Τηλλυρκώτισσα: Η πολιτική ιστορία πίσω από το τραγούδι

Ποιος δεν έχει ακούσει έστω και μια φορά την Τηλλυρκώτισσα; Για όσους δε οι δικοινοτικές δραστηριότητες είναι βίωμα, ξέρουν πως η Τηλλυρκώτισσα είναι κάτι σαν τον «ύμνο» των δικοινοτικών εκδηλώσεων, όπως χαρακτηρίστηκε πριν μερικά χρόνια στην εφημερίδα Kibris Kibris Postasi.

Συνάντηση με φίλους και μουσική δεν νοείται χωρίς το συγκεκριμένο τραγούδι. Πόσοι όμως Ε/κ γνωρίζουν ότι η Τηλλυρκώτισσα στα τούρκικα είναι πρόσφατο τραγούδι; Και κυρίως ότι οι στίχοι στα τουρκικά έχουν πολιτική ταυτότητα; Σε μια απόπειρα αντίστασης στο στάτους κβο του διαχωρισμού και μια προσπάθεια να προ- ωθήσουν μια κουλτούρα κυπριωτισμού (παρά τουρκική ή τουρκοκυπριακή), Τουρκοκύπριοι ανέλαβαν πρωτοβουλίες για τη διάχυση της κυπριακής κουλτούρας, ιδιαίτερα τη δεκαετία του ’80. Μια ομάδα από αυτούς έγραψαν στίχους στα τουρκικά για κυπριακή μουσική και τραγούδια, τα οποία απαντώνταν στα ελληνικά μέχρι το 1974.

Με αυτό τον τρόπο, η μουσική θα μπορούσε να διασωθεί και ανάμεσα στις νέες γενιές των Τουρκοκυπρίων που δεν μιλούσαν ελληνικά. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι και το τραγούδι της Τηλλυρκώτισσας. Τους στίχους στα τουρκικά έγραψε ο δάσκαλος μουσικής Cemal Ozgursel το 1980, ο οποίος το 1983 το ηχογράφησε σε κασέτα τραγουδισμένο στα ελληνικά και στα τουρκικά και με τη μουσική να παίζει η μπάντα του.

Η επανένωση μέσα από την κοινή παράδοση βρήκε ανταπόκριση ανάμεσα σε Τουρκοκύπριους που μιλούσαν ελληνικά και που τη δεκαετία του 1980 προώθησαν ένα εναλλακτικό μοντέλο κυπριακής παράδοσης που απέρριπτε τον εθνικισμό, αλλά ταυτόχρονα επιχειρούσε να διατηρήσει την πολιτισμική ταυτότητα της κοινότητας ως μέρος της Κύπρου, που βλέπουμε να υπάρχει και σήμερα.

«Είναι χρέος μας να μείνουμε μακριά από αισθήματα σοβινισμού», αναφέρει ανακοίνωση του Συνδέσμου Παραδοσιακών Τεχνών HASDER, που περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Η Μουσική της Κύπρου» των επιμελητών Jim Samso και Νικολέττας Δημητρίου και που αναφέρει ότι στις δημοσιεύσεις του ο Σύνδεσμος στις μελέτες του για την παραδοσιακή ποίηση μπορεί κανείς να βρει στίχους να εναλλάσσονται στα ελληνικά και στα τουρκικά. Η Τηλλυρκώτισσα ήταν το δεύτερο τραγούδι στο οποίο ο Cemal Ozgursel έγραφε στίχους στα ελληνικά. Το πρώτο ήταν το τραγούδι «Ψιντρή βασιλιτζιά μου» που συνοδεύει συνήθως το συρτό, χορό που είναι ιδιαίτερα δημοφιλής και στις δύο κοινότητες.

Η «Ψιντρή Βασιλιτζιά» πήρε στα τουρκικά το όνομα Feslikan (Βασιλικός), το 1982. Η πεθερά του Cemal Ozgursel, που ήταν από της Αρόδες της Πάφου, τραγουδούσε συχνά το τραγούδι που άρεσε στον Cemal πάρα πολύ. Αλλά δεν ήθελε να του μεταφράζει τους στίχους η πεθερά του, όπως αναφέρει η Έφη Τσαγγαρίδου, στο κεφάλαιο «Μια μουσική, δύο ταπέλλες» που περιλαμβάνεται στο βιβλίο “Η Μουσική της Κύπρου”. Γι’ αυτό και έγραψε στί- χους στα τουρκικά που να ταιριάζουν στη μου- σική του παραδοσιακού μας τραγουδιού.

Άννα Μισιαούλη

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy