Με αφορμή/Ορίζοντας

Το κοινό βραβείο είναι πολύ συμβολικό για τη συνύπαρξη στην Κύπρο

Με αφορμή την απονομή από την Ένωση Λογοτεχνών Κύπρου του «Βραβείου Γιώργου Φ. Πιερίδη» στον συγγραφέα και φιλόλογο Κώστα Κατσώνη και στην ποιήτρια και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Νεσιέ Γιασίν οι βραβευθέντες μιλάνε στον Ορίζοντα:  

Απονομή Βραβείου Γιώργου Φ. Πιερίδη

Αίθουσα Καστελιώτισσα, Λευκωσία

Δευτέρα 11 Απριλίου, 7:30

Νεσιέ Γιασίν: Ως ποιητές ασχολούμαστε με τις λέξεις και οι λέξεις είναι η κύρια πηγή της πολιτικής

Τι ένιωσες όταν ενημερώθηκες για το βραβείο; Το γεγονός ότι το βραβείο φέρει το όνομα ενός από τους κορυφαίους Κύπριους πεζογράφους, του Γιώργου Φιλίππου Πιερίδη, έχει ιδιαίτερη σημασία για σένα;

Η είδηση του βραβείου ήρθε τον καιρό των απαγορευτικών μέτρων, στις πιο δύσκολες μέρες της πανδημίας και με έκανε πολύ χαρούμενη. Εκείνες τις μέρες σκεφτόμουν ότι οι Απαγορευμένοι Κήποι, το πρώτο μου βιβλίο ποίησης που εκδόθηκε σε ελληνική μετάφραση στην Αθήνα, ήταν κακότυχο. Η προώθηση του βιβλίου στη Λευκωσία αναβλήθηκε λόγω των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας και στεναχωρήθηκα που δεν προσέλκυσε ιδιαίτερη προσοχή. Το βραβείο προκάλεσε ενθουσιασμό και στους αναγνώστες μου στο βόρειο τμήμα της Κύπρου και στην Τουρκία. Υπήρξε κάλυψη στα ΜΜΕ για το βραβείο. Ο κόσμος ήταν ενθουσιασμένος και αισιόδοξος για την ειρήνη αφού μια Τουρκοκύπρια ποιήτρια βραβεύτηκε από μια επιτροπή αποτελούμενη από ελληνόφωνα μέλη.

Είχα διαβάσει μερικά έργα του Γιώργου Φιλίππου Πιερίδη και επιμελήθηκα την, αδημοσίευτη ακόμη, τουρκική μετάφραση του μυθιστορήματός του Οι βαμβακάδες  για τους εργάτες στα κλωστοϋφαντουργεία  στην Αίγυπτο. Θαυμάζω την πολιτική του στάση και την καρδιά του ως συγγραφέα. Είναι τιμητική η σύνδεση του ονόματος μου με το δικό του.

 Ο κόσμος ήταν ενθουσιασμένος και αισιόδοξος για την ειρήνη αφού μια τουρκοκύπρια ποιήτρια βραβεύτηκε από μια επιτροπή αποτελούμενη από ελληνόφωνα μέλη

Πότε ξεκινήσατε να γράφετε; Ποια ανάγκη σας οδήγησε στο γράψιμο και για τι γράφετε;

Άρχισα να φτιάχνω ποιήματα από τα πρώτα παιδικά μου χρόνια όταν ακόμα δεν ήξερα καν να γράφω. Ο πατέρας μου Özker Yaşın ήταν ποιητής και του άρεσε να απαγγέλλει ποιήματα στο σπίτι και ενώ με οδηγούσε στο νηπιαγωγείο στη Λευκωσία από την Περιστερώνα. Άρχισα να τον μιμούμαι και να φτιάχνω ποιήματα για τα πράγματα που έβλεπα τριγύρω. Δεν θυμάμαι λοιπόν να αποφάσισα κάποια συγκεκριμένα στιγμή να γίνω ποιήτρια. Ήταν σαν μοιραίο για μένα.

Τα ποιήματά μου εμφανίστηκαν σε σοβαρά λογοτεχνικά περιοδικά στην Τουρκία όταν ήμουν φοιτήτρια στην Άγκυρα και έτυχαν καλής υποδοχής. Τα δύο πρώτα μου βιβλία ποίησης εκδόθηκαν στην Τουρκία όταν ήμουν φοιτήτρια. Βλέποντας τα ποιήματά μου στα περιοδικά κάποιοι εκδότες επικοινώνησαν μαζί μου και ζήτησαν να εκδώσουν τα βιβλία μου. Τα πρώτα μου ποιήματα που δημοσιεύτηκαν είχαν έντονη την επίδραση της εισβολής του 1974 και της διχοτόμησης της Κύπρου. Ήμουν ακόμη παιδί και αυτό που εξέπληττε τους ανθρώπους ήταν ο γυναικείος και παιδικός τόνος κάποιου που παρατηρούσε τον πόλεμο. Σταδιακά ανέπτυξα το δικό μου στυλ στην ποίηση – μια παραμυθένια ατμόσφαιρα με πνευματικές αναφορές στο υπόβαθρο και μια ποίηση που δημιουργεί τη δική της μουσική – προσωπικό αλλά και πολιτικό ταυτόχρονα.

Θαυμάζω την πολιτική στάση του Γιώργου Φιλίππου Πιερίδη και την καρδιά του ως συγγραφέα. Είναι τιμητική η σύνδεση του ονόματος μου με το δικό του

Νιώθετε ότι έχετε επηρεαστεί από τη δουλειά άλλων ποιητών ή άλλων ανθρώπων;

Άρχισα να γράφω από πολύ νωρίς γιατί ο πατέρας μου ήταν ποιητής και εγώ γεννήθηκα σε σπίτι που αγαπούσε την ποίηση. Ο πατέρας μου είχε βιβλιοπωλείο και πήγαινε πολύ συχνά στην Κωνσταντινούπολη για να πάρει τουρκικά βιβλία. Μερικές φορές με έπαιρνε μαζί του και εκεί μπορούσα να συναντήσω τους φίλους του ποιητές.

Δεν μπορώ να σκεφτώ έναν ποιητή που επηρέασε την ποίησή μου στα πρώτα χρόνια της συγγραφής μου, αλλά θυμάμαι πώς ανακάλυψα τον Ναζίμ Χικμέτ. Ήμουν ακόμα παιδί όταν ανακάλυψα – κάτω από το κρεβάτι μου και όχι στη βιβλιοθήκη του σπιτιού – 9 τόμους με ποίηση του Ναζίμ Χικμέτ που εκδόθηκαν στη Βουλγαρία. Τότε έμαθα την ιστορία αυτών των βιβλίων. Αυτά τα βιβλία δόθηκαν ως δώρο στον πατέρα μου από τον Ντερβίς Αλή Καβάζογλου που ήθελε να επηρεάσει τον πατέρα μου σχετικά με τον κομμουνισμό εκείνων των ημερών. Ο λόγος που ο πατέρας μου έκρυψε αυτά τα βιβλία κάτω από το κρεβάτι μου ήταν μάλλον ο φόβος. Φοβόταν να τα βάλει στη βιβλιοθήκη του σπιτιού ή στο μαγαζί. Όταν ανακάλυψα αυτά τα βιβλία άρχισα να τα διαβάζω μέρα νύχτα. Ήμουν γεμάτη θαυμασμό. Ήταν ότι καλύτερο έχω διαβάσει ποτέ.

Δεν θυμάμαι λοιπόν να αποφάσισα κάποια συγκεκριμένα στιγμή να γίνω ποιήτρια. Ήταν σαν μοιραίο για μένα.

Τι σημαίνει για εσάς το κοινό βραβείο με τον Κώστα Κατσώνη;

Βρήκα το κοινό βραβείο πολύ συμβολικό για τη συνύπαρξη στην Κύπρο και είμαι χαρούμενη που το όνομα μου συνδέεται με μια τόσο σημαντική λογοτεχνική προσωπικότητα όπως ο Κώστας Κατσώνης.

Είναι η ποίηση πολιτική πράξη; Πώς συμμετέχει ένας ποιητής στον κόσμο που ζει, στον κόσμο γύρω του;

Νομίζω ότι όλα είναι πολιτικά. Όλα ξεκινούν μεταξύ δύο ανθρώπων. Όπως είπε κάποτε η Ινγκεμποργκ Μπάχμαν  «Ο φασισμός ξεκινά ανάμεσα σε δύο πρόσωπα». Μερικές φορές γράφω ποιήματα για μια προσωπική απογοήτευση και κάποιοι αναγνώστες την αντιλαμβάνονται ως ποίημα που γράφτηκε για την Κύπρο. Ο χωρισμός από έναν εραστή δεν διαφέρει πολύ από τη διαίρεση μιας χώρας. Οι μεταφορές ισχύουν και για τα δύο. Ως ποιητές ασχολούμαστε με τις λέξεις και οι λέξεις είναι η κύρια πηγή της πολιτικής.

Αυτό που συμβαίνει γύρω μας είναι αυτό που κάνει τις ιδέες μας. Οι ποιητές δεν πρέπει να θέτουν τους στίχους τους στην υπηρεσία μιας αποστολής. Αυτό δεν είναι καλό για την ποίηση. Η ποίηση από μόνη της υπηρετεί αυτόματα μια καλή αποστολή.

 

Κώστας Κατσώνης: Όλες μας οι δράσεις είναι πολιτικές, όπως και η λογοτεχνική δημιουργία

Πώς δεχτήκατε τη βράβευση σας;  Το γεγονός ότι το βραβείο φέρει και το όνομα ενός από τους κορυφαίους  Κύπριους πεζογράφους, του Γιώργου Φιλίππου Πιερίδη, το κάνει για σας πιο ιδιαίτερο;

Δεν ήταν κάτι που το ανέμενα, για να είμαι ειλικρινής. ΄Αλλωστε όταν γράφουμε, δεν είναι  αυτοσκοπός η επιδίωξη οποιασδήποτε διάκρισης ή επιβράβευσης. Είναι όμως για μένα μια μεγάλη τιμή η απονομή του Βραβείου, το οποίο αποτελεί- μια από τις σημαντικότερες λογοτεχνικές διακρίσεις  στον τόπο μας, Το γεγονός μάλιστα ότι φέρει το όνομα του Γιώργου Φιλίππου Πιερίδη, του συγγραφέα «των Καιρών», ενός ιδιαίτερα αγαπημένου για μένα πεζογράφου, ο οποίος αποτυπώνει και αναδεικνύει τόσο περίτεχνα μέσα από το πολυσήμαντο έργο του  τις σύγχρνες ιστορικές πριπέτειες του τόπου και του λαού μας, προσδίδει ακόμα μεγαλύτερη σημασία σ’αυτή διάκριση. Κι αυτό, γιατί  πιστεύω ακράδαντα πως οφείλουμε οι νεότεροι λογοτέχνες να καταφεύγουμε στα έργα των μεγάλων μας λογοτεχνών, και ιδιαίτερα των πρωτοπόρων σημαντικών δημιουργών, όπως ο Γ.Φ. Πιερίδης και άλλοι, που σφράγισαν με το έργο τους μια αλόκληρη εποχή.  Είναι πηγές έμπνευσης, γνώσης και αυτογνωσίας, αλλά  και αναγκαία αντιστύλια και ερείσματα για  για τη δική μας  παραπέρα πορεία και συνέχεια…

Οφείλουμε οι νεότεροι λογοτέχνες να καταφεύγουμε στα έργα των μεγάλων μας λογοτεχνών, και ιδιαίτερα των πρωτοπόρων σημαντικών δημιουργών, όπως ο Γ.Φ. Πιερίδης

Πότε αρχίσατε να γράφετε;  Ποια  ανάγκη  σας οδήγησε στο γράψιμο και για τι γράφετε;

Συνήθιζα πάντα να καταγράφω στίχους ή φράσεις που ξεχώριζα από τα βιβλία που διάβαζα, από τα μαθητικά και στη συνέχεια τα φοιτητικά μου χρόνια. Κι αυτά τα τετράδια που πλήθυναν με τον καιρό κι είναι γεμάτα  από ερανίσματα μεγάλων λογοτεχνών, διανθίζονταν πάντα κι από δικά μου σχόλια, στοχασμούς, ποιήματα αλλά και διηγήματα, που ήδη έχουν δει,  κάποια αυτά,  το φως της δημοσιότητας. Ήμουν 16 χρόνων όταν έγραψα το πρώτο μου ποίημα, που ήταν ερωτικό και ομοιοκατάληκτο. Γράφω, όπως και όλοι οι δημιουργοί, από μια βαθιά εσωτερική ανάγκη για  να εκφράσω συναισθήματα, σκέψεις, ιδέες,  στοχασμούς, προβληματισμούς, ιστορίες βιωματικές και άλλες, λογοτεχνικά μελετήματα για την παιδική-νεανική και την ευρύτερη κυπριακή λογοτεχνία κ.ά.,  με βασικό θεματικό επίκεντρο τις  ιστορικές περιπέτειεςς της μοιρασμένης πατρίδας και όσα τόσο τραγικά και θλιβερά τεκταίνονται στον σύγχρονο κόσμο της πολεμικής παράνοιας, της αναλγησία,  της κοινωνικής αδικίας, της κλιματικής λαίλαπας και τόσων άλλων δεινών.

Η απονομή του Βραβείου από κοινού με τη Νεσιέ Γιασίν, στέλνει ένα σημαντικό μήνυμα στον λαό  μας

Νιώθετε να έχετε κάποιες επιρροές από κάποια έργα, είτε από άλλους ποιητές/ συγγραφείς, είτε από κάποιους  ανθρώπους;

Προσωπικά ταξίδεψα «από τη γη στη σελήνη» και σ’ όλο τον κόσμο με τον Ιούλιο Βερν, μυήθηκα στα μυστικά της λογοτεχνίας του αλτρουισμού και της ανθρωπιάς με τον Κάρολο Ντίκενς, ενώ κρατώ από τον Καζαντζάκη το «αγάπα τον άνθρωπο γιατί εσύ» από τον Ελύτη το «πάντα πάντα περνάς τη φωτιά για να φτάσεςι στη λάμψη», από τον Ρίτσο το  «Εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο» και «Δώστε τα αδέρφια μου, αυτό είναι ειρήνη!»,  κι από τον Σεφέρη το εμβληματικό ποιητικό επίγραμμα «Κύριε, βόηθα να θυμόμαστε/ πώς έγινε τούτο το φονικό/,την αρπαγή, τον δόλο, την ιδιοτέλεια,/ το στέγνωμα της αγάπης/. Κύριε βόηθα να τα ξεριζώσουμε». Αυτοί ήταν οι μεγάλοι μου δάσκαλοι, που επέδρασαν στη σκέψη και στη γραφίδα, ενώ  παράλληλα θήτευσα και στον Σολωμό, τον Κάλβο, τον Καβάφη, τον Λουντέμη, τον Τσίρκα και τον Χάκκα, τη Διδώ Σωτηρίου και την Άλκη Ζέη, αλλά και στα έργα μεγάλων ξένων δημιουργών, όπωος  ο Κάφκα, ο Καμύ, ο Μάρκες, ο Κούντερα, ο Όργουελ, κ.ά., όπως και στους δικούς μας μεγάλους λογοτέχνες Γ.Φ.Πιερίδη,  Ανθία, Θ.Πιερίδη,  Μόντη, Μηχανικό κ.ά.

Τι σημαίνει για σας η από κοινού βράβευση με την Νεσιέ Γιασίν;  

Η απονομή του Βραβείο από κοινού με τη Νεσιέ Γιασίν, στέλνει ένα σημαντικό μήνυμα στον λαό  μας, σ’αυτές τις ιδιαίτερα κρίσιμες και χαλεπές μέρες που διέρχεται η Κύπρος και ο κόσμος γενικότερα: ένα μήνυμα αγώνα για την  ειρήνη, την  επανένωσης της μοιρασμένης πατρίδας και την ειρηνική συνύπαρξη  Ελλνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.  Ένα μήνυμα κι ένας στόχος  για την επίτευξη του οποίου, πρωτοπορούν,  αγωνίζονται και συστρατεύονται Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι λογοτέχνες.  Με τιμά ιδιαίτερα αυτή η συμπόρευση με τη Νεσιέ Γιασίν, μια καταξιωμένη Τουρκοκύπρια ποιήτρια, στρατευμένη και δοσμένη ολόψυχα σ’αυτόν τον  αγώνα, όπως αποτυπώνεται και  μέσα από τους στίχους της: «Η δική μου η πατρίδα έχει μοιραστεί στα δυο, ποιο από τα δυο κομμάτια πρέπει ν’ αγαπώ», που μελοποίησε ο αείμνηστος Μάριος Τόκας κι αποτελούν έναν ύμνο για την ειρήνη και την  επανένωση, για την ολική Κύπρο με άλλα λόγια, που είναι το όραμα κάθε αληθινού πατριώτη, Ελληνοκύπριου και Τουρκοκύπριου.

Όλες μας οι δράσεις είναι πολιτικές, όπως και η λογοτεχνική δημιουργία, που  απορρέει από τους  πολίτες

Είναι η συγγραφή πολιτική πράξη; Ένας συγγραφέας πώς συμμετέχει στον κόσμο που ζει, στον κόσμο γύρω του;

Όλες μας οι δράσεις είναι πολιτικές, όπως και η λογοτεχνική δημιουργία, που  απορρέει από τους  πολίτες, σ ’αυτούς απευθύνεται και δεν μπορεί να μένει αμέτοχη στους αγώνες και τις αγωνίες τους. Η ποίηση, όπως γράφει ο αείμνηστος Κύπριος ποιητής Γιάννης Κ. Παπαδόπουλος δεν είναι «ένα ακίνδυνο χρονοκτόνο». Κι ο Μπρεχτ προστάζει: «Άρπαξε το βιβλίο πεινασμένε! Είναι όπλο! Πρέπει να αναλάβεις την εξουσία», ενώ ο Ναζίμ Χικμέτ είναι ακόμα πιο κατηγορηματικός στην ποιητική του προσταγή:   «Αν δεν καείς εσύ, αν δεν καώ εγώ, αν δεν καούμε ‘μεις, πώς θα γενούνε τα σκοτάδια φως»; Κι ο Αλμπέρ Καμύ από την άλλη αισιοδοξεί γράφοντας στον «Επαναστατημένο άνθρωπό» του πως:  «Ο αγώνας μας έχει τη  βεβαιότητα της νίκης, γιατί έχει την επιμονή των ανοίξεων». Κι αυτός ο αγώνας   αφορά όλους: εργάτες, αγρότες, φοιτητές, διανοούμενους, λογοτέχνες και άλλους πνευματικούς δημιουργούς. Είναι  αγώνας για το ψωμί, για τη λευτεριά,  τη δημοκρατία, την ισότητα και  την κοινωνική δικαιοσύνη,  για έναν κόσμο καλύτερο, δικαιότερο,  ειρηνικό και ανθρωπινότερο. Κι από αυτόν τον αγώνα είναι εμπνευσμένα όλα τα μεγάλα έργα της λογοτεχνίας από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας…

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy