέδωσε τον Ιανουάριο 2018 τη Στρατη­γική για τα πλαστικά με σκοπό να αλλάξει τον τρόπο που τα πλαστικά προϊόντα σχεδι­άζονται, παράγονται, χρησιμοποιούνται και ανακυκλώνονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η Στρατηγική αυτή αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού Νέου Σχεδίου Δράσης για την κυκλική οικονομία. Για την αντιμετώπι­ση του προβλήματος εκδόθηκε η «Οδηγία 2019/904/ΕΕ σχετικά με τη μείωση των επι­πτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον», η οποία μπήκε σε εφαρμο­γή τον Ιούλιο του 2021. Στόχος είναι η πρό­ληψη και μείωση του αντίκτυπου ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον, ιδίως στο υδάτινο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία, καθώς και η προώθηση της μετάβα­σης σε μία κυκλική οικονομία με καινοτόμα και βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα, προϊό­ντα και υλικά, συμβάλλοντας έτσι στην απο­δοτική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.

Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες, στα πλαστικά μιας χρήσης συμπεριλαμβάνο­νται: μπατονέτες, πλαστικά μαχαιροπίρουνα και πιάτα, πλαστικά καλαμάκια και αναδευ­τήρες ποτών, πλαστικά στηρίγματα μπαλο­νιών εκτός από μπαλόνια για βιομηχανικές ή άλλες επαγγελματικές χρήσεις, περιέκτες τροφίμων και ποτών κατασκευασμένοι από διογκωμένο πολυστυρένιο (φελιζόλ) καθώς και τα καπάκια και τα καλύμματα σε κυπε­λάκια για ποτά από διογκωμένο πολυστυρέ­νιο (φελιζόλ).