Τι δεν συζητούμε για την προοπτική εξόρυξης φυσικού αερίου…

Της Μαρίνας Νεοφύτου*

Έχουμε αναλογιστεί τι μπορεί να σημαίνει για μας αν το ατύχημα στην πλατφόρμα εξόρυξης πετρελαίου της ExxonMobil πριν λίγες μέρες στο βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό συνέβαινε στα ανοιχτά της Κύπρου;

Η Μεσόγειος είναι μια κλειστή θάλασσα με μοναδικό άνοιγμα ανανέωσης των νερών της στα στενά του Γιβραλτάρ… Μια ρυπογόνος διαρροή στα ανοιχτά της Κύπρου θα σήμαινε ότι η δυνατότητα διάλυσής της θα ήταν εξαιρετικά αργή. Η χημική επεξεργασία, δε, στην οποία θα βασιζόταν αναγκαστικά η αντιμετώπισή της, θα είχε, πέραν από το τεράστιο οικονομικό κόστος, και μια άνευ προηγουμένου για τα δεδομένα της Μεσογείου αρνητική επίπτωση στη θαλάσσια βιοποικιλότητα… Ο χρόνος δε ανάκαμψής της, αν πραγματικά αυτό ήταν δυνατό, θα ήταν της τάξης μερικών δεκαετιών… Στην περίπτωση ατυχήματος σε διαδικασία εξόρυξης φυσικού αερίου, κατά βάση μεθανίου που είναι αέριο θερμοκηπίου, η επικινδυνότητα προκύπτει από το τι περιέχεται στους γεωλογικούς σχηματισμούς και ταμιευτήρες… Συνήθως οι ταμιευτήρες φυσικού αερίου είναι σε πιο μικρά βάθη μέσα στους γεωλογικούς σχηματισμούς από ό,τι βρίσκεται το υγρό πετρέλαιο, οπόταν η επικινδυνότητα σε αυτή την περίπτωση προκύπτει κυρίως από πιθανή διαρροή φυσικού αερίου και ίσως μείγματος άλλων αέριων που υπάρχουν στον ταμιευτήρα, με ατμοσφαιρική ρύπανση να προκύπτει κυρίως από την καύση του μεθανίου (flaring) που γίνεται συνήθως για να εκτονωθεί ο κίνδυνος φωτιάς και από τη χρήση εξοπλισμού στην πλατφόρμα εξόρυξης.

Για την πολυσυζητημένη, λοιπόν, προοπτική εξόρυξης φυσικού αερίου στα ανοικτά της Κύπρου και τα πλεονεκτήματα όπως παρουσιάζονται, η επιταγή δεν είναι ανοικτή… Η βιωσιμότητα μιας τέτοιας ανάπτυξης δεν φαίνεται να τεκμηριώνεται επαρκώς από την όλη διαθέσιμη τουλάχιστον πληροφόρηση, τόσο μέσα στο πλαίσιο της προσαρμογής μας στους στόχους αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής όσο και στο πλαίσιο των οικονομικών όρων της διεθνούς αγοράς φυσικού αερίου… Μάλιστα κάποιες εκτιμήσεις τοποθετούν τα έσοδα από την εξόρυξη ανά έτος (όταν και αν) σε μόνο ένα μικρό κλάσμα των αντίστοιχων εσόδων από τον τουρισμό. Σε αυτό το πλαίσιο, γεννιούνται και κάποια επιπρόσθετα ερωτήματα όπως: Γιατί το ποσοστό διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας βρίσκεται ακόμα τόσο χαμηλά, ενώ θα μπορούσαμε με τις σημερινές συνθήκες να ήμασταν ήδη σε πολύ καλύτερα επίπεδα; Μήπως τα οικονομικά μιας ενδεχόμενης εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κύπρο θα απαιτούσαν την κυπριακή οικονομία να βασίζεται περισσότερο σε αυτό παρά στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας;

Πάντως μέχρι στιγμής δεν είδαμε πουθενά να διεξάγεται μια δημόσια διαβούλευση για τη μετάβασή μας για επίτευξη των στόχων αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής σε σχέση με την προοπτική παράλληλης χρήσης φυσικού αερίου…

Αν δούμε την προοπτική εξόρυξης και στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης, δηλαδή πώς διασφαλίζουμε ότι οι μελλοντικές γενεές θα εξακολουθούν να έχουν το ίδιο πλεονέκτημα με αυτό που έχουν οι σημερινές γενεές με την εξόρυξη, θα πρέπει να εξετάσουμε τη διαχείριση των εσόδων του Ταμείου Υδρογονανθράκων… Ούτε και αυτό, κάτι τόσο σημαντικό, ήρθε σε διαβούλευση… Μια πρώτη ανάγνωση του σχετικού νομοσχεδίου που ψηφίστηκε στη Βουλή αφήνει πολλά ερωτηματικά…

Η μόνη παράμετρος για την οποία η εξόρυξη θα είχε σταθερούς λόγους επιδίωξης, θα ήταν η δημιουργία ενός κοινού οράματος μεταξύ Ε/κ και Τ/κ για αγώνα επίτευξης κοινών στόχων για την ευημερία μιας επανενωμένης Κύπρου στο ευρωπαϊκό πλαίσιο… και όχι η εξόρυξη να καθίσταται μια παράμετρος υποτιθέμενης επίδειξης κυριαρχίας και «φίλων» έναντι της Τουρκίας… Μια τέτοια στάση είναι στο ελάχιστο επιεικώς αφελής, μάλλον προεφηβικής νοοτροπίας, που αρνείται να αναλάβει την ευθύνη επίλυσης των προβλημάτων της…

Αφορά το μέλλον μας, αλλά πρωτίστως το μέλλον των επόμενων γενεών της Κύπρου… Οφείλουμε να είμαστε υπεύθυνοι…

*Αναπλ. καθηγήτρια στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος,

Πανεπιστήμιο Κύπρου