Το νέο αρχαιολογικό μουσείο – Τι αρχαιολογία θέλουμε;

Ανοιχτός ορίζοντας

Το νέο αρχαιολογικό μουσείο – Τι αρχαιολογία θέλουμε;

Την περασμένη Δευτέρα, 4 Σεπτεμβρίου, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εξήγγειλε σε ειδική τελετή που διοργανώθηκε στο Συνεδριακό Κέντρο στη Λευκωσία, την ολοκλήρωση του διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για το νέο κτίριο του Κυπριακού Μουσείου. Το νέο κεντρικό αρχαιολογικό μουσείο της χώρας προγραμματίζεται να ανεγερθεί στο οικόπεδο που φιλοξενούσε το παλιό Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας.

Η απερχόμενη κυβέρνηση άφησε να παρέλθουν τα τρία πρώτα χρόνια της θητείας της, χωρίς να προχωρήσει στους σχεδιασμούς υλοποίησης του νέου Κυπριακού Μουσείου που είχε παραλάβει από την προηγούμενη κυβέρνηση. Προκήρυξε τον διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό τον Σεπτέμβρη του 2016, με αποτέλεσμα αυτός να ολοκληρωθεί μόλις τώρα, λίγους μήνες πριν τις προεδρικές εκλογές. Εκκρεμεί η ετοιμασία του διαγωνισμού για την ανέγερση του κτιρίου, ενώ στο χώρο παραμένουν κτίρια δημοσίων υπηρεσιών, που θα πρέπει να μετακινηθούν αλλού.

Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός προκηρύχτηκε για κτίριο προϋπολογισμού 50 εκατομμυρίων ευρώ, ενώ οι σχεδιασμοί που παρέλαβε η απερχόμενη κυβέρνηση προνοούσαν κτίριο κόστους πέραν των 100 εκατομμυρίων ευρώ. Επιπλέον, πρέπει να σημειωθεί πως στον προϋπολογισμό των 50 εκατομμυρίων δεν περιλαμβάνονται τα κτίρια του Τμήματος Αρχαιοτήτων και της Βιβλιοθήκης του (αυτά σήμερα στεγάζονται στο υφιστάμενο Κυπριακό Μουσείο) ούτε η αίθουσα εκδηλώσεων που θα πρέπει να έχει το νέο μουσείο. Αυτές οι ανάγκες μετατίθενται σε μια Β΄ Φάση, ο χρόνος υλοποίησης της οποίας παραμένει αόριστος.

Παρ’ όλες τις πιο πάνω αδυναμίες, που είναι προϊόν της απαξίωσης και των σκληρών πολιτικών λιτότητας, με τα οποία η απερχόμενη κυβέρνηση αντιμετώπισε τον Πολιτισμό, η ολοκλήρωση του διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού χαιρετίζεται ως ένα θετικό βήμα στην πορεία υλοποίησης ενός στόχου που είχε τεθεί ήδη από το 1973 και για τον οποίο εργάστηκαν πολλοί παλαιότεροι αρχαιολόγοι και άλλοι. Θα πρέπει ωστόσο να δοθεί μια συνέχεια με ειλικρινή αποφασιστικότητα και πιο σοβαρό προγραμματισμό.

Πέραν των αναγκών που περιγράφονται πιο πάνω, η ολοκλήρωση του διαγωνισμού για το νέο αρχαιολογικό μουσείο φέρνει στην επικαιρότητα ένα ουσιαστικότερο ερώτημα: Τι αρχαιολογία χρειάζεται η χώρα μας; Ποια αρχαιολογία θα ικανοποιήσει τις ανάγκες της κοινωνίας και των Kύπριων πολιτών;

Σήμερα με τους κινδύνους που αντιμετωπίζουμε, η ουσιαστική γνώση των Κυπρίων για την ιστορία του τόπου τους είναι αδήριτη ανάγκη. Η Κυπριακή Αρχαιολογία οφείλει, μακριά από συνθήματα και σκοπιμότητες, με επιστημοσύνη να βοηθήσει τους Κυπρίους να συνειδητοποιήσουν και να βιώσουν τον πνευματικό πλούτο της δικής τους κληρονομιάς. Είναι καιρός η αρχαιολογία να βοηθήσει τους πολίτες να αγαπήσουν τη δική τους πατρίδα, την Κύπρο, μακριά από διαστρεβλώσεις και παρασιωπήσεις.

Η έκθεση στο νέο αρχαιολογικό μουσείο θα πρέπει να προσφέρει ένα ενιαίο ιστορικό αφήγημα για την ιστορία της αρχαίας Κύπρου. Το αφήγημα αυτό θα πρέπει επιτέλους να αποκαθιστά στις συνειδήσεις όλων μας την Κύπρο ως έναν τόπο που διαχρονικά μπόρεσε να αναπτύξει τη δική του ιδιαίτερη και δυναμική πολιτιστική ταυτότητα.

Έχει ωριμάσει η προσδοκία για ένα μουσείο που θα συνδυάζει την επιστημοσύνη με έναν δημοκρατικό και φιλικό προς τον επισκέπτη τρόπο έκθεσης. Στόχος είναι η πατριωτική αυτογνωσία και αυτοπεποίθηση των πολιτών της χώρας, αλλά και η παροχή της δυνατότητας στους ξένους επισκέπτες να γνωρίσουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα και τον δυναμισμό της Κύπρου. Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα της Κυπριακής Αρχαιολογίας, ώστε το όραμα να υλοποιηθεί στο πλαίσιο του δημοκρατικού ελέγχου.

Κώστας Κώστα

Επικεφαλής του Πολιτιστικού Γραφείου της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ