Το σκοτάδι ως καθήκον, τιμή, θυσία και υποταγή

Του Κυριάκου Λοΐζου

 

Στα 1938 ο Βίλχελμ Ράιχ ανέλυε τον τρόπο με τον οποίο ο Αδόλφος Χίτλερ ανέβηκε στην εξουσία και πώς οι μάζες τον ακολούθησαν πιστά, σε μία περίοδο όπου οι Γερμανοί και οι Γερμανίδες είχαν χάσει κάθε ελπίδα για το παρόν, αλλά και για το μέλλον. Σημειωτέον, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος δεν είχε ακόμη ξεκινήσει. Με αφορμή λοιπόν τη γενικευμένη άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη -με πιο πρόσφατο παράδειγμα τη Σουηδία- αλλά και παλαιότερα φαινόμενα (βλ. Χρυσή Αυγή), θα γίνει μια σύντομη προσπάθεια κατανόησης αυτής της ανόδου.

Στο μικρό βιβλίο «Γιατί επικράτησε ο Χίτλερ;», ο Ράιχ με διεισδυτική ματιά και μεγάλη οξυδέρκεια καταφέρνει να φέρει στην επιφάνεια όλες εκείνες τις αθέατες πτυχές και παραμέτρους, που ο κόσμος, και ιδίως οι ιδεολογικά παραδοσιακοί αντίπαλοι του Εθνικοσοσιαλισμού δεν μπορούσαν να δουν.

Σε μία περίοδο όπου τη Γερμανία τη χαρακτήριζε η οικονομική, πολιτική και κοινωνική διάλυση, το ναζιστικό κόμμα, έστω και άθελά του, έδωσε σε εκατομμύρια Γερμανούς τις χαμένες «αξίες» που εναγωνίως έψαχναν για να πιαστούν. Ασυνείδητα, η ηγεσία των Ναζί κατάφερε και άγγιξε εκείνα τα συναισθήματα των μαζών, οι οποίες τελούσαν υπό πλήρη σύγχυση.

Ενώ ήταν προφανές ότι επρόκειτο για ένα βάρβαρο μόρφωμα, οι λέξεις που χρησιμοποιήθηκαν από τον προπαγανδιστικό μηχανισμό για την ποδηγέτηση των μαζών, υποσκέλισαν την εγκληματική φύση των Ναζί και τα εγκλήματα καθαυτά που διέπρατταν καθημερινά. Λέξεις όπως «καθήκον», «τιμή», «θυσία» και «υποταγή» άγγιζαν βαθιά την καταρρακωμένη ψυχή δεκάδων εκατομμυρίων Γερμανών και Γερμανίδων, ενώ αυτές οι φαινομενικά ωραίες λέξεις περιτύλιγαν, ή ακόμη νομιμοποιούσαν τα όποια εγκλήματα των Εθνικοσοσιαλιστών.

Η επίκληση της εθνικής απελευθέρωσης, της ελευθερίας και της καθαρότητας, άγγιζε εκείνη την απογοήτευση των μαζών για τα καθημερινά, ασήκωτα προβλήματα. Επιπλέον, η βία, φάνταζε ως το απόλυτο μέσο για την κατάκτηση ή επανάκτηση των αξιών και της ευημερίας, αφού με την αστική δημοκρατία όλα αυτά είχαν εξαφανιστεί.

Σήμερα, η ευημερία των λαών της Ευρώπης βάλλεται από παντού, ενώ τα αισθήματα της ελευθερίας και της ασφάλειας είναι εξαιρετικά ευάλωτα. Η ανεργία τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα, ενώ πράγματα τα οποία μέχρι χθες ήταν αυτονόητα, κινδυνεύουν να εξαφανιστούν από τη μία μέρα στην άλλη μ’ ένα και μόνο χτύπημα.

Η Χρυσή Αυγή «άγγιξε» αυτά τα αισθήματα της ανασφάλειας και όχι μόνο, ενώ η Ακροδεξιά στη Σουηδία ανεβαίνει επικίνδυνα σε ένα πλαίσιο που τόσο μοιάζει με δεκαετίες πριν. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ενεργειακή κρίση, η μακροχρόνια ανεργία, η ανασφάλεια και ο φόβος της ανελευθερίας, αγγίζουν τον τρόμο που τόσο επιζητούν τα κάθε λογής ακροδεξιά, φασιστικά και νεοναζιστικά μορφώματα.

Πρώτα σαν τραγωδία, και μετά η επανάληψή της.