Το σύστημα δικαιοσύνης στην Κύπρο

Του Πατρίκιου Παύλου

Τώρα που έχει καταλαγιάσει λίγο ο θόρυβος, αποφάσισα να διατυπώσω κάποιες σκέψεις για το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης στον τόπο μας. Είχα κάποιο δισταγμό γιατί έβλεπα πως έχει σχεδόν παγιωθεί μια αντίληψη, σε μια μεγάλη μερίδα των συμπολιτών μας, που θέλει τη δικαιοσύνη στη Κύπρο να έχει διαβρωθεί από τη διαφθορά και τη διαπλοκή. Σε τέτοιες συνθήκες κάποιος που διατυπώνει μια «αιρετική» άποψη, που δεν είναι εναρμονισμένη με την «περιρρέουσα» ατμόσφαιρα, κινδυνεύει να αρπάξει τη ρετσινιά πως είναι κι αυτός μέρος της διαπλοκής. Σκέφτηκα όμως πως… καθαρός ουρανός αστραπές δεν φοβάται!

Θέλω να αρχίσω με την επισήμανση πως στα πλαίσια μιας αστικής δημοκρατίας οι νόμοι και οι θεσμοί που τους εφαρμόζουν, που περιλαμβάνουν και το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης, είναι προορισμένοι να προστατεύουν τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης και να διασφαλίζουν τη διατήρηση της «καθεστηκυίας τάξης». Επίσης θέλω να θυμίσω πως ο ίδιος ο Πλάτωνας είπε πριν σχεδόν δυόμισι χιλιάδες χρόνια πως «το δίκαιον ουκ άλλο τι ή του κρείττονος ξυμφέρον» (το δίκαιο δεν είναι τίποτε άλλο από το συμφέρον του δυνατού).

Οι σκέψεις που εκφράζω πιο κάτω στηρίζονται στο δεδομένο πως, ανεξάρτητα από το τι νιώθουμε και ποια κοσμοθεωρία υποστηρίζουμε, είμαστε υποχρεωμένοι να ζήσουμε και να λειτουργήσουμε μέσα στα πλαίσια μιας αστικής δημοκρατίας, της οποίας το Σύνταγμα και οι θεσμοί θεωρούν νόμιμα και απαραβίαστα τα δικαιώματα κάποιων, έστω κι αν αυτά συνιστούν, κατά τη δική μας αντίληψη, εκμετάλλευση κάποιων άλλων.

Στη δημοκρατία υπάρχουν ευτυχώς νόμοι και θεσμοί που προστατεύουν, σ’ ένα σημαντικό βαθμό, τους πολίτες από την αυθαιρεσία και περιορίζουν την καταχρηστική άσκηση της εξουσίας.

Με τα πιο πάνω υπόψη λέω από την αρχή πως η δική μου εκτίμηση για την ποιότητα και αντικειμενικότητα της κυπριακής δικαιοσύνης διαφέρει από την αφοριστική αντίληψη πως ολόκληρο το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης στον τόπο μας είναι διαβρωμένο και δεν επιτελεί σωστά το έργο του. Ναι, υπήρξαν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν περιπτώσεις όπου η γυναίκα του Καίσαρα, έστω κι αν ήταν τίμια, δεν φάνηκε πως ήταν τίμια. Ακόμα δεν αρνούμαι πως υπήρξαν και περιπτώσεις όπου δικαιολογημένα δημιουργήθηκαν υποψίες πως, λόγω διαπλοκής, η δικαιοσύνη δεν αποδόθηκε σωστά. Όμως αυτά δεν είναι καθόλου τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά του δικαιικού συστήματος της Κύπρου. Η για πολλές δεκαετίες ενασχόλησή μου με τη δικηγορία και τη λειτουργία των δικαστηρίων στον τόπο μας, μου δίνει το δικαίωμα να ισχυριστώ πως έχω καλή γνώση του αντικείμενου και στη βάση αυτής της γνώσης υποστηρίζω πως, παρά τις αδυναμίες και ανεπάρκειες κάποιων συντελεστών του, το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης στη Κύπρο βρίσκεται γενικά σε υψηλά επίπεδα και συγκρίνεται ευνοϊκά με πολλές άλλες χώρες, που θεωρούνται πρότυπα σ’ αυτό τον τομέα.

Είναι σοβαρό λάθος να νομίζουμε πως τα προβλήματα στη λειτουργία των δικαστηρίων είναι «προνόμιο» της χώρας μας. Παρόμοια και χειρότερα προβλήματα αντιμετωπίζουν όλες σχεδόν οι χώρες. Ναι, υπάρχουν καλύτεροι από μας, αλλά υπάρχουν και πάρα πολλοί που είναι χειρότεροι. Πρέπει όλοι να βοηθήσουμε ώστε να μοιάσουμε στους καλύτερούς μας. Σίγουρα όμως η γενική και άκριτη απαξίωση όλων των θεσμών που σχετίζονται με τη δικαιοσύνη δεν οδηγεί σ’ αυτή την κατεύθυνση, αλλά στην αντίθετη.

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως η λειτουργία των δικαστηρίων από τη φύση της αφήνει κάποιους ευχαριστημένους και κάποιους δυσαρεστημένους. Η ανθρώπινη φύση είναι τέτοια που μας κάνει εύκολα να πιστεύουμε πως εμείς έχουμε δίκαιο και οι αντίδικοί μας άδικο. Και ακόμα σημαντικότερο είναι να μην ξεχνούμε πως ο δικαστής δεν έχει μεταφυσικές ιδιότητες. Μπορεί να κάνει λάθος, μπορεί να ξεγελαστεί ή να παρασυρθεί. Εκείνο που αποφασίζει ο δικαστής δεν είναι το αντικειμενικά και αναμφισβήτητα σωστό, είναι εκείνο που, ιδιαίτερα στις αστικές διαφορές μεταξύ πολιτών, είναι η πιθανότερη εκδοχή ΣΤΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΜΑΡΤΥΡΙΑΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΠΡΟΣΑΧΘΕΙ ενώπιόν του. Και στις ποινικές υποθέσεις δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούμε πως, ανεξάρτητα από τι πιστεύουμε και ανεξάρτητα από το τι ο ίδιος ο δικαστής νιώθει ή νομίζει, ο κατηγορούμενος δικαιούται στο αναφαίρετο ευεργέτημα της αμφιβολίας. Αν υπάρξει «λάθος», δεν σημαίνει αυτόματα πως ο δικαστής είναι ανίκανος ή διεφθαρμένος.
Μια κατηγορία που εύκολα εκτοξεύεται εναντίον των δικαστών είναι πως δεν επιβάλλουν αυστηρές ποινές. Κι εγώ προσωπικά πολλές φορές αγανάκτησα γιατί θεώρησα ποινές που επιβλήθηκαν σαν αδικαιολόγητα ανεπαρκείς. Όμως και πάλι δεν πρέπει ούτε να γενικεύουμε ούτε να υπεραπλουστεύουμε. Και να μην ξεχνούμε πως τα γεγονότα που διαβάζουμε στις εφημερίδες ή ακούμε στα ραδιόφωνα είναι πολλές φορές πολύ διαφορετικά ή πολύ λιγότερα, ή ακόμα και πολύ περισσότερα από εκείνα που αποδείχτηκαν με πειστική μαρτυρία ενώπιον του δικαστή. Συνήθως μαθαίνουμε πολλά που αφορούν το θύμα και πολύ λίγα που αφορούν τον κατηγορούμενο.

Γι’ αυτό κριτική ναι, ισοπέδωση όχι.

Δεν θέλω με κανέναν τρόπο να παρερμηνευτεί η θέση μου. Δεν υποστηρίζω πως δεν υπάρχουν προβλήματα στο σύστημα. Υπάρχουν και είναι πολλά και πρέπει να προσπαθήσουμε να τα επιλύσουμε. Δεν γίνεται να παρουσιάζεται το φαινόμενο να δικάζει ένας δικαστής υπόθεση, στην οποία ο ίδιος ή στενός του συγγενής έχει κάποιο συμφέρον. Δεν γίνεται να χρειάζονται χρόνια για να δικαστεί μια υπόθεση. Δεν γίνεται να μην μπορεί ο πολίτης να καταφύγει στη δικαιοσύνη επειδή τα έξοδα είναι δυσβάστακτα. Δεν γίνεται να διορίζονται δικαστές χωρίς αυστηρά αντικειμενικά κριτήρια και εχέγγυα για την επάρκεια και την ακεραιότητά τους. Δεν γίνεται να διορίζεται Γενικός Εισαγγελέας με κομματικά ή άλλα ευτελή κίνητρα. Ανθρώπινα λάθη και αδυναμίες πάντα θα έχουμε.

Παρόλα αυτά το σύστημα της απονομής της δικαιοσύνης στη Κύπρο είναι, κατά τη γνώμη μου, καλό και πρέπει να το κάνουμε καλύτερο. Σ’ ό,τι δε αφορά την ποιότητα και εντιμότητα των δικαστών μας, λέω κατηγορηματικά πως στην τεράστια πλειοψηφία τους οι δικαστές μας είναι έντιμοι και προσπαθούν να ανταποκριθούν στα καθήκοντά τους με ευσυνειδησία. Η απαξίωση δεν τους βοηθά να γίνουν καλύτεροι. Απλά αποτελεί αντικίνητρο για τίμιους και ικανούς δικηγόρους για να αποδεχτούν διορισμό τους ως δικαστές και κίνητρο για τίμιους και ικανούς δικαστές για να εγκαταλείψουν τη δικαστική έδρα.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy