Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος κακού

Η Ελεγκτική Υπηρεσία φωνάζει από πέρσι ότι δεν γίνονται έλεγχοι στη διαχείριση των απόβλητων ελαστικών

 

Σε  σύσκεψη στο Προεδρικό το 2017 αποφασίστηκε η ανάληψη της διαχείρισης των ελαστικών από το Τµήµα Περιβάλλοντος µε τα συλλογικά συστήµατα διαχείρισης απόβλητων ελαστικών και την Τσιµεντοποιία Βασιλικού

 

Του Τάσου Περδίου

Η Ειδική Έκθεση υπ’ αριθµό ΠΕ/01/2021 ήταν µια χειρουργική ανάλυση όλου του φάσµατος της διαχείρισης ελαστικών που εξαντλούν το χρόνο ζωής τους. Ελεγχόµενη οντότητα ήταν το Τµήµα Περιβάλλοντος ως αρµόδια Αρχή ελέγχου των Συστηµάτων ∆ιαχείρισης Απόβλητων Ελαστικών.

Ο πολιτικός προϊστάµενος Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος έχει παραχωρήσει άδεια λειτουργίας σε τέσσερις τέτοιους οργανισµούς, ενώ η Τσιµεντοποιία Βασιλικού αποτελεί τη βασική µονάδα διαχείρισης και επεξεργασίας ελαστικών που βρίσκονται στο τέλος του κύκλου ζωής τους, αφού τα παλιά ελαστικά τεµαχίζονται και χρησιµοποιούνται ως εναλλακτικό καύσιµο για τις ανάγκες της βιοµηχανίας.

Η Τσιµεντοποιία Βασιλικού εκτελεί µέχρι σήµερα τις εργασίες ανακύκλωσης ελαστικών µέσω της θυγατρικής της εταιρείας “Enerco Energy Recovery Ltd” που είναι η εταιρεία στους χώρους της οποίας ξέσπασε η πυρκαγιά.

Στοιβαγµένα χιλιάδες ελαστικά χωρίς µέτρα ασφαλείας

Αφετηρία της Ειδικής Έκθεσης της Ελεγκτικής Υπηρεσίας ήταν δηµοσίευµα της εφηµερίδας «Φιλελεύθερος» στις 15 Ιουλίου 2017, το οποίο αποκάλυπτε ότι σε χώρο του λατοµείου Λατούρος στο ∆άλι υπήρχε ποσότητα 4.500 τόνων χρησιµοποιηµένων ελαστικών, τα οποία ήταν στοιβαγµένα εκεί χωρίς κανένα µέτρο ασφάλειας και κυρίως χωρίς καµία πρόνοια πυρασφάλειας.

Όπως έδειξε η έρευνα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, τα ελαστικά εκείνα κατέληξαν εκεί, υποτίθεται προσωρινά, µετά την αναστολή λειτουργίας της Τσιµεντοποιίας Βασιλικού µερικά χρόνια πριν.

Το δηµοσίευµα προκάλεσε σάλο, µε αποτέλεσµα τρεις µέρες αργότερα, στις 18 Ιουλίου 2017, να πραγµατοποιηθεί σύσκεψη υπό τον Πρόεδρο της ∆ηµοκρατίας, στην οποία αποφασίστηκε να αναλάβει τη διαχείριση των ελαστικών το Τµήµα Περιβάλλοντος µε τα συλλογικά συστήµατα διαχείρισης απόβλητων ελαστικών και την Τσιµεντοποιία Βασιλικού. Στη σύσκεψη στο Προεδρικό αποφασίστηκε η µεταφορά απόβλητων ελαστικών που βρίσκονταν αποθηκευµένα στη βιοµηχανική περιοχή Ιδαλίου και στον Άγιο Σωζόµενο σε άλλους αδειοδοτηµένους χώρους, µε σκοπό τη συνολική διαχείρισή τους. Μάλιστα, για τους σκοπούς της σύντοµης µετακίνησης των παλιών ελαστικών εγκρίθηκε κονδύλι 250 χιλιάδων ευρώ από το αρµόδιο υπουργείο.

Καθησυχαστικές δηλώσεις στο Προεδρικό

Μετά τη σύσκεψη στο Προεδρικό Μέγαρο υπό την προεδρία του Νίκου Αναστασιάδη, έγιναν καθησυχαστικές δηλώσεις για τις συνθήκες αποθήκευσης και διαχείρισης των ελαστικών στους χώρους της Τσιµεντοποιίας Βασιλικού. Η σύσκεψη πραγµατοποιήθηκε στην παρουσία του τότε Υπουργού Οικονοµικών, ο οποίος αναπληρούσε τον αρµόδιο Υπουργό Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Χάρη Γεωργιάδη, της Επιτρόπου Περιβάλλοντος Ιωάννας Παναγιώτου, του αρχηγού της Αστυνοµίας Ζαχαρία Χρυσοστόµου και άλλων υπηρεσιακών παραγόντων.

Σε δηλώσεις της στους δηµοσιογράφους, µετά τη σύσκεψη, η Επίτροπος Περιβάλλοντος δήλωνε: «Ο Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας, ανταποκρινόµενος στην ανάγκη για µεταφορά του τεράστιου όγκου ελαστικών που έχει µαζευτεί στην περιοχή του Λατούρος, συγκάλεσε σήµερα σύσκεψη µε όλα τα αρµόδια Τµήµατα, όπου έχει αποφασιστεί η µεταφορά τους σε άλλη ασφαλή περιοχή και βέβαια έχει εγκριθεί και το πολύ µεγάλο κονδύλι της µεταφοράς». Κληθείσα δε να απαντήσει εάν οι συνθήκες αποθήκευσης και διαχείρισης µετά τη µεταφορά ήταν ασφαλείς, απάντησε: «Είναι ασφαλείς και υπάρχει αδειοδοτηµένος χώρος και βέβαια µπορεί στη συνέχεια να γίνει και η σωστή διαχείριση».

Όπως αναφέρεται στην Ειδική Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, σε συνέχεια της πιο πάνω απόφασης, το Υπουργικό Συµβούλιο, σε συνεδρία του στις 28.8.2019 ενηµερώθηκε µε σηµείωµα του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, ότι η µεταφορά όλων των αποβλήτων ελαστικών ολοκληρώθηκε στις 6.8.2019, εντός των καθορισµένων χρονοδιαγραµµάτων, «εξαλείφοντας κάθε κίνδυνο στο περιβάλλον και τη δηµόσια υγεία». Συγκεκριµένα, µεταφέρθηκαν σε αδειοδοτηµένο χώρο 6.860 τόνοι, περίπου, αποβλήτων ελαστικών.

Σύµφωνα µε τις συµβάσεις που είχαν υπογραφεί, όλα τα ελαστικά θα τύγχαναν διαχείρισης πριν το τέλος Νοεµβρίου του 2019, ενώ το συνολικό κόστος για τη µεταφορά και ολοκληρωµένη διαχείρισή τους θα ανερχόταν γύρω στα €490.000. Στο σηµείωµα αναφέρεται επίσης ότι µέχρι το τέλος Ιουνίου του 2019 καταβλήθηκε ποσό ύψους €276.000, ενώ θα απαιτείτο περίπου πρόσθετο ποσό ύψους €130.000. Η Ελεγκτική Υπηρεσία παρατήρησε επίσης ότι το Τµήµα Περιβάλλοντος, ενηµέρωσε πως η διαχείριση των µεγάλων ποσοτήτων αποβλήτων ελαστικών που βρίσκονταν στη βιοµηχανική περιοχή Ιδαλίου και σε χώρους του λατοµείου Λατούρος Λτδ ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2019.

 

Ούτε τακτικοί έλεγχοι, ούτε εποπτεία

Παρόλες τις διαβεβαιώσεις στο υψηλότερο επίπεδο, στην πορεία αποδείχθηκε ότι δεν υπήρξαν επαρκείς έλεγχοι, µε την Ελεγκτική Υπηρεσία να αποδίδει την ευθύνη στο Τµήµα Περιβάλλοντος. Στα Συµπεράσµατα, η Ειδική Έκθεση αναφέρει: «Tο Τµήµα Περιβάλλοντος δεν προβαίνει σε τακτικούς ελέγχους, ούτε ασκεί επαρκή εποπτεία στα συλλογικά Συστήµατα ∆ιαχείρισης Απόβλητων Ελαστικών για να διασφαλίζει ότι συµµορφώνονται µε τους όρους αδειοδότησής τους. Επίσης, οι υφιστάµενες διευθετήσεις δεν διασφαλίζουν ότι τα ελαστικά, για τα οποία έχει καταβληθεί περιβαλλοντικό τέλος, τυγχάνουν έγκαιρης διαχείρισης. Ως αποτέλεσµα, παρατηρείται η συσσώρευση µεγάλων ποσοτήτων ελαστικών, για τα οποία προπληρώθηκε το τέλος διαχείρισης».

Η σύσταση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, η οποία προφανώς δεν τηρήθηκε, απευθυνόταν προς το Τµήµα Περιβάλλοντος το οποίο καλείτο, ως αρµόδια Αρχή́, να διενεργεί συστηµατικούς ελέγχους στα Σ∆ΑΕ, για να διασφαλίζει ότι τηρούνται οι όροι αδειοδότησής τους και οι υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτούς.

Απέτυχαν να ελέγξουν τη διαχείριση

Εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο, η Ελεγκτική Υπηρεσία προειδοποιεί ότι κάτι δεν πάει καλά στη διαχείριση των απόβλητων ελαστικών.
Η πιο εµπεριστατωµένη αποτύπωση της κατάστασης έγινε πέρσι σε Ειδική Έκθεση του γραφείου του Γενικού Ελεγκτή υπό τον τίτλο «∆ιαχείριση Απόβλητων Ελαστικών Οχηµάτων», η οποία δόθηκε στη δηµοσιότητα στις 21 Απριλίου 2021. Η έκθεση αυτή, µάλιστα, είναι άµεσα συνυφασµένη µε τη συγκεκριµένη παρτίδα ελαστικών που κάηκαν στο Βασιλικό την περασµένη βδοµάδα, αφού κρίθηκε αναγκαία µετά την αποκάλυψη της τραγικής διαχείρισης αυτών των ποσοτήτων από το καλοκαίρι του 2017. Έκτοτε, όπως ευκρινώς παρατηρεί η Ελεγκτική Υπηρεσία, το κράτος και συνεπώς η κυβέρνηση απέτυχαν να ελέγξουν τη διαχείριση των συγκεκριµένων αποβλήτων, κάτι καθόλου άσχετο µε το τι έγινε το Σάββατο 11 Ιουνίου 2022.

 

Ομολογία αλλά και μετατόπιση ευθυνών από τον αρμόδιο υπουργό

 

Μετά την πυρκαγιά της 11ης Ιουνίου 2022, ο Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Κώστας Καδής, αναγκάστηκε να ομολογήσει ότι δεν τηρούνται οι όροι των αδειών που παραχωρήθηκαν στους φορείς διαχείρισης χρησιμοποιημένων ελαστικών.
Η ομολογία του κ. Καδή όμως έμεινε μέχρι εκεί, αφού δεν υπήρξε ανάληψη ευθύνης για την απουσία ελέγχου από πλευράς κράτους, που είναι το σημείο-κλειδί.

Σε δηλώσεις του στο «Πρωινό Δρομολόγιο» στις 14 Ιουνίου 2022, ο υπουργός παραδέχθηκε ότι υπάρχουν εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα, οι οποίες δεν τηρούν τους όρους των αδειών. Δεν ακολούθησε όμως καμιά αυτοκριτική για το γεγονός ότι το κράτος δεν ελέγχει τις εταιρείες, όπως σαφώς έχει διαπιστώσει και ο Γενικός Ελεγκτής με την ειδική έκθεση που δημοσιοποίησε τον Απρίλιο του 2021.

Από την πλευρά του, ο κοινοτάρχης Καλαβασού και πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής των εννέα κοινοτήτων Βασιλικού εξέφρασε την οργή του καταγγέλλοντας ευθέως ότι η κυβέρνηση ξεγέλασε τις κοινότητες. Αυτό, όπως ανέφερε ο Λευτέρης Φωκάς, έγινε στη σύσκεψη στο Προεδρικό Μέγαρο στις 18 Ιουλίου 2017, στην οποία δόθηκαν διάφορες διαβεβαιώσεις για την ασφάλεια της φύλαξης των ελαστικών στην περιοχή όπου τελικά κάηκαν και αποδείχθηκε ότι όσα είχαν αναφερθεί στη σύσκεψη υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ήταν χωρίς περιεχόμενο.