Το σύγχρονο ποδοσφαιρικό δουλεμπόριο στην Αφρική

• Το «Δικαίωμα στο Όνειρο» δίνει υποσχέσεις και καλλιεργεί προσδοκίες, αλλά…
• Ακόμη και εκείνοι οι πολύ λίγοι εξαιρετικά ταλαντούχοι παίκτες που φτάνουν στην Ευρώπη, συχνά βρίσκονται μπλεγμένοι σε ένα ασφυκτικό δίκτυο εξάρτησης και αντιμετωπίζονται σαν ανταλλάξιμα εμπορεύματα
• Πίσω από τους ψυχρούς αριθμούς είναι οι  ξεχωριστές μοίρες που βιώνουν οι νέοι παίκτες

Η ακαδημία ποδοσφαίρου με το, μάλλον απατηλό, όνομα «Δικαίωμα στο Όνειρο» είναι μια εγκατάσταση που περιλαμβάνει οκτώ προσεγμένα ποδοσφαιρικά γήπεδα, κάποια από τα οποία διαθέτουν και μεγάλους προβολείς για νυχτερινή προπόνηση. Η αντίθεση ανάμεσα στην ακαδημία και τη φτώχεια που την περιβάλλει στην περιοχή στις όχθες του ποταμού Βόλτα, στη νοτιοανατολική Γκάνα, δεν θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη. Αλλά οι μαθητές της ακαδημίας παίρνουν το όνομά της κυριολεκτικά: Τα εκκολαπτόμενα ποδοσφαιρικά «αστέρια» έχουν το δικαίωμα να ονειρεύονται να πετύχουν θεαματικούς στόχους, όπως το να δημιουργήσουν οπαδούς που θα φωνάζουν ρυθμικά το όνομά τους και εκατομμύρια ευρώ στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς. Είναι, άλλωστε, οι επιλεγμένοι, τα νέα ταλέντα στο δρόμο τους προς την Ευρώπη. Όχι ότι όλοι θα το καταφέρουν, φυσικά. Το γνωρίζουν καλά. Όμως έχουν τη θέληση.

Η ακαδημία ποδοσφαίρου «Δικαίωμα στο Όνειρο» είναι χαρακτηριστική των σχολών ποδοσφαίρου που έχουν «ξεφυτρώσει» σε όλη την αφρικανική ήπειρο, δίνοντας πολλές υποσχέσεις και καλλιεργώντας μεγάλες προσδοκίες, τόσο στις οικογένειες των νεαρών ποδοσφαιριστών όσο και στους ευρωπαϊκούς συλλόγους. Στοχεύοντας σε αναδυόμενα ταλέντα, εκμεταλλεύονται τις δυνατότητες χιλιάδων νέων παιδιών και τα προετοιμάζουν για την επαγγελματική αγορά, δίνοντάς τους μια ευκαιρία να ξεφύγουν από τη φτώχεια. Μερικά παιδιά εγκαταλείπουν τα σπίτια και τους γονείς για τέτοιες ακαδημίες, ακόμη και από τα 10 χρόνια τους.

Κτηνώδες δίκτυο

Ακόμη και εκείνοι οι πολύ λίγοι εξαιρετικά ταλαντούχοι παίκτες που φτάνουν στην Ευρώπη, συχνά βρίσκονται μπλεγμένοι σε ένα ασφυκτικό δίκτυο εξάρτησης και αντιμετωπίζονται σαν ανταλλάξιμα εμπορεύματα. Η ακαδημία «Δικαίωμα στο Όνειρο» χρηματοδοτείται από τη Μάντσεστερ Σίτι και γι’ αυτό οι περισσότεροι από τους απόφοιτούς της, που κατέληξαν να υπογράφουν επαγγελματικό συμβόλαιο, πίστευαν ότι πλησίαζαν το όνειρό τους να παίξουν για ένα κορυφαίο σύλλογο της Αγγλίας. Στην πραγματικότητα, όμως, συχνά δανείζονται για χρόνια σε μικρές ομάδες, σε ασήμαντα πρωταθλήματα σε άλλα μέρη της Ευρώπης, όπως στη Νορβηγία, την Ολλανδία και τη Σουηδία. Μερικές φορές, προφανώς, ενάντια στη θέλησή τους.

Σύμφωνα με τα Football Leaks, η Μάντσεστερ Σίτι επενδύει περισσότερα από ένα εκατομμύριο ευρώ ετησίως στην ακαδημία από το 2010. Εκτός από την υψηλού επιπέδου ποδοσφαιρική διδασκαλία, οι 90 περίπου μαθητές από την Γκάνα, την Ακτή του Ελεφαντοστού, τη Νιγηρία και άλλες δυτικο-αφρικανικές χώρες λαμβάνουν επίσης μια σχετικά υψηλής ποιότητας εκπαίδευση. Οι υπεύθυνοι της ακαδημίας λένε ότι έχουν εξασφαλίσει υποτροφίες σε σχολεία της Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών για περισσότερους από 70 σπουδαστές, ενώ 48 από τους αποφοίτους έχουν γίνει επαγγελματίες ποδοσφαιριστές.

«Με εξαίρεση την κυβέρνηση της Γκάνα, είμαστε απόλυτα σίγουροι ότι καμία αθλητική οργάνωση δεν έχει στην ιστορία της Γκάνα επενδύσει τόσο πολύ σε αθλητικές εγκαταστάσεις», δηλώνει υπερήφανος ο ιδρυτής της ακαδημίας, Τομ Βέρνον. Μια ιρλανδική πετρελαϊκή εταιρεία είναι χορηγός της σχολής, με έναν εκπρόσωπο της ακαδημίας να υποστηρίζει πως ο χορηγός θέλει «να βελτιώσει την τεχνική βιομηχανία της Γκάνα».

Ωστόσο, όπως αναφέρει το Spiegel, δημοσιογράφοι της ημερήσιας εφημερίδας Politiken της Δανίας, οι οποίοι συνεργάστηκαν στο πρόγραμμα Football Leaks στο πλαίσιο του δημοσιογραφικού δικτύου της Ευρωπαϊκής Διερευνητικής Συνεργασίας (EIC), συνάντησαν και μίλησαν με τα παιδιά και συμπλήρωσαν το παζλ της εκμετάλλευσης με τις διαρροές των Football Leaks, από το οποίο προκύπτει μια μακράν μη ειδυλλιακή εικόνα.

«Μου λείπει η μαμά μου», είχε πει ένας 10χρονος πιτσιρικάς της ακαδημίας σε συνεργείο της δημόσιας γερμανικής τηλεόρασης στις αρχές Οκτωβρίου. Πρόσθεσε ότι μπορεί να μιλά με τους γονείς του μόνο μία φορά την εβδομάδα, τα Σαββατοκύριακα. Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, τα προγράμματά τους είναι εντελώς γεμάτα, αφού η κατάρτιση για τη ζωή ενός επαγγελματία ποδοσφαιριστή είναι πλήρης απασχόληση.

Φαίνεται όμως ότι η Μάντσεστερ Σίτι δεν προσδοκά μόνο σε ένα «αστέρι» για την ίδια. Ούτε καν για το αγγλικό πρωτάθλημα. Διότι κατάλαβαν ότι μπορούν να κερδίσουν χρήματα και από τα μικρότερα ταλέντα. Τα εσωτερικά έγγραφα από τα Football Leaks αποκαλύπτουν τη στρατηγική της Μάντσεστερ Σίτι για την αντιμετώπιση των νέων παικτών. Σε αυτά τα έγγραφα, τα χρήματα που επενδύονται στους νέους ηλικίας 16 έως 20 ετών αναφέρονται ως «επιχειρηματικά κεφάλαια». Σύμφωνα με μια εσωτερική παρουσίαση, οι παίκτες πρέπει να χωριστούν σε διαφορετικές κατηγορίες.

Προσοδοφόρα εμπορεύματα

Κάποιοι αθλητές ορίζονται ως «παίκτες αξίας», που σημαίνει ότι θα μπορούσαν να είναι επικερδείς για την ομάδα στο μέλλον. Με άλλα λόγια, η αξία μεταβίβασης ενός παίκτη αυξάνεται χάρη στην αποδοχή του στο σύστημα της Μάντσεστερ Σίτι. Δεν χρειάζεται να παίξει ούτε ένα λεπτό για το σύλλογο. Αρκεί ότι υπέγραψε συμβόλαιο με αυτόν. Το «όνομα» μετράει.

Πίσω από τους ψυχρούς αριθμούς είναι οι  ξεχωριστές μοίρες που βιώνουν οι νέοι παίκτες, συμπεριλαμβανομένων των καλύτερων από τους καλύτερους της ακαδημίας «Δικαίωμα στο Όνειρο». Παίκτες όπως ο Ντιβάιν Ναά. Ο 22χρονος έπαιξε στην Ευρώπη τα τελευταία τέσσερα χρόνια, εκπληρώνοντας το όνειρο της ζωής του. «Είμαι από μια φτωχή περιοχή, αλλά τότε δεν μπορούσα να το δω επειδή όλοι είναι φτωχοί».

Ο Ναά είναι από το Ομπουάσι, μια πόλη στην Γκάνα γνωστή για ένα από τα μεγαλύτερα χρυσωρυχεία στον κόσμο. Ο πατέρας του Νάα εργάζεται σε αυτό. Από μικρός μαθητής στο σχολείο, ο Ντιβάιν ήθελε να γίνει επαγγελματίας ποδοσφαιριστής. Μετακόμισε στην Άκκρα, την πρωτεύουσα της Γκάνα, όπου τον ανακάλυψαν τα «λαγωνικά» της ακαδημίας Δικαίωμα στο Όνειρο. «Με βρήκαν όταν έπαιζα μπάλα στους δρόμους της Άκκρα», λέει ο Ναά. «Ήμουν 11 χρονών όταν μπήκα στο “Δικαίωμα στο Ονειρο”».

Αυτό που ακολούθησε θα μπορούσε να αποτελεί το περιεχόμενο διαφημιστικού φυλλαδίου της ακαδημίας. Η αγαπημένη ομάδα του Ναά ήταν πάντα η Μπαρτσελόνα, ενώ ο αγαπημένος της παίκτης ήταν ο Ροναλντίνιο. Όταν ήταν 18 ετών, μετακόμισε από την Γκάνα στο Μάντσεστερ, καθιστώντας τον ένα ζωντανό «παράδειγμα» της ανόδου από τη βαθιά φτώχεια στην ενσωμάτωση σε μια από τις πλουσιότερες ομάδες του κόσμου.

Τα συμφέροντα του συλλόγου υπεράνω όλων

Στην πραγματικότητα όμως, αυτό που είχε συμβεί ήταν ότι είχε βγει από το προστατευτικό περιβάλλον που απολάμβανε στην Γκάνα, κατευθείαν σε ένα σύστημα που δίνει προτεραιότητα στα συμφέροντα των συλλόγων και όχι στις τύχες των ανθρώπων. Ειδικά οι αγγλικοί σύλλογοι, υπογραμμίζει το Spiegel, είναι γνωστοί για την τακτική τους να υπογράφουν συμβόλαια με «στρατιές» παικτών, τους οποίους στη συνέχεια δανείζουν αμέσως σε ομάδες σε ολόκληρη την Ευρώπη, μερικές φορές σε διαφορετικό σύλλογο κάθε χρόνο. Το μοντέλο αυτό τους επιτρέπει να ελέγχουν την εξέλιξη πολλών ταλέντων, αυξάνοντας τις πιθανότητες να πετύχουν τουλάχιστον ένα «αστέρι» ανάμεσά τους. Οι υπόλοιποι παίκτες απλώς εκλαμβάνονται ως «ελαττωματικό προϊόν».

«Η φωνή σου δεν ακούγεται», λέει σήμερα ο Ναά για τη Μάντσεστερ Σίτι. «Είσαι μόνο ένας από τους πολλούς δανεισμένους παίκτες». Ο Ναά δεν έπαιξε ποτέ για τη Μάντσεστερ Σίτι, αν και υπέγραψε συμβόλαιο μαζί της. Δανείστηκε αμέσως στη Νορβηγία, στη συνέχεια στην Ολλανδία, στη Δανία και στη Σουηδία. Μερικές φορές δεν έμενε σε ένα μέρος ούτε για έξι μήνες. «Οι αλλαγές είναι σκληρές», λέει ο ποδοσφαιριστής. «Μέχρι να εξοικειωθείς με τον τόπο, φεύγεις». Σε μερικές ομάδες ένιωθε απόλυτη μοναξιά. Μερικοί από τους προπονητές δεν τον ήθελαν καν, λέει ο Ναά. Αλλά οι παράγοντες της Μάντσεστερ Σίτι τού έλεγαν ότι δεν θα καθόταν καν στον πάγκο πίσω στην Αγγλία. «Δεν είχα άλλη επιλογή», λέει ο Ναά. «Ήμουν πραγματικά θυμωμένος γι’ αυτό. Ήταν μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής μου».

Πηγή: tvxs.gr

Άλλο υπόσχεση και άλλο όνειρο

Πρόσφατα, η FIFA προχώρησε σε περιορισμό του αριθμού των δανεισμών, αλλά αυτό δεν πρόκειται να οδηγήσει τις ακαδημίες ποδοσφαίρου στην Αφρική να αλλάξουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα. Θα συνεχίσουν να προσελκύουν χιλιάδες παιδιά με την υπόσχεση της ευκαιρίας να εκπληρώσουν τα όνειρά τους για μια σταδιοδρομία στο ποδόσφαιρο, αλλά οι πιθανότητές τους για επιτυχία δεν είναι καλές: Η ακαδημία «Ευκαιρία στο Όνειρο» δεν έχει ακόμα δει ούτε έναν από τους αποφοίτους της να παίζει ούτε ένα λεπτό για την Μάντσεστερ Σίτι…