Το µοντέλο αγοράς ηλεκτρισµού της Ε.Ε.

Του Δρος Ανδρέα Πουλλικκά*

Ο Οργανισµός Συνεργασίας των Ρυθµιστικών Αρχών Ενέργειας της ΕΕ (ACER) δηµοσίευσε στις 24 Απριλίου 2022, µετά από παράκληση του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου, την αξιολόγηση του και τα συµπεράσµατά του σχετικά µε το Target Model της αγοράς ηλεκτρισµού στην ΕΕ και το ρόλο που διαδραµάτισαν οι χονδρικές αγορές ηλεκτρισµού στη συνεχιζόµενη κρίση των ενεργειακών τιµών, η οποία επιδεινώθηκε από τον πόλεµο της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Με βάση την έκθεση, αν και οι τρέχουσες συνθήκες που επηρεάζουν το ενεργειακό σύστηµα της ΕΕ απέχουν πολύ από τις φυσιολογικές, διαπιστώνεται ότι ο σηµερινός σχεδιασµός της αγοράς ηλεκτρισµού δεν ευθύνεται για την τρέχουσα κρίση. Αντιθέτως, οι ισχύοντες κανόνες της αγοράς ηλεκτρισµού έχουν συµβάλει σε κάποιο βαθµό στην άµβλυνση της τρέχουσας κρίσης, αποφεύγοντας έτσι την πλήρη περικοπή του ηλεκτρισµού ή ακόµη και τις διακοπές ηλεκτρισµού σε ορισµένες περιοχές.

Στην έκθεση γίνεται ανάλυση για τον τρόπο πληρωµής των συµµετεχόντων στην προ-ηµερήσια αγορά, όπου για ακόµη µια φορά ο ACER υποδεικνύει ότι η «πληρωµή ως η εκκαθάριση» (pay-as-clear) είναι αποδοτικότερη µέθοδος από την «πληρωµή ως η προσφορά» (pay-as bid). Επίσης, αναφέρεται ότι το Target Model και η ενοποίηση της αγοράς ηλεκτρισµού της ΕΕ έχουν συµβάλει στην άµβλυνση των τιµών της ενέργειας, αποφέροντας οφέλη που υπολογίζονται σε 34 δισεκατοµµύρια ευρώ ετησίως.

Η εκτίµηση του ACER είναι ότι ο σηµερινός σχεδιασµός της αγοράς ηλεκτρισµού αξίζει να διατηρηθεί, προειδοποιώντας για τα «παρεµβατικά µέτρα» που υιοθετούνται σε περιόδους πολέµου και κινδυνεύουν να στρεβλώσουν την κανονική λειτουργία της χονδρικής αγοράς σε καιρό ειρήνης. Όσο πιο παρεµβατική είναι η προσέγγιση, τόσο µεγαλύτερη είναι η πιθανότητα στρέβλωσης της αγοράς.

Ο ACER προειδοποιεί ότι οι κυβερνητικές κινήσεις για µείωση των τιµών του ηλεκτρισµού µπορεί να περιορίσουν τις επενδύσεις του ιδιωτικού τοµέα σε καινοτόµες τεχνολογίες χαµηλών εκποµπών άνθρακα που είναι απαραίτητες για την ενεργειακή µετάβαση. Όσον αφορά την τρέχουσα κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην Ευρώπη, ο ACER δεν είναι πεισµένος ότι ο περιορισµός των τιµών του ηλεκτρισµού θα λύσει τα βραχυπρόθεσµα προβλήµατα. Αντίθετα, µπορεί να τα επιδεινώσει. Όσον αφορά το µέλλον, οι λειτουργικές αγορές ηλεκτρισµού ενέργειας θα αποτελέσουν βασικό όχηµα της µετάβασης της ΕΕ στην καθαρή ενέργεια.

Τέλος, η έκθεση καταγράφει δεκατρία µέτρα που µπορούν να λάβουν οι κυβερνήσεις για να καταστήσουν την αγορά λιγότερο ευµετάβλητη και ανθεκτική στο µέλλον, όπως: (α) επιτάχυνση της ολοκλήρωσης της ενοποίησης της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρισµού, (β) βελτίωση της πρόσβασης σε εταιρικές συµφωνίες αγοράς ηλεκτρισµού από ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, (γ) βελτίωση της αποτελεσµατικότητας των καθεστώτων στήριξης των ΑΠΕ, (δ) αύξηση της ρευστότητας στις µακροπρόθεσµες αγορές, (ε) καλύτερη ενσωµάτωση των προθεσµιακών αγορών, (στ) επανεξέταση των απαιτήσεων µηχανισµών εξασφάλισης στις χονδρικές αγορές, (ζ) διατήρηση των τιµών χονδρικής και άρση των εµποδίων στη διαχείριση της ζήτησης για σκοπούς ευελιξίας, (η) θωράκιση των καταναλωτών που χρειάζονται προστασία από τη µεταβλητότητα των τιµών, (θ) διαχείριση των πτωχεύσεων προµηθευτών που µπορούν αποφευχθούν, (ι) διαχείριση των εκτός αγορών φραγµών για την έγκαιρη εγκατάσταση υποδοµών, (κ) παρεµβάσεις στις αγορές µόνο όταν είναι απόλυτα απαραίτητο, (λ) εξέταση του ενδεχοµένου δηµόσιας παρέµβασης για τη θέσπιση µέσων αντιστάθµισης έναντι µελλοντικών αυξήσεων των τιµών και (µ) εξέταση του ενδεχοµένου προληπτικού µέτρου οροφής τιµών για µελλοντικές ασυνήθιστες αυξήσεις στις τιµές χονδρικής.

* Πρόεδρος Ρυθµιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου