
«Είµαι πολύ ευτυχής που σήµερα ψηφίσαµε µια ισχυρή νοµοθεσία για την καταπολέµηση της βίας µε βάση το φύλο. Εµείς οι φεµινίστριες στο Ευρωκοινοβούλιο ζητούσαµε εδώ και µια δεκαετία µια οδηγία για την καταπολέµηση της σεξουαλικής και ενδοοικογενειακής βίας. Χαίροµαι ιδιαίτερα που το Κοινοβούλιο ζητά έναν ισχυρό νόµο και που επισηµαίνουµε τον σηµαντικό ρόλο των προληπτικών µέτρων και της στήριξης των υπηρεσιών υποστήριξης των γυναικών. Αυτό είναι απαραίτητο για την ενίσχυση των δικαιωµάτων των θυµάτων βίας και σεξουαλικής κακοποίησης».
Με τα πιο πάνω τοποθετήθηκε η Malin Bjork από το Σουηδικό Αριστερό Κόµµα, µέλος της οµάδας της Αριστεράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, κατά τη διάρκεια της συζήτησης για εκσυγχρονισµό της νοµοθεσίας που αφορά τη σεξουαλική και ενδοοικογενειακή βία. Η έκθεση που ψηφίστηκε θεωρείται ότι κινείται προς µια προοδευτική κατεύθυνση, καθώς βελτιώνει σηµαντικά τη νοµοθεσία για τη σεξουαλική και ενδοοικογενειακή βία σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η οµάδα της Αριστεράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ασκεί κριτική στο γεγονός ότι έρχεται µε πάρα πολλή καθυστέρηση η συγκεκριµένη οδηγία. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει µια µακρά ιστορία στο να ζητά δράση από την ΕΕ για την καταπολέµηση της βίας κατά των γυναικών. Την ίδια ώρα, έχει καλέσει επανειληµµένα το Συµβούλιο να αναγνωρίσει τη βία κατά των γυναικών ως έγκληµα το οποίο εντάσσεται κάτω από συνθήκες.
Η οδηγία που προτείνεται δεν ορίζει πολλούς κανόνες σε επίπεδο ΕΕ για τον ορισµό των ποινικών αδικηµάτων και των κυρώσεων στους τοµείς της σεξουαλικής εκµετάλλευσης γυναικών και παιδιών και του ηλεκτρονικού εγκλήµατος. Στόχος της οδηγίας είναι να καλύψει τα κενά στην προστασία και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη σε ολόκληρη την ΕΕ, να αντιµετωπίσει το γεγονός της µη αναφοράς αυτών των περιστατικών και να απαιτήσει από τα κράτη-µέλη να βελτιωθούν στους τοµείς της πρόληψης, της υποστήριξης και τις υπηρεσίες προς τα θύµατα.
Πιο συγκεκριµένα, το κείµενο ποινικοποιεί το βιασµό χωρίς συναίνεση, γνωστό και ως θετική συναίνεση ή ότι µόνο το «Ναι» σηµαίνει «Ναι». Περιλαµβάνει επίσης µέτρα για τον ακρωτηριασµό των γυναικείων γεννητικών οργάνων καθώς και για διάφορες µορφές βίας που παρατηρούνται στο διαδίκτυο, όπως η παρακολούθηση, η υποκίνηση και διανοµή χωρίς συναίνεση υλικού προσωπικών δεδοµένων.
Παρόλα αυτά µόλις τον Μάρτιο του 2023 η Επιτροπή δηµοσίευσε τελικά την πρότασή της. Ακολούθησε την έκκληση του ΟΗΕ για συντονισµένη και παγκόσµια δράση για τη µείωση της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών, δεδοµένης της αύξησης των ποσοστών βίας, ιδιαίτερα της ενδοοικογενειακής και διαδικτυακής κακοποίησης κατά τη διάρκεια της πανδηµίας Covid-19.
Στο κείµενο που συµφωνήθηκε στις 28 Ιουλίου υπάρχουν επίσης ακόµη κάποιες βελτιώσεις σε σχέση µε την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως:
•Μια προσέγγιση που λαµβάνει διάφορους τοµείς υπόψη, όπως είναι οι ειδικές ανάγκες µε βάση τον σεξουαλικό προσανατολισµό, τη φυλή, οποιουδήποτε είδους αναπηρία και το καθεστώς διαµονής. Ζητά επίσης στοχευµένη στήριξη σε θύµατα που είναι έγκυες, που ζουν σε αγροτικές περιοχές, που είναι άστεγες, χωρίς προσωπικά έγγραφα ή υποβάλλουν αίτηση πολιτικού ασύλου.
•Συµπεριλαµβάνει ένα ευρύ φάσµα βίαιων συµπεριφορών, όπως του ακρωτηριασµού γεννητικών οργάνων, του ακρωτηριασµού γεννητικών οργάνων των διαφυλικών και της αναγκαστικής στείρωσης.
• Υπάρχουν ισχυρές διατάξεις για τη βελτίωση της υποβολής εκθέσεων, της κατάρτισης των αρχών και των επαγγελµατιών οι οποίοι δουλεύουν µε θύµατα, καθώς και για την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, τη νοµική αρωγή και την αποζηµίωση.
Η ευρωβουλευτής της Αριστεράς από το ισπανικό κόµµα των Podemos, Μαρία Ευγενία Ροντρίγκεζ Παλόπ, στη δική της οµιλία τονίζει τα σηµεία που αφορούν τη συναίνεση, την αναγνώριση του βιασµού, τον ακρωτηριασµό γυναικείων γεννητικών οργάνων, την πρόληψη και την υποστήριξη των θυµάτων καθώς και την υποχρέωση θέσπισης συστήµατος συλλογής δεδοµένων. Επίσης, τονίζει πόσο ισχυρή απάντηση είναι η οδηγία αυτή απέναντι στη συντήρηση που προωθεί η οπισθοδροµική και αντιδραστική ακροδεξιά.
Η ευρωβουλευτής Malin Bjork τονίζει όµως το γεγονός ότι το κείµενο δεν καταπιάνεται µε το µεγάλο ζήτηµα της µαστροπείας και της πορνείας. Θεωρεί ότι είναι µια βασική πτυχή η αντιµετώπιση των µαστροπών και των αγοραστών για να µπει τέλος στη βία κατά των γυναικών.
Η κατάσταση στην ΕΕ µε στοιχεία
Η βία κατά των γυναικών και η ενδοοικογενειακή βία αποτελούν φαινόµενα διαδεδοµένα σε ολόκληρη την ΕΕ. Στην ΕΕ µία στις τρεις γυναίκες έχει υποστεί σωµατική ή σεξουαλική βία από την ηλικία των 15 ετών, κυρίως από συντρόφους (στοιχεία του 2014). Μια στις 10 γυναίκες έχει υποστεί κάποια µορφή σεξουαλικής βίας και µία στις 20 έχει υποστεί βιασµό. Στο σπίτι ή στην προσωπική ζωή των γυναικών πάνω από µια στις πέντε γυναίκες έχουν υποστεί σωµατική ή/και σεξουαλική βία είτε από τον νυν σύντροφο είτε από προηγούµενο, ενώ το 43% των γυναικών έχουν βιώσει κάποια µορφή ψυχολογικής κακοποίησης ή/και ελέγχου όταν βρίσκονται σε σχέση.
Η κυβερνοβία είναι εξίσου διαδεδοµένη: το 2020 εκτιµήθηκε ότι 1 στις 2 νέες γυναίκες είχε υποστεί έµφυλη κυβερνοβία. Οι γυναίκες στοχοποιούνται συστηµατικά στο διαδίκτυο από βίαιες ακροδεξιές εξτρεµιστικές οµάδες και τροµοκρατικές οµάδες που προτίθενται να διαδώσουν µίσος εναντίον τους. Η κυβερνοβία επηρεάζει ιδιαίτερα τις γυναίκες που δραστηριοποιούνται στον δηµόσιο βίο, όπως πολιτικοί, δηµοσιογράφοι και υπερασπίστριες των ανθρωπίνων δικαιωµάτων.
Οι γυναίκες βιώνουν επίσης βία στην εργασία: περίπου το ένα τρίτο των γυναικών στην ΕΕ που έχουν αντιµετωπίσει σεξουαλική παρενόχληση την αντιµετώπισαν στην εργασία τους.
