Τεύκρος Ανθίας: Ο ποιητής με την παγκόσμια κληρονομιά που άλλαξε τον κόσμο

Του Κωστή Πιτσιλλούδη

Σήμερα, 8 Νοεμβρίου 2020, συμπληρώνονται 53 χρόνια από το θάνατο του Τεύκρου Ανθία (1903-1968), ενός ανθρώπου που προσέφερε όσο λίγοι της γενιάς του στους αγώνες του αριστερού κινήματος, στις τέχνες και στον πολιτισμό της Κύπρου.

Το 1931 ο Τεύκρος Ανθίας γίνεται μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου, ενώ με τη μετεξέλιξή του σε ΑΚΕΛ συνεχίζει να έχει ενεργό δράση από την πρώτη γραμμή του Λαϊκού Κινήματος, καθώς με την ίδρυση της «Χαραυγής», το 1956, του εκφραστικού οργάνου του κόμματος, αναλαμβάνει τα ηνία της ως ο πρώτος αρχισυντάκτης.

Πέραν από την τεράστια ποιητική παρακαταθήκη που ο Τεύκρος Ανθίας έχει αφήσει -ένα ογκώδες έργο με μουσικά, λογοτεχνικά και δημοσιογραφικά έργα- υπήρξε πρωτεργάτης του κυπριακού θεάτρου και εμπνευστής της δημιουργίας του πρώτου επαγγελματικού θεάτρου, «Προμηθέας». Σημειώνεται επίσης ότι ο ποιητής Τ. Ανθίας είναι ο εμπνευστής του ύμνου του ΑΚΕΛ και της ΠΕΟ.

Η κόρη του ποιητή και αγωνιστή της Αριστεράς, Τεύκρου Ανθία, καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, Φλόγα Ανθία, εξιστορεί στη «Χαραυγή» πώς έζησε από κοντά τον πατέρα της, καταγράφοντας παράλληλα την αγωνιστική του δράση.

 

Φλόγα Ανθία: Προχωρημένος και πληθωρικός τρόπος σκέψης

«Είχε έναν πολύ προχωρημένο και πληθωρικό τρόπο σκέψης για τα τότε δεδομένα της Κύπρου. Ήταν από τους πρώτους Κύπριους ποιητές που εισήγαγαν έναν μοντέρνο και ριζοσπαστικό τρόπο γραφής. Πέραν από τα ποιήματά του που συνδέονται με την Κύπρο αλλά και τον ελληνικό χώρο, ο πατέρας μου έγραψε ποιήματα που αποτυπώνουν και τον διεθνιστικό του χαρακτήρα, όπως για το Βιετνάμ και τη Χιροσίμα. Παρόλο που ήταν πολύ κοντά στον αδερφό μου τον Τεύκρο και την αδερφή μου Άντρη, αλλά και με τα παιδιά του από τον προηγούμενο γάμο, Αντίνοο και Πόπη, θεωρώ ότι ήταν πολύ συνδεδεμένος μαζί μου. Κάθε χρόνο στα γενέθλιά μου έγραφε και ένα ποίημα αφιερωμένο σε εμένα. Με έβλεπε σαν ένα ομοίωμα της ψυχής του, είχε πολλές προσδοκίες για εμένα. Ήταν ο διακαής του πόθος να γίνω και εγώ λογοτέχνης. Παρά το γεγονός ότι δεν ακολούθησα τα χνάρια του, ήταν περήφανος που επέλεξα το δρόμο της Κοινωνιολογίας.

Ήταν ένας ιδιαίτερος πατέρας και έδινε την αγάπη και την τρυφερότητά του απλόχερα σε όλα του τα παιδιά. Καθόταν με τις ώρες και μας δίδασκε Ιστορία, Ελληνικά και Λογοτεχνία. Μας μίλαγε για τoν Μαρξ και τον Φρόιντ, αλλά και γενικότερα για τη φιλοσοφία.

Στα έργα του κατέγραφε τα προβλήματα της εργατικής και αγροτικής τάξης της Κύπρου. Ακόμη και όταν ο πατέρας μου μετακόμισε στο Λονδίνο, συνέχισε να έχει τις ίδιες ανησυχίες και ευαισθησίες. Έγραφε για τις συνθήκες εργασίας, αλλά και για τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι Κύπριοι μετανάστες του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ο αφορισμός του Τεύκρου από την Ιερά Σύνοδο

Όσον αφορά τον αφορισμό του Τεύκρου Ανθία από την Ιερά Σύνοδο της Κύπρου το 1931, έγινε με αφορμή τη δημοσίευση του έργου του «Η Δευτέρα Παρουσία» κατά το ίδιο έτος.

«Ο Τεύκρος Ανθίας στο έργο του καταδικάζει τα άτομα που εκπροσωπούν την Εκκλησία, ενώ εναντιωνόταν και στην εξουσία της ίδιας της Εκκλησίας, την οποία θεωρούσε ότι συνδέεται με τον καπιταλισμό. Έκρινε την Εκκλησία χρησιμοποιώντας μαρξιστικά εργαλεία. Με τον αφορισμό του έχασε τη θέση του δασκάλου, όπου δίδασκε σε ένα σχολείο στην Πάφο».

Η Φ. Ανθία εξήγησε επίσης ότι ο λόγος που έγραψε την απολογία προς την Εκκλησία, με την οποία άρθηκε ο αφορισμός το 1935, ήταν γιατί δεν είχε παντρευτεί ακόμη την πρώτη του γυναίκα, Λόλα Λεοντιάδου, η οποία ήταν έγκυος, γεγονός ταμπού για την τότε εποχή,.

«Δεν πρόδωσε ποτέ τα ιδανικά και τις αντιλήψεις του και συνέχισε να καταγράφει τις ριζοσπαστικές του ιδέες στα έργα του. Ήταν ένας ανιδιοτελής και ειλικρινής άνθρωπος, χωρίς να σκέφτεται ποτέ τα πιθανά επακόλουθα των ενεργειών του. Δεν ήταν υλιστής, όχι βεβαίως με τη μαρξιστική έννοια, δεν ήταν άνθρωπος προσηλωμένος στα εγκόσμια, δεν τον ενδιέφερε να αποκτήσει πλούτο και ιδιοκτησία. Αντίθετα, ενδιαφερόταν να επεκτείνει ακόμη περισσότερο τις πνευματικές και ψυχικές του ανάγκες».

Είχε πάθος με το Λαϊκό Κίνημα

Ο Τ. Ανθίας διακατεχόταν επίσης από μία απλότητα στις προσωπικές του σχέσεις και στην καθημερινή του ζωή.

«Το σπίτι μας στο Λονδίνο λειτουργούσε ως χώρος συνεύρεσης τόσο μεγάλων φιγούρων του Λαϊκού Κινήματος και διανοούμενων, όπως του Γρηγόρη Λαμπράκη και του Μίκη Θεοδωράκη, όσο και κόσμου προερχόμενου από την εργατική τάξη και τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Δεν έκανε ποτέ διακρίσεις στους επισκέπτες μας, όλους τους αντιμετώπιζε με τον ίδιο γενναιόδωρο τρόπο. Ο πατέρας μου στάθηκε η αφορμή για να μελετήσω μέσω της Κοινωνιολογίας την ανισότητα των φύλων, των κοινωνικών τάξεων, του ρατσισμού και του φεμινισμού.

 

Ήταν φεμινιστής, γεγονός ασυνήθιστο για την τότε εποχή -όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πρότασσε συνεχώς το πολιτικό ζήτημα και τη χειραφέτηση της γυναίκας. Πολεμούσε φυσικά και τον εθνικισμό. Έβλεπε την Κύπρο σαν σύμβολο της παγκόσμιας πολιτιστικής και πολιτικής ανάπτυξης, που θα αποτελούσε παράδειγμα για όλους η ειρηνική συνύπαρξη Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων».

 

Κώστας Κώστα: Ο Τ. Ανθίας ήταν μία προσωπικότητα που καλύπτει όλο το φάσμα του πολιτισμού

«Ο Τεύκρος Ανθίας, για την Αριστερά και το ΑΚΕΛ, αλλά και ευρύτερα για όλη την Κύπρο, ήταν ένας από τους σημαντικότερους ποιητές», τόνισε ο επικεφαλής του Πολιτιστικού Γραφείου του ΑΚΕΛ, Κώστας Κώστα.

Επεσήμανε ότι ο Τεύκρος Ανθίας ήταν ένας πνευματικός άνθρωπος με διαλεκτικό τρόπο σκέψης, ενστερνιζόμενος την ιδεολογία και τις αρχές του μαρξισμού-λενινισμού.

«Στις αρχές της δεκαετίας του 1920 ο Τεύκρος Ανθίας μεταβαίνει στην Ελλάδα για να σπουδάσει Φιλολογία. Εκεί σφυρηλατείται η ιδεολογία του με την προστριβή του με προοδευτικούς κύκλους. Με την επιστροφή του στην Κύπρο το 1928 εντάχθηκε στο ΚΚΚ, όπου έλαβε μέρος στα Οκτωβριανά (1931) και πυροβολήθηκε από τους Άγγλους αποικιοκράτες. Συνελήφθηκε και μπήκε για 5 μήνες φυλακή στην Κοντέα, ενώ το 1932 τον μετέφεραν στην Ανδρολύκου σε μία προσπάθεια να τον εξορίσουν και να τον φέρουν σε αντιπαράθεση με τους Τ/κ κατοίκους της κοινότητας. Από την πρώτη ημέρα όμως ο Ανθίας ανέπτυξε μία αδελφική σχέση μαζί τους».

Ο Κ. Κώστα υπογράμμισε ότι κατά τη διάρκεια των διακοινοτικών ταραχών της δεκαετίας του ’50, οι οποίες ξεκίνησαν με την υποκίνηση του αγγλικού ζυγού, ο Τ. Ανθίας έφερνε πάντα στο μυαλό του σαν παράδειγμα την Ανδρολύκου.

 

«Ο Τ. Ανθίας αφιερώνει πρωτοσέλιδο της “Χαραυγής” το 1956 με τίτλο: “Για εσένα γράφω μικρή Ανδρολύκου”, θέλοντας να τονίσει τη συνεργασία Ε/κ και Τ/κ. Αλλά και το 1964, με αφορμή τους βομβαρδισμούς της Τηλλυρίας, έγραψε ένα από τα πιο σημαντικά ποιητικά του έργα, “Η κυπριακή τραγωδία”, που περιλάμβανε μέσα και την περίπτωση της Ανδρολύκου, προτάσσοντας την ειρηνική συνύπαρξη των δύο κοινοτήτων».
Τη δεκαετία του ’40 ο Τ. Ανθίας ήταν ενεργό μέλος σε όλες τις διεργασίες του ΑΚΕΛ για την αντίσταση ενάντια στο φασισμό και το ναζισμό.

«Τη 16η Ιουλίου του 1943, σε μία μεγάλη εκδήλωση του ΑΚΕΛ, που καλούσε για συμμετοχή των μελών και οπαδών του στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Ανθίας ήταν από τους κύριους ομιλητές. Κατά τη διάρκεια της κατοχής της Ελλάδας, όταν είχαν έρθει 5.000 Έλληνες πρόσφυγες στην Κύπρο και συγκεκριμένα στην Κοκκινοτριμιθιά, ο Τ. Ανθίας διετέλεσε υπεύθυνος εκπαίδευσης των παιδιών τους. Δεν υπήρχε αγώνας στον οποίο να μην είχε λάβει μέρος από τη δεκαετία του ’20 μέχρι και το θάνατό του. Το 1955, όταν το ΑΚΕΛ κηρύχθηκε παράνομο, συνελήφθη μαζί με 134 συντρόφους του από τους Άγγλους, όπου και οδηγήθηκε στις φυλακές της Δεκέλειας. Συνολικά φυλακίστηκε για τριάμισι χρόνια. Είχε απειληθεί η ζωή του και των παιδιών του από την ηγεσία της ΕΟΚΑ για τα γραπτά του, παρόλο που είχε τηρήσει μία θετική στάση προς τους αγωνιστές, καθώς εναντιωνόταν στους απαγχονισμούς και στις διώξεις τους. Ως εκ τούτου, αναγκάστηκε να φύγει από την Κύπρο και μετέβηκε στο Λονδίνο το 1958. Στην πρωτεύουσα του Ηνωμένου Βασιλείου ίδρυσε την πρώτη ελληνική σχολή, όπου δίδασκε σε παιδιά την ελληνική γλώσσα. Επίσης, διετέλεσε ανταποκριτής της “Χαραυγής” μεταφέροντας τα νέα της παροικίας στην Κύπρο αλλά και το αντίστροφο».

Ο επικεφαλής του Πολιτιστικού Γραφείου του ΑΚΕΛ αναφέρθηκε στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες στους οποίους υπήρξε πρωτεργάτης ο Τ. Ανθίας, φέρνοντας ως παράδειγμα την πορεία ειρήνης του Ολντερμάστον, το 1963, που συμπορεύτηκε μαζί με τους Γρηγόρη Λαμπράκη, Μανώλη Γλέζο και Λεωνίδα Κύρκο.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy