Από την ανωνυµία στην επωνυµία του µητρώου δοτών. Οι κίνδυνοι και η νοµοθεσία…

• Ο µικρός σε αριθµό πληθυσµός της Κύπρου καθιστά αδύνατο να αποκλείσουµε την πιθανότητα ο Κύπριος δότης να είναι συγγενής του ζευγαριού που θα χρησιµοποιήσει τον δότη
• Εάν εισάγουµε από τράπεζες ωαρίων του εξωτερικού, το κόστος για τους ασθενείς εκτοξεύεται
• Η καθυστέρηση δηµιουργίας του µητρώου δοτών/δοτριών αυξάνει τον κίνδυνο µια δότρια να δώσει τα ωάριά της περισσότερες από µια φορά σε διαφορετικές Μονάδες ΙΥΑ και αυτό να µην είναι εις γνώση µας

 

Το 2015, µετά από µια δεκαετία διαβουλεύσεων και συζητήσεων ψηφίστηκε ο Περί της Εφαρµογής της Ιατρικώς Υποβοηθούµενης Αναπαραγωγής Νόµος. Κάτι εξαιρετικά σηµαντικό και απαραίτητο για να ρυθµίζει και να ελέγχει τη σωστή και ασφαλή λειτουργία των Μονάδων Ιατρικώς Υποβοηθούµενης Αναπαραγωγής στην Κυπριακή ∆ηµοκρατία. Σηµαντικό επίσης για να διασφαλίζει και να προστατεύει ταυτόχρονα τους πολίτες που καταφεύγουν σε αυτές τις Μονάδες και µεθόδους αναπαραγωγής, αλλά και τους παρόχους των υπηρεσιών αυτών. Την ίδια χρονιά, αρκετά άρθρα του νόµου αναστάλθηκαν για να δοθεί χρόνος να συσταθεί και να οργανωθεί το Συµβούλιο της Ιατρικώς Υποβοηθούµενης Αναπαραγωγής, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις αρµοδιότητές του.

Του Κυριάκου Λοΐζου

Μια από τις πιο σηµαντικές αρµοδιότητες του Συµβουλίου της Ιατρικώς Υποβοηθούµενης Αναπαραγωγής είναι η δηµιουργία µητρώου δοτών σπέρµατος και ωαρίων.

Το µητρώο αυτό είναι απαραίτητο για να διασφαλίζεται και να ελέγχεται ότι κάθε δότης/δότρια προβαίνει σε δωρεά µόνο για µια οικογένεια στην Κυπριακή ∆ηµοκρατία. ∆ηλαδή, εάν µια δότρια δώσει τα ωάριά της σε Μονάδα ΙΥΑ στη Λευκωσία θα καταγράφεται άµεσα στο µητρώο και έτσι θα ενηµερώνονται οι Μονάδες και δεν θα µπορεί να χρησιµοποιείται ξανά για να δηµιουργήσει έµβρυα για δεύτερη οικογένεια στην Κυπριακή ∆ηµοκρατία.

Ανάγκη εξισορρόπησης των δικαιωµάτων των παιδιών και των δοτών

Πριν από δύο βδοµάδες, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων, στη βάση έρευνας της Επιτρόπου Προστασίας των ∆ικαιωµάτων του Παιδιού, συζήτησε το ευαίσθητο θέµα της επωνυµοποίησης του δότη σπέρµατος και της ανάγκης εξισορρόπησης των δικαιωµάτων των παιδιών και των δοτών. Πάντως, σύµφωνα µε όσα αναφέρθηκαν στην Επιτροπή, έγινε πασιφανές ότι υπάρχουν προβλήµατα στην υλοποίηση των προνοιών του σχετικού νοµοσχεδίου.

Στην εν λόγω συζήτηση, µετά από πρόσκληση της Επιτροπής στη Βουλή, η κλινική εµβρυολόγος Ελένη Κυαµίδου υπέδειξε ενδεικτικά ότι παρά τη σχετική πρόνοια του νοµοσχεδίου, δεν έχει δηµιουργηθεί το σχετικό µητρώο δοτών, ανδρών και γυναικών. Ως εκ τούτου, ανέφερε, υπάρχουν εύλογες υποψίες ότι ενώ δότριες υπογράφουν ότι δεν δώρισαν τα ωάριά τους σε άλλες Μονάδες, εντούτοις στην πορεία του χρόνου πάνε σε άλλο κέντρο επαναλαµβάνοντας τη διαδικασία.

Η «Χαραυγή» συνοµίλησε µε την εµβρυολόγο, η οποία εξήγησε πως η ίδια και η οµάδα της χρησιµοποιούν δότες σπέρµατος µόνο από το εξωτερικό για να αποκλείσουν την πιθανότητα αιµοµιξίας. Ο µικρός σε αριθµό πληθυσµός της Κύπρου, σηµείωσε, καθιστά αδύνατο να αποκλείσουµε την πιθανότητα ο Κύπριος δότης να είναι συγγενής του ζευγαριού που θα χρησιµοποιήσει τον δότη. Για το λόγο αυτό, είπε, χρησιµοποιούµε δότες σπέρµατος από τράπεζες σπέρµατος στο εξωτερικό.

Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν

Η εµβρυολόγος αναφέρθηκε και σε ένα συγκεκριµένο περιστατικό θέλοντας να υπογραµµίσει τόσο τη σοβαρότητα, όσο και τους κινδύνους που ελλοχεύουν.

«Το 2017 όταν παραγγείλαµε έναν δότη σπέρµατος από τράπεζα σπέρµατος στο εξωτερικό και επιτεύχθηκε εγκυµοσύνη διαπιστώσαµε ότι ο ίδιος δότης εξακολουθούσε να είναι διαθέσιµος για αγορά και χρήση στην Κύπρο. Με δική µας πρωτοβουλία ενηµερώσαµε την τράπεζα σπέρµατος για την ιδιαιτερότητα της κυπριακής νοµοθεσίας. ∆ηλαδή, ότι επιτρέπεται µόνο µια φορά να δωρίσει κάθε δότης.

Η τράπεζα σπέρµατος ανταποκρίθηκε άµεσα και µέσα σε µια εβδοµάδα έβαλε ασφαλιστική δικλίδα στο ηλεκτρονικό τους σύστηµα. Μόλις παραγγελθεί δότης από την Κυπριακή ∆ηµοκρατία από οποιαδήποτε Μονάδα ΙΥΑ, αµέσως µπλοκάρεται και δεν είναι διαθέσιµος για να παραγγελθεί ξανά από οποιαδήποτε άλλη Μονάδα ή άτοµο στην Κυπριακή ∆ηµοκρατία. Με αυτόν τον τρόπο µπορούµε να διασφαλίσουµε πλέον στα ζευγάρια ή στις µονήρεις γυναίκες ότι ο δότης σπέρµατος που θα χρησιµοποιήσουν δεν θα ξαναχρησιµοποιηθεί στην Κύπρο», τόνισε η Ελένη Κυαµίδου.

Σε ό,τι αφορά τις δότριες ωαρίων δεν συµβαίνει κάτι αντίστοιχο, διότι οι δότριες δίνουν τα ωάριά τους στην Κυπριακή ∆ηµοκρατία. Εάν εισάγουµε από τράπεζες ωαρίων του εξωτερικού, το κόστος για τους ασθενείς εκτοξεύεται.

Όπως εξήγησε η εµβρυολόγος, «η µονάδα µας κάνει ό,τι είναι δυνατό για να τηρεί αυστηρά τη νοµοθεσία. ∆ηλαδή, καθεµία δότρια δίνει τα ωάριά της για να δηµιουργηθεί µόνο µια οικογένεια από αυτά».

Έχουµε αντιληφθεί, συνέχισε η Ελένη Κυαµίδου, ότι η καθυστέρηση δηµιουργίας του µητρώου δοτών/δοτριών αυξάνει τον κίνδυνο µια δότρια να δώσει τα ωάριά της περισσότερες από µια φορά σε διαφορετικές Μονάδες ΙΥΑ και αυτό να µην είναι εις γνώση µας. Έτσι, θα δηµιουργηθούν περισσότερες από δύο οικογένειες µε την ίδια δότρια στην Κυπριακή ∆ηµοκρατία, υπογράµµισε.

«Έχουµε κρούσει τον κώδωνα κινδύνου κατ’ επανάληψη στις αρµόδιες Αρχές. Αντιλαµβανόµαστε ότι είναι µια διαδικασία χρονοβόρα και δαπανηρή, αλλά µετά από 8 χρόνια καµία δικαιολογία δεν θα ικανοποιήσει τους ασθενείς όταν σε βάθος χρόνου έρθουµε/έρθουν αντιµέτωποι µε τις συνέπειες.

Θέλουµε να πιστεύουµε ότι το θέµα έχει δροµολογηθεί και δεν θα συνεχίσει να αφήνει κανέναν εκτεθειµένο», ανέφερε καταληκτικά η εµβρυολόγος.

Η καθυστέρηση φορτώνει ακόµα µιαν έγνοια στους µελλοντικούς γονείς

Στη «Χαραυγή» µίλησαν και οι Α και Ε, ένα νέο ζευγάρι που, όπως είπαν, το σκέφτονται να µπουν στη διαδικασία της υποβοηθούµενης αναπαραγωγής διότι έχουν παρακολουθήσει την προ ηµερών συζήτηση στη Βουλή.

Χωρίς να µπουν σε λεπτοµέρειες για ευνόητους λόγους, υπογράµµισαν πως πλέον έχουν να αντιµετωπίσουν «την έγνοια µιας µελλοντικής πιθανής αιµοµιξίας, καθώς η όλη συζήτηση τούς άφησε µεταξύ άλλων ένα αίσθηµα σύγχυσης».

Το Υπουργείο Υγείας μεταθέτει την ευθύνη ρύθμισης στο Συμβούλιο ΙΥΑ

Στη συζήτηση που έγινε στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρω­πίνων Δικαιωμάτων, τη Γυναικολο­γική Εταιρεία Κύπρου εκπροσώπη­σε ο Δρ Νίκος Ζοττής.

Ο Δρ Ζοττής υπέβαλε, μεταξύ άλλων, την εισήγηση σταδιακής άρ­σης της ανωνυμίας του δότη όταν το ζευγάρι το ζητά και όταν ο δότης το επιτρέπει.

Υποστήριξε ότι εάν γίνει ξαφνι­κά η μετάβαση από την ανωνυμία στην επωνυμία, τότε θα υπάρξει πρόβλημα στην εξεύρεση δοτών, κάτι που, όπως είπε, συμβαίνει στην Αγγλία. Πρόκειται, είπε, για ένα πολυεπίπεδο θέμα που πρέ­πει να λυθεί σε βάθος χρόνου, έτσι ώστε η νέα κατάσταση να γίνει δε­κτή από την κοινωνία.

Για την καθυστέρηση επίλυσης του προβλήματος αυτού η εκπρό­σωπος του Υπουργείου Υγείας πα­ρέπεμψε στο Συμβούλιο Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.

Πήρε, όμως, άμεσα απάντηση από τον εκπρόσωπο του ΠΙΣ και μέλος του Συμβουλίου, Δρα Μιχά­λη Αναστασιάδη, που δήλωσε ότι το Συμβούλιο είναι ένα Σώμα που εργάζεται εθελοντικά και κάτω από δύσκολες συνθήκες. Ανέφερε ότι το Συμβούλιο παραμένει υποστε­λεχωμένο, αφού δεν έχει λάβει τα απαραίτητα εργαλεία και υποστήρι­ξη από το Υπουργείο Υγείας για να μπορεί να ανταποκριθεί, όπως θα έπρεπε, παρά τα υπομνήματα που έχει καταθέσει. Χαρακτηριστική ήταν η αναφορά του ότι οι συνε­δρίες του Συμβουλίου γίνονταν στα υπόγεια του υπουργείου!