Το πραξικόπημα της χούντας και ο κυπριακός τύπος

Το πραξικόπημα της χούντας στην Ελλάδα το 1967 έγινε ο τάφος της Κύπρου αφού οι στόχοι και οι επιδιώξεις για τη διχοτόμηση της Κύπρου που εκπονήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια από τις ΗΠΑ, τη Μ. Βρετανία και το ΝΑΤΟ, βρήκαν την έκφραση και στην εφαρμογή τους σε αυτό που ονομάζουμε χούντα[1].

Οι χουντικοί, είτε ανήκαν στην πρώτη χούντα του 1967-73, είτε της δεύτερης 1973-74 δεν ήταν ανεγκέφαλοι, ούτε ηλίθιοι, ούτε αφελείς, όπως προσπαθούν κάποιοι τα τελευταία χρόνια να υποβάλουν, σε μια προσπάθεια να ελαφρύνουν τις ευθύνες της και να ρίξουν τις ευθύνες αλλού.

Ήταν συνειδητά ταγμένοι στον στόχο που τέθηκε και έγινε, δυστυχώς, πραγματικότητα στις 15 Ιουλίου 1974 με το φασιστικό (και όχι άφρων όπως το αποκαλούν οι προαναφερόμενοι κύκλοι) πραξικόπημα.

 

Η προσπάθεια παραχάραξης

Τα χρόνια πέρασαν και μεγάλο μέρος της γενιάς που έζησε τα γεγονότα εκείνα έχει φύγει κι έτσι δίνεται η ευκαιρία στους σύγχρονους ιστορικούς, ερευνητές και μελετητές να δώσουν στη βάση ντοκουμέντων τα γεγονότα. Άλλοι σεβόμενοι την ιστορική πραγματικότητα κι άλλοι προσπαθώντας να την παραχαράξουν.

 

Μέσα στο πλαίσιο της προσπάθειας των τελευταίων διαπιστώνουμε μια προσπάθεια εξιλέωσης της χούντας σε διάφορα επίπεδα. Ένα φαινόμενο το οποίο παρατηρείται τα τελευταία χρόνια κυρίως στην Ελλάδα αλλά μεταφέρεται και στην Κύπρο.

Το τραγελαφικό σε αυτή την περίπτωση είναι ότι οργανωμένα σύνολα ή μεμονωμένα πρόσωπα που στήριξαν τη χούντα και την βοήθησαν να επιβάλει τους στόχους της στην Κύπρο, παρουσιάζονται σήμερα ως δήθεν αντιχουντικοί και στέλλουν την χούντα στο πυρ το εξώτερον…!

Το πρωτοσέλιδο της Χαραυγής της 22ας Απριλίου 1967.

Αντίδραση εναντίον της χούντας

Πρέπει να σημειώσουμε ότι από την πρώτη στιγμή που γνώσθηκε το χουντικό πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, η πλειοψηφία του κυπριακού τύπου τάχθηκε εναντίον.

Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην αρθρογραφία της εποχής εκφραζόταν η ανησυχία για το μέλλον της Κύπρου από την άνοδο της χούντας, πράγμα που δείχνει ότι οι πλείστοι δημοσιογράφοι είχαν εξαρχής αντιληφθεί πως θα εξελίσσονταν τα πράγματα.

 

Εναντίον η «Χαραυγή», ο «Φιλελεύθερος» και η «Ελευθερία»

Στην ηγεσία των περισσότερων εφημερίδων βρισκόντουσαν τότε άνθρωποι δημοκρατικοί και προοδευτικοί που αμέσως αντιλήφθηκαν την πραγματικότητα.

 

Η εφημερίδα «Χαραυγή» κυκλοφόρησε στις 22 Απριλίου με τους ακόλουθους τίτλους: «Νέα σελίδα φρικτού µαρτυρίου για την πατρίδα µας, ΕΠΕΒΛΗΘΗ ΩΜΗ ΣΤΡΑΤIΩΤIΚΗ ∆IΚΤΑΤΟΡIΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α». «Αισθήματα οργής στην Κύπρο. ΣΟΒΑΡΩΤΑΤΟI ΟI ΚIΝ∆ΥΝΟI ΓIΑ ΤΗΝ ΕΘΝIΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ. Κυβέρνηση και λαός να επαγρυπνούν».[2]

 

Σε άρθρο της με τίτλο «Νέα Περίοδος ελληνικής τραγωδίας» που δημοσιεύθηκε την ίδια μέρα η «Χαραυγή» έγραφε μεταξύ άλλων: «Η νέα εκτροπή που έγινε από χθες τα μεσάνυκτα στην Ελλάδα συvεπλήρωσε την κλιμάκωση του αντιδημοκρατικού πραξικοπήματος που είχε αρχίσει τον Ιούλιο του 1965.  Στην Ιστορία του ελληνικού Έθνους έχει σημειωθεί μια νέα ημερομηνία,  η 21η Απριλίου του 1967,  ενώπιον της οπαίας ωχριά η 4η Αυγούστου του 1936, που είναι συνταυτισμένη µε τη μεταξική δικτατορία».

 

Η «Χαραυγή» προανάγγελλε μάλιστα ότι «Συστήνεται πλατιά Επιτροπή Αγώνα

για τη Δημοκρατία».

 

Ο «Φιλελεύθερος» την επομένη του πραξικοπήματος στην Ελλάδα κυκλοφόρησε με τον γιγαντιαίο τίτλο «ΟΧΙ» και στην αρθρογραφία του καταδίκασε με τον πιο έντονο τρόπο το πραξικόπημα.

Σε άρθρο του ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας Χριστάκης Κατσαμπάς τόνιζε μεταξύ άλλων ότι «Διά της αναλήψεως της εξουσίας υπό του στρατού εις την Ελλάδα, η θέσις της χώρας εξασθενεί. (…) Εις κατάστασιν απoµovώσεως περιέρχεται λοιπόν, διεθνώς η Ελλάς µε το στρατιωτικόv πραξικόπημα,  το oπoίov από του µεσovυκτίoυ της προχθές επεβλήθη εις τηv χώραv».

Και συνέχιζε επισημαίνοντας τα εξής προφητικά: «Αλλά και επί του Κυπριακού αι δυσμενείς επιπτώσεις  εκ  των  ελληνικών  εξελίξεων  δεν απoκλείovται…».

«Εργατική Φωνή» 13 Μαΐου 1971. Τέσσερα χρόνια μετά το πραξικόπημα της χούντας και η ΣΕΚ διοργάνωνε εκδηλώσεις υπέρ της χούντας.

Αντίθεση εξέφρασε και η  δεξιά, συντηρητική εφημερίδα «Ελευθερία»

Στο άρθρο της πρώτης σελίδας έγραφε ότι είναι δύσκολο να προσδιοριστούν τα αισθήματα του κυπριακού λαού, εννοώντας τους Ελληνοκύπριους, προσθέτοντας ότι «Η Κύπρος σύµπασα συμπάσχει σήµερov μετά του δεινώς δoκιµαζoµέvoυ λαού της Ελλάδος. Και δυστυχώς δι’ όλους τα κυπριακά πάθη είναι σήµερov τα ίδια µε τα αντίστοιχα των Ελλήνων πάθη.  Διότι η αλύτρωτος αιµάσσoυσα Κύπρος προσέβλεπε και προσβλέπει πάντοτε προς την ισχυράv δηµoκρατικήv και oµovooύσαv Ελλάδα».

 

Ουδέτερη στάση από τις δεξιές εφημερίδες

Αντίθετα οι πλείστες εφημερίδες της Δεξιάς είχαν τηρήσει μια στάση ανοχής απέναντι στις εξελίξεις και το κύριο χαρακτηριστικό ήταν ότι δεν πήραν θέση.

 

Ο «Αγών» παρουσίασε τις εξελίξεις περιοριζόμενος να παρουσιάσει στεγνά τα γεγονότα.

Στις 22 Απριλίου 1967 η εφημερίδα κυκλοφόρησε με τον τίτλο «Ο στρατός ανέλαβε χθες την εξουσίαν εις Ελλάδα.  Πρωθυπουργός o Εισαγγελεύς του Αρείου Πάγου κ. Κόλλιας. Οι πατήρ και υιός Παπαvδρέoυ και o Καvελλόπoυλoς συvελήφθησαv».

 

Η «Μάχη» επίσης παρουσίασε το θέμα αναφερόμενη απλώς στα γεγονότα. «Ο Στρατός αvέλαβε τη εξoυσίαv εις Ελλάδα. ΩΡΚIΣΘΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣIΣ ΥΠΟ ΤΟΝ ΕIΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΟΥ ΑΡΕIΟΥ ΠΑΓΟΥ ΚΟΛΛIΑΝ», ήταν ο κύριος τίτλος της εφημερίδας.

 

Στο κύριο άρθρο της η «Μάχη» δεν καταδίκαζε το πραξικόπημα αλλά σημείωνε ότι η προσοχή του λαού είναι στραμμένη προς την Ελλάδα και σημείωνε ότι «Οι Έλληνες της νήσου αισθάvovται ως πολίται της Ελλάδος. (…) Και ως Έλληνες είναι επόµεvov να θελήσουν να εκδηλώσουν τα αισθήματά των. Όμως οι Έλληνες έχουν καθήκον να αναμένουν.  Δικαιούνται να έχουν τας απόψεις των,  oιαιδήπoτε και αν είναι αύται.  Και δύvαvται να λαμβάνουν θέσιv επί των εκάστοτε εμφανιζομένων καταστάσεων.

Όμως τώρα, πρέπει να αναμείνουν, να ιδούν την τελικήv έκδoσιv των πολιτικών εξελίξεων».

Η Χαραυγή προειδοποιούσε στις 23 Απριλίου 1967 για τους κινδύνους που διέτρεχε η Κύπρος από τη χούντα.

Η φιλογριβική εβδομαδιαία «Εθνική» δεν τοποθετήθηκε στην αμέσως επόμενη έκδοση της αλλά με καθυστέρηση στις 8 Μαΐου. Και οι τοποθετήσεις της ήταν υποστηρικτικές προς το πραξικόπημα και τη χούντα.

Σε σειρά άρθρων της η εφημερίδα είχε την έγνοια να μην εκμεταλλευθούν κάποιοι στην Κύπρο το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Ελλάδα «ίνα κατηγoρηθή εξ αιτίας αυτού η Ελλάς ως αvαξία να κατέχη εις την σκέψιv και την ψυχήv των Ελλήνων της Κύπρου την εξέχoυσαv και απoκλειστικήv θέσιv ως προς τον τελικόv και µovαδικόv σκoπόv και στόχov τoυ απελευθερωτικoύ των αγώvoς και των εθνικών των επιδιώξεων».

 

Η «Εθνική» υποστήριζε πως όποιος θα επιχειρούσε να εκμεταλλευθεί αρνητικά το πραξικόπημα στην Ελλάδα, προσπαθούσε «vα δηµιoυργήση ψυχoλoγικόv κλίµα πρόσφoρov όπως επιτύχη ευκoλώτερov δι’ αυτoύ τov κλovισµόv της εθνικής πίστεως των Ελλήνων της Κύπρου και την διαστρoφήv τoυ εθνικού των φρονήματος. ∆εv υπάρχει αμφιβολία ότι όπισθεν πάσης τοιαύτης εvεργείας,  κινούνται αι ίδιαι σκoτειvαί και σαταvικαί δυνάμεις, αι oπoίαι αγωνίζονται μετά πείσματος να ολοκληρώσουν εις βάρος της Κύπρου το εθvoκτόvov έργov των,  του οποίου τας ρίζας ετoπoθέτησαv εις τας συµφωvίας της Ζυρίχης- Λovδίvoυ».

 

Συμπλήρωνε δε η εφημερίδα ότι «Είvαι όλαι αι στρατιαί της πέµπτης φάλαγγoς,  αι oπoίαι µε τηv απόλυτov αvoχήv της κυπριακής Κυβερvήσεως µε κρoκoδείλια δάκρυα και µε φωvάς σειρήvωv επί επτά έτη πρoσπαθoύv vα παρασύρoυv τov ελληvικόv κυπριακόv λαόv εις τov εθvικόv εξαvδραπoδισµόv,  ώστε τελικώς vα κατoρθώσoυv vα τov συγκρατήσoυv δoύλov τωv ταπειvώv oρέξεωv και τωv άλλωv ιδιoτελώv επιδιώξεωv τωv και vα τov παραδώσoυv δέσµιov πλέov εις τηv απόλυτov εκµετάλλευσιv τωv κυρίωv τωv, τωv oπoίωv τυφλά και πεπωρωµέvα όργαvα έχoυv ταχθεί εις τηv Κύπρov».

 

Στο πλευρό της χούντας η «Εργατική Φωνή»

Ακόμα και ο συντεχνιακός τύπος ήταν τοποθετημένος απέναντι στη χούντα.

Το «Εργατικό Βήμα» της ΠΕΟ ήταν ξεκάθαρα τοποθετημένο ενάντια στη χούντα, όπως άλλωστε και η ίδια η ΠΕΟ και το ευρύτερο Λαϊκό Κίνημα της Αριστεράς.

 

Από την άλλη η ΣΕΚ είχε ταχθεί υπέρ της χούντας και σε δημοσιεύματα της «Εργατικής Φωνής» εκθειαζόταν η δικτατορία και οι δικτάτορες.

 

Η ΣΕΚ και το εκφραστικό της όργανο, μάλιστα, διοργάνωναν και εκδηλώσεις υπέρ της δικτατορίας, όπως μαρτυρεί κι ένα από τα ντοκουμέντα που παρουσιάζουμε.

 

Καταληκτικά θα σημειώναμε ότι οι θέσεις τις οποίες πήραν εκείνες τις μέρες οι εφημερίδες αντανακλούσαν τον πολιτικό χώρο που εξέφραζαν ή εκπροσωπούσαν.

Και αποτελούν απόδειξη ότι η χούντα είχε υποστηρικτές στην Κύπρο οι οποίοι εκδηλώθηκαν από την πρώτη στιγμή, άσχετα αν σήμερα επιχειρούν να διαγράψουν εκείνο το μαύρο παρελθόν τους. Και οι δυνάμεις αυτές προέρχονταν από τους κύκλους των υποστηρικτών του Γρίβα και της ενωτικής παράταξης.

Αντίθετα, άλλες παρέμειναν από την αρχή μέχρι το τέλος ταγμένες στον αντιχουντικό αγώνα μέχρι τέλους.

[1] Η λέξη Χούντα (“Junta”) έχει ισπανική προέλευση και σημαίνει σύνδεσμος ή γενικότερα επιτροπή διοίκησης/ συμβούλιο διοίκησης/ διοίκηση (Λεξικό Merriam-Webster’s Dictionary, Λήμμα: Junta.). Στα Ελληνικά ως έννοια ο όρος είναι γνωστός από την αρχή του 20ου αιώνα όπως ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος. Ο διεθνής σήμερα όρος Χούντα επικράτησε ιστορικά να σημαίνει ομάδες αξιωματικών που συνωμοτούν και καταλαμβάνουν την εξουσία με στρατιωτικό πραξικόπημα.

[2] Αυτοί οι τίτλοι, όπως και των επόμενων ημερών διαψεύδουν όλους όσοι υιοθετούν τους αστήριχτους ισχυρισμούς παλαιού πρώην στελέχους του ΑΚΕΛ ότι το Κόμμα τήρησε απαθή στάση απέναντι στη χούντα ή ότι η «Χαραυγή» απέφευγε να γράφει εναντίον της χούντας.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy