- Παρά τις δεκαετίες των προσπαθειών αντιµετώπισης και επίλυσης του Κυπριακού και πλοήγησης στο µέλλον του νησιού, η χώρα µας και ο λαός µας παραµένουν µοιρασµένοι. Το αδιέξοδο που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στις προσπάθειες επίτευξης µιας συµφωνηµένης και βιώσιµης λύσης του Κυπριακού εντείνει ένα κλίµα απογοήτευσης και παραίτησης. Υπάρχουν όµως και εξαιρέσεις… Ανάµεσα σε αυτές και η προσπάθεια µιας οµάδας Κυπρίων από όλη την κοινωνία να εξερευνήσουν και να συζητήσουν µαζί το µέλλον τους.
- Η προσπάθεια, η οποία ξεκίνησε από το 2022, αποσκοπεί στην ενθάρρυνση του κοινωνικού διαλόγου και του προβληµατισµού για τις προοπτικές του νησιού, λόγω της συνεχιζόµενης πολιτικής διαµάχης, των γεωπολιτικών αλλαγών, της εκρηκτικής αύξησης των τιµών της ενέργειας και άλλων παραγόντων
Του Μιχάλη Μιχαήλ
Ποιο είναι το µέλλον της Κύπρου; Σε αυτό το ερώτηµα προσπάθησε να απαντήσει µία 35µελής δικοινοτική οµάδα, µε πολλές και ποικίλες οπτικές γωνίες, από διάφορους τοµείς, επαγγέλµατα, γενιές, πεποιθήσεις και πολιτικές θέσεις.
Η προσπάθεια της οµάδας αυτής διευκολύνθηκε από τους Reos Partners, αξιοποιώντας µεθοδολογία που εφαρµόζεται διεθνώς. Το πρόγραµµα υποστηρίχθηκε από το PRIO Cyprus Centre και το Result Mediation Foundation, ενώ δόθηκε χρηµατοδότηση από τις κυβερνήσεις της Ολλανδίας, της Νορβηγίας (µέσω του PRIO) και της Φινλανδίας.
∆ιαδικασία Μετασχηµατιστικών Σεναρίων
Αυτή η δικοινοτική πρωτοβουλία χρησιµοποιεί τη µέθοδο της «∆ιαδικασίας των Μετασχηµατιστικών Σεναρίων», η οποία έχει µακρά ιστορία ανά τον κόσµο, έχοντας εφαρµοστεί για πρώτη φορά πριν από τρεις δεκαετίες στη Νότιο Αφρική κατά την περίοδο της µετάβασης από το απαρτχάιντ. Η διαδικασία έχει εφαρµοστεί υπό την καθοδήγηση του αµερόληπτου οργανισµού Reos Partners σε εθνικά και περιφερειακά σενάρια για το µέλλον σε εκατοντάδες περιπτώσεις ανά το παγκόσµιο, περιλαµβανοµένης της Νοτίου Αφρικής, της Κολοµβίας, της Γουατεµάλας, της Αιθιοπίας, του Ισραήλ και της Παλαιστίνης, της Ταϊλάνδης, των Κάτω Χωρών κ.ά.
Σηµειώνεται ότι η προσέγγιση αυτή δεν αποσκοπεί στην προώθηση κάποιας συγκεκριµένης λύσης του κυπριακού προβλήµατος, αλλά είναι ανοικτή σε όλα τα ενδεχόµενα που έχουν πιθανότητες να πραγµατοποιηθούν.
Τέσσερα πιθανά σενάρια
Η οµάδα διαµόρφωσε τέσσερα πιθανά σενάρια που στεγάζονται κάτω από τον γενικό τίτλο «Με κανένα τρόπο». Παράλληλα όµως τονίζει ότι αυτά τα σενάρια δεν είναι προτάσεις λύσης και δεν θα πρέπει να αναµένει κάποιος ότι θα προταθεί ένα σχέδιο για να συζητηθούν τα θετικά και τα αρνητικά του.
1. «Ένα σενάριο στασιµότητας και αδράνειας». Το σενάριο βασίζεται στη στασιµότητα και την αδράνεια που επικρατούν λόγω της αποτυχίας όλων των µέχρι σήµερα προσπαθειών για λύση, ενώ ιδιαίτερη απογοήτευση επικρατεί µετά το ναυάγιο στις συνοµιλίες του Κραν Μοντανά.
Αυτό έχει ως αποτέλεσµα η ευρύτερη κυπριακή κοινωνία να µην ασχολείται µε µια νέα προσπάθεια για ειρηνευτική διαδικασία, η κάθε πλευρά προσπαθεί να προχωρήσει την ξεχωριστή της ατζέντα, ενώ οι θέσεις σκληραίνουν και οι σχέσεις επιδεινώνονται.
Ορισµένοι αποδέχονται την de facto διαίρεση του νησιού, ενώ κάποιοι άλλοι εξακολουθούν να ζουν µε το υπαρκτό τραύµα του εκτοπισµού. Το status quo αφήνει τους Κυπρίους σε µια κατάσταση όπως την ξέρουµε σήµερα και τίποτε δεν αλλάζει.
2. «Ένα σενάριο απόκλισης και αντιπαλότητας». Το σενάριο αυτό έχει ως βάση το ότι µετά τις εκλογές του 2023 στην Κύπρο και στην Τουρκία, οι θέσεις των δύο πλευρών παραµένουν αναλλοίωτες.
Η ε/κ ηγεσία και η κυβέρνηση της Ελλάδας προειδοποιούν µε αντίµετρα προς οποιαδήποτε αναγνώριση ενός αποσχιστικού τουρκοκυπριακού κράτους. Επίσης, ζητούν από την ΕΕ να σταµατήσει να παρέχει οικονοµική στήριξη στην τ/κ κοινότητα, ενώ όσοι στην ε/κ κοινότητα επιθυµούν λύση στις παραµέτρους του ΟΗΕ ανησυχούν από τις εξελίξεις
Στην τ/κ κοινότητα εντείνεται η διαµάχη µεταξύ αυτών που επιδιώκουν λύση στις παραµέτρους του ΟΗΕ κι εκείνων που επιδιώκουν αναγνώριση. Ως αποτέλεσµα, οι τ/κ της πρώτης οµάδας ψάχνουν τρόπους να µεταναστεύσουν είτε στην άλλη πλευρά είτε σε χώρες της Ε.Ε.
Σύµφωνα µε το σενάριο αυτό, στα µέσα του 2025 η τ/κ πλευρά ανοίγει κι άλλο κοµµάτι της κλειστής περιοχής των Βαρωσίων και καλούνται προς επιστροφή οι προ του 1974 κάτοικοι της πόλης, ενώ ανοίγει τις στρατιωτικές περιοχές στα µαρωνίτικα χωριά.
Μέσα του 2027 µικρός αριθµός χωρών αναγνωρίζει επίσηµα το βόρειο κοµµάτι. Η ε/κ πλευρά αντιδρά έντονα και η Ε.Ε. επιβάλλει κυρώσεις στις χώρες που αναγνώρισαν το βορρά. Αυτά όλα έχουν ως αποτέλεσµα να αποµακρυνθούν ακόµα περισσότερο οι δύο πλευρές.
3. «Ένα σενάριο ειρήνης υπό πίεση». Στο σενάριο αυτό µέσα στο 2023, λόγω της κρίσης στον τοµέα της ενέργειας, η Ε.Ε. αποφασίζει να χρησιµοποιήσει τα µεγάλα αποθέµατα φυσικού αερίου έξω από τις ακτές της Κύπρου, της Αιγύπτου και του Ισραήλ. Οι δύο πλευρές στην Κύπρο αντιλαµβάνονται ότι τα µεταξύ τους προβλήµατα θα λυθούν µέσα από τη συνολική λύση του Κυπριακού.
Στις αρχές του 2026, σύµφωνα µε το σενάριο, ο Ε/κ και ο Τ/κ ηγέτης συµφωνούν σε ένα ειρηνευτικό σχέδιο που θα τεθεί σε δηµοψήφισµα και στις δύο πλευρές. Το σχέδιο αφορά τη δηµιουργία µιας ∆ιζωνικής ∆ικοινοτικής Οµοσπονδίας, µε πολιτική ισότητα των δύο κοινοτήτων και περιλαµβάνει διευθετήσεις διαµοιρασµού της εξουσίας, θέµατα που αφορούν τα συνιστώντα κράτη, συµφωνία στα στρατεύµατα, και επίλυση του εδαφικού και του περιουσιακού. Επέρχεται και συµφωνία για τον καθορισµό της ΑΟΖ της Οµόσπονδης Κύπρου σε σχέση µε την Τουρκία που θα τεθεί σε εφαρµογή µαζί µε τη συνολική λύση.
Λίγο καιρό µετά, γίνονται τα δηµοψηφίσµατα και στις δύο πλευρές του νησιού και εγκρίνονται αλλά µε µικρή διαφορά σε επίπεδο ψήφων και στις δύο πλευρές. Εκφράζονται εκατέρωθεν ανησυχίες για το πώς θα εξελιχθούν τα πράγµατα και τι θα γίνει µε τα δικαιώµατα των ανθρώπων των δύο πλευρών.
Παράλληλα, παρουσιάζονται ρωγµές, όµως οι Αρχές σε οµοσπονδιακό επίπεδο και σε επίπεδο συνιστωσών πολιτειών καθυστερούν να αναλάβουν δράση για να επιλύσουν το ζήτηµα. Ξεκινούν διαµαρτυρίες από διάφορες οµάδες συµφερόντων των Ε/κ, ενώ η χρηµατοοικονοµική βοήθεια που έχουν υποσχεθεί διεθνείς φορείς δεν πραγµατοποιείται πλήρως. Παρεµποδίζεται επίσης η πλήρης εφαρµογής του σχεδιασµού για την επιστροφή και την εγκατάσταση των εκτοπισµένων. Μέσα στο κλίµα που επικρατεί σηµειώνονται κάποιες εντάσεις και βίαια περιστατικά µεταξύ των δύο κοινοτήτων.
Μέχρι το 2035, σχεδόν δέκα χρόνια µετά τα δηµοψηφίσµατα, η τ/κ συνιστώσα πολιτεία ακόµη δεν έχει φτάσει στο οικονοµικό επίπεδο του νότου. Οι Τ/κ στρέφονται προς την Τουρκία για οικονοµική βοήθεια, ενώ κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι δύο πλευρές τώρα είναι πιο αποµακρυσµένες και ότι ενδέχεται οι Τουρκοκύπριοι να επιστρέψουν σε µια κουλτούρα εξάρτησης από την Τουρκία.
4. «Ένα σενάριο ανθεκτικής ειρήνης». Σύµφωνα µε αυτό το σενάριο, στις αρχές του 2023 πολλοί Κύπριοι είναι απογοητευµένοι και αναλαµβάνουν οι ίδιοι την ευθύνη για την αλλαγή, επιλέγοντας την απτή συνεργασία που στοχεύει σε αποτελέσµατα για να διευκολύνουν την καθηµερινότητα και να ελαχιστοποιήσουν την αποµόνωση των Τ/κ.
Αυτές οι προσπάθειες υποστηρίζονται από τη διεθνή κοινότητα και βοηθούν στην εδραίωση σχέσεων και συνεργασιών µεταξύ των δύο πλευρών, ενώ ταυτόχρονα συµβάλλουν στην αντιµετώπιση καθηµερινών προκλήσεων. ∆ηµιουργείται η αίσθηση σε πολλούς ότι έχουν µια τελευταία ευκαιρία για λύση.
Με τη στήριξη του διεθνούς παράγοντα ξεκινούν επίσηµες συζητήσεις το 2024 και σε ένα χρόνο εξαγγέλλεται µία συµφωνία-πλαίσιο υψηλού επιπέδου, καθώς και ΜΟΕ, ενώ τίθεται σε εφαρµογή ένα επιταχυµένο πρόγραµµα για την εναρµόνιση της τουρκοκυπριακής κοινότητας µε το κεκτηµένο της ΕΕ.
Η Τουρκία ανοίγει τα αεροδρόµια και τα λιµάνια της στην ε/κ πλευρά, ενώ οι Ελληνοκύπριοι ανοίγουν το αεροδρόµιο της Λάρνακας σε πτήσεις από την Τουρκία. Οι τοµείς της ναυτιλίας και του τουρισµού στο νότο επωφελούνται σχεδόν αµέσως.
Στις αρχές του 2028 διενεργούνται δηµοψηφίσµατα, τα οποία εγκρίνονται και µέχρι το 2029 τίθεται σε ισχύ η νέα κατάσταση πραγµάτων. Στην πορεία προκύπτουν διαφωνίες στα ενεργειακά στο οµοσπονδιακό Συµβούλιο Υπουργών, αλλά ξεπερνιέται µε κοινές προσπάθειες. Το 2032 γίνονται εκλογές για την οµοσπονδιακή κυβέρνηση της Κύπρου και για τις συνιστώσες πολιτείες.
Μέχρι το 2035 πολλά έχουν αλλάξει στην Κύπρο. Αναγνωρίζεται ότι η Κύπρος έχει πλούσια παράδοση και πολλές κουλτούρες και λαούς, κάτι που αποτελεί πηγή υπερηφάνειας για όλους.
Aκολουθήστε μας στο Google News
