Το έγκλημα στον Συνεργατισμό σχεδιάστηκε πριν τις Προεδρικές

Η ΕΚΤ δήλωσε έτοιμη να επανεξετάσει τις παραμέτρους αξιολόγησης υπό την προϋπόθεση ότι θα προχωρούσαν οι αλλαγές για το Εστία και τις εκποιήσεις, αλλά η κυβέρνηση φοβήθηκε το πολιτικό κόστος και άφησε το θέμα για μετά τις εκλογές

Τεκμήρια τα οποία επιβεβαιώνουν ότι το έγκλημα στον Συνεργατισμό σχεδιάστηκε πριν τις προεδρικές εκλογές, αλλά παρέμεινε κρυμμένο στα συρτάρια της κυβέρνησης λόγω του πολιτικού κόστους, περιλαμβάνει το πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής. Σημειώνεται μάλιστα ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) διαμήνυσε έγκαιρα προς την κυβέρνηση ότι ήταν έτοιμη να επανεξετάσει τις παραμέτρους αξιολόγησης του Συνεργατισμού υπό την προϋπόθεση ότι θα προωθούνταν οι αλλαγές για το Εστία και τις εκποιήσεις, αλλά η κυβέρνηση δεν το έπραξε παρά μόνο μετά την κατάρρευση του Συνεργατισμού.

Το πόρισμα καταγράφει με λεπτομέρεια τις δραματικές εξελίξεις των τελευταίων μηνών, σημειώνοντας με έμφαση ότι «στόχος του Υπουργού Οικονομικών ήταν η άντληση πολιτικού οφέλους και όχι το συμφέρον της Συνεργατικής». Όπως αναφέρεται στο πόρισμα, η Ερευνητική Επιτροπή εντόπισε εσωτερικό σημείωμα στο Υπουργείο Οικονομικών, ημερομηνίας 10 Νοεμβρίου 2016, το οποίο αναφέρεται σε συνάντηση μεταξύ του Νικόλα Χατζηγιάννη και των στενών συνεργατών του Υπουργού Οικονομικών, Γιώργου Παντελή και Διονύση Διονυσίου, με τον αναπληρωτή Γενικό Διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού (ΓΔΑ) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Gert-Jan Koopman, στην οποία «η ΓΔΑ έθεσαν αμφιβολίες και ερωτηματικά ως προς το ανελαστικό διαχειριστικό κόστος του ΣΠΤ, τη μείωση των καθαρών εσόδων και τη διατήρηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε υψηλά επίπεδα».

Μάλιστα η ΓΔΑ ανέφερε ότι «η τράπεζα δεν μπορεί να προσελκύσει επενδυτές και ανέφεραν ότι η μόνη επιλογή κεφαλαιοποίησης είναι μέσω ιδίων κεφαλαίων, δηλαδή κούρεμα καταθέσεων». Ωστόσο, ο Χάρης Γεωργιάδης όχι μόνο δεν προχώρησε στη λήψη μέτρων, αλλά λίγες μέρες αργότερα, και συγκεκριμένα στις 2 Δεκεμβρίου 2016, δήλωσε ενώπιον της Ολομέλειας της Βουλής ότι πρόθεση του κράτους είναι η «επιστροφή του Συνεργατισμού στους πολίτες».

Η μη λήψη μέτρων φαίνεται ότι οδήγησε τη Μεικτή Εποπτική Ομάδα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Κεντρικής Τράπεζας στην απόφαση για τη διενέργεια Εποπτικού Ελέγχου και Αξιολόγησης (Supervisory Review and Evaluation Process – SREP). Μάλιστα η Ερευνητική εντόπισε πρακτικό συνεδρίας της Επιτροπείας της ΣΚΤ ημερομηνίας 28 Ιουνίου 2017, στο οποίο αναφέρεται ότι «η τράπεζα αξιολογήθηκε με το βαθμό 4 (υψηλός κίνδυνος) για τους τομείς της βιωσιμότητας του επιχειρηματικού μοντέλου, της εσωτερικής διακυβέρνησης και διαχείρισης κινδύνων και της ποιότητας κεφαλαίων και με το βαθμό 2 στον τομέα ρευστότητας». Σημειώνεται επίσης ότι «ο Υπουργός Οικονομικών ενημερώθηκε πλήρως για τις συζητήσεις με τη Μεικτή Εποπτική Ομάδα της ΕΚΤ και της ΚΤΚ». Επίσης, εντοπίστηκαν τρεις επιστολές της Διοικήτριας της ΚΤ Χρυστάλλας Γιωρκάτζη (ημερομηνίας 6 Ιουνίου, 26 Ιουνίου και 11 Ιουλίου) με τις οποίες προειδοποιούσε για «το ενδεχόμενο λήψης μέτρων από την ΕΚΤ».

Ωστόσο, ο Χ. Γεωργιάδης όχι μόνο δεν ενημέρωσε τα κόμματα, αλλά σε συνεδρία της Επιτροπής Ελέγχου της Βουλής, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 21 Αυγούστου 2017, διαβεβαίωσε ότι «δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος, καμιά ανησυχία» και επανέλαβε ότι «το σύνολο (των μετοχών του Συνεργατισμού) θα πρέπει να επιστρέψει στους Κύπριους πολίτες, πιθανότατα χωρίς τίμημα, χωρίς να τις πληρώσουν επειδή τις έχουν πληρώσει μια φορά, άρα δεν χρειάζεται να τις πληρώσουν δεύτερη φορά».

Επίσης, η Ερευνητική Επιτροπή εντόπισε τέταρτη επιστολή της Διοικήτριας προς τον Υπουργό Οικονομικών, ημερομηνίας 23 Οκτωβρίου 2017, με την οποία προειδοποιούσε ότι η ΕΚΤ «είναι έτοιμη να προχωρήσει στη λήψη αυστηρών εποπτικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένων και μέτρων πρώιμης παρέμβασης, κάτι που θα έχει καταστροφικές συνέπειες». Ωστόσο και πάλι ο Υπουργός Οικονομικών δεν προχώρησε στη λήψη μέτρων, με αποτέλεσμα στις 14 Δεκεμβρίου 2017 το Εποπτικό Συμβούλιο του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού να αποφασίσει τη διενέργεια επιτόπιου ελέγχου.

Οι 25 μέρες αδράνειας που έκριναν την τύχη του Συνεργατισμού

Η απόφαση του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού για τη διενέργεια του εποπτικού ελέγχου λήφθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2017, αλλά ο έλεγχος ξεκίνησε 25 μέρες αργότερα και συγκεκριμένα στις 8 Ιανουαρίου 2018 και ολοκληρώθηκε στις 2 Μαρτίου 2018. Σύμφωνα με το πόρισμα, η ΚΤ όταν είδε τις παραμέτρους τις οποίες θα χρησιμοποιούσε η ΕΚΤ στον επιτόπιο έλεγχο, εξέφρασε την άποψη ότι ήταν υπερβολικές.

Μάλιστα το ανέφερε στον επικεφαλής της Μεικτής Εποπτικής Ομάδας (Joint Supervisory Team), η οποία θα διενεργούσε τον έλεγχο, ο οποίος ανέφερε ότι «θα μπορούσε να επανεξετάσει το θέμα αν υπήρχαν άμεσα θετικές εξελίξεις σε σχέση με νέες νομοθετικές ρυθμίσεις για τις εκποιήσεις καθώς και για το σχέδιο ΕΣΤΙΑ, που θα διευκόλυνε την εξυπηρέτηση οικιστικών δανείων (τα οποία αντιπροσώπευαν σημαντικό ποσοστό των δανείων της ΣΚΤ)».

«Δυστυχώς», όπως αναφέρεται στο πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής, «κατά την περίοδο μέχρι την ολοκλήρωση του ελέγχου δεν υπήρχαν θετικές εξελίξεις στα πιο πάνω θέματα, με αποτέλεσμα η εποπτική ομάδα να υιοθετήσει τις πιο αυστηρές παραδοχές». Η αδράνεια της κυβέρνησης την υπό αναφορά περίοδο φαίνεται ότι οφείλεται στις προεδρικές εκλογές, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν στις 28 Ιανουαρίου 2018 και 4 Φεβρουαρίου 2018 (πρώτος και δεύτερος γύρος αντίστοιχα).

Σημειώνεται ότι η κυβέρνηση προχώρησε τελικά στην αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου για τις εκποιήσεις (ψηφίστηκε από τη Βουλή στις 8 Ιουλίου 2018) καθώς και στην ετοιμασία του σχεδίου Εστία (εγκρίθηκε από την ΕΕ στις 3 Δεκεμβρίου 2018), ωστόσο το τρένο για τον Συνεργατισμό είχε ήδη χαθεί.

Πώς το Εστία άλλαζε τα δεδομένα

Τα ευρήματα της Ερευνητικής Επιτροπής δείχνουν ότι εάν προωθούνταν νωρίτερα το σχέδιο Εστία και οι αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο για τις εκποιήσεις (έγινε μετά την κατάρρευση του Συνεργατισμού), τα δεδομένα θα μπορούσαν να είναι πολύ διαφορετικά.

Σύμφωνα με το πόρισμα, ο επιτόπιος έλεγχος έγινε με πολύ αυστηρές παραμέτρους, οι οποίες περιλάμβαναν μεταξύ άλλων τον μηδενισμό των εξασφαλίσεων σχεδόν σε όλα τα στεγαστικά δάνεια τα οποία παρουσίαζαν καθυστέρηση (περιλαμβανομένων και αναδιαρθρωμένων δανείων), αλλά και σε όλα τα υπόλοιπα δάνεια με καθυστέρηση πέραν των δέκα ετών.

Η υπό αναφορά φόρμουλα οδήγησε στην ανάγκη για αύξηση των προβλέψεων κατά 816 εκατ. ευρώ, το οποίο με τη σειρά του οδηγούσε στην ανάγκη για αύξηση των κεφαλαίων κατά 600 εκατ. ευρώ.

Από τα 816 εκατ. ευρώ, ποσό ύψους 450 εκατ. ευρώ πήγαζε από την παράμετρο για μηδενισμό των εξασφαλίσεων, 200 εκατ. ευρώ από τη θεωρητική παράμετρο για μηδενική αύξηση στις τιμές των ακινήτων στο άμεσο μέλλον και 150 εκατ. ευρώ από την παράμετρο για χαμηλότερο ρυθμό ίασης (επιτυχημένες αναδιαρθρώσεις) μη εξυπηρετούμενων δανείων. Το προκαταρκτικό σενάριο το οποίο ετοίμασε η ΕΚΤ προνοούσε ότι πιθανή αναθεώρηση του νομοθετικού πλαισίου και προώθηση του Εστία θα μείωνε τις απαιτήσεις κατά τουλάχιστον 171 εκατ. ευρώ.

Δηλαδή θα απαιτείτο αύξηση των προβλέψεων μόνο κατά 645 εκατ. ευρώ, αντί 816 εκατ. ευρώ, ενώ και οι ανάγκες για αύξηση του κεφαλαίου θα ήταν λιγότερες.

Το Υπουργείο Οικονομικών κινούσε τα νήματα στη διαπραγμάτευση

Το πόρισμα κατονομάζει ποιοι συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις με την Ελληνική.

Όπως αναφέρεται, η ομάδα αποτελείτο από τέσσερα στελέχη του Συνεργατισμού (Γιώργος Χατζηνικόλας, Νικόλας Χατζηγιάννης, Χαράλαμπος Χριστοδουλίδης και Λάμπρος Παπαλαμπριανού) και τέσσερα στελέχη του Υπουργείου Οικονομικών (Γιώργος Παντελή, Διονύσης Διονυσίου, Ανδρέας Ζαχαριάδης και Μικαέλλα Παπανικολάου). Όπως αναφέρεται, η Συνεργατική είχε την ευθύνη μόνο για τα λειτουργικά και επιχειρηματικά θέματα, ενώ για τα θέματα τα οποία αφορούσαν τον καθορισμό της πολιτικής και της στρατηγικής της διαπραγμάτευσης με τους δυνητικούς επενδυτές, τα χρηματικά/οικονομικά και θεσμικά θέματα και θέσεις, αρμόδιο ήταν το Υπουργείο Οικονομικών.

Σημειώνεται ότι στο πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής αναφέρεται ότι από την αρχή της διαδικασίας «στο δικό του μυαλό (του Υπουργού Οικονομικών) δεν υπήρχε η αντίληψη ότι η τράπεζα θα έπρεπε να μείνει ενιαία και να συνεχίζει να ονομάζεται ΣΚΤ… Με το ένα ή το άλλο σενάριο κάτι τέτοιο (διάσπαση και πώληση του καλού κομματιού) έπρεπε να γίνει».

Κωνσταντίνος Ζαχαρίου