Το ΤΕΠΑΚ σε ∆ιεθνές Συνέδριο για τη Βιοµηχανική Κληρονοµιά

Μέχρι την μακρινή Άπω Ανατολή έφτασε η φήμη και η αναγνώριση του ερευνητικού εύρους του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, και ειδικότερα του σπουδαίου έργου που επιτελεί τα τελευταία χρόνια στον τομέα της ψηφιοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η ευκαιρία ανάδειξης και αυτής της πρωτιάς του ΤΕΠΑΚ δόθηκε με τη συμμετοχή του Πανεπιστημίου σε Διεθνές Συνέδριο που έγινε στην Ταϊβάν με θέμα τη Βιομηχανική Κληρονομιά. Το ΤΕΠΑΚ, ως κάτοχος της μοναδικής σε όλο τον κόσμο έδρας της ΟΥΝΕΣΚΟ στην ψηφιακή πολιτιστική κληρονομιά, παρουσίασε το έργο που επιτελεί μέσα από τη λειτουργία του Ερευνητικού Εργαστηρίου Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Στα πλαίσια των εργασιών του Διεθνούς Συνεδρίου, ο κάτοχος της έδρας του Ευρωπαϊκού Ερευνητικού Χώρου στην Ψηφιακή Πολιτιστική Κληρονομιά του ΤΕΠΑΚ και ομότιμος καθηγητής Μηχανολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Δρ Κυριάκος Ευσταθίου, ανέπτυξε το έργο ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ, το οποίο έχει ως βασικό στόχο να προωθήσει τον ερευνητικό τομέα της Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Ευρώπη και να δημιουργήσει ένα αντίστοιχο Κέντρο Αριστείας.

Το έργο, το οποίο έχει σχεδιαστεί για να εφαρμόσει ένα υψηλής ποιότητας τριφασικό ερευνητικό πρόγραμμα με επίκεντρο την ολιστική τεκμηρίωση του κύκλου ζωής της Ψηφιοποίησης της Πολιτιστικής Κληρονομιάς για την υποστήριξη των υπαρχουσών και πιθανών αναγκών των χρηστών, ασχολείται με μια σειρά πολύπλοκων περιπτωσιολογικών μελετών, τόσο κινητής όσο και ακίνητης κληρονομιάς. Επίσης, στο πλαίσιο του έργου έχει ξεκινήσει η δημιουργία ενός προγράμματος μάστερ e-learning στην Πολιτιστική Πληροφορική και η ανάπτυξη ενός διατομεακού και διεπιστημονικού δικτύου συνεργατικών ενώσεων με άλλα ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα.

Στη διάρκεια της συμμετοχής του στο Διεθνές Συνέδριο της Ταϊβαν, ο Δρ Ευσταθίου παρουσίασε τη δομή και τους βασικούς στόχους της ΜΝΗΜΟΣΥΝΗΣ, καθώς και ορόσημα τεχνολογίας-μηχανολογίας στην αρχαία Ελλάδα, τα οποία κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες θα μπορούσαν να αποτελέσουν το έναυσμα της βιομηχανικής επανάστασης πριν από 1700 χρόνια.

Ανέλυσε επίσης, μεταξύ άλλων, την εμβολοφόρο αντλία του Κτησιβίου και την αιολόσφαιρα του Ήρωνα του Αλεξανδρινού, της πρώτης μηχανής που δούλευε με ατμό. Εξήγησε πως με τη χρήση μιας τροχαλίας και ενός ιμάντα ή με τη βοήθεια γραναζιών, η περιστροφική κίνηση που δημιουργούσε η αιολόσφαιρα θα μπορούσε να μεταφερθεί σε άλλες διατάξεις, π.χ. σε ένα στρόφαλο, αυτοματοποιώντας την αντλία του Κτισιβίου, ή στον άξονα περιστροφής μιας άλλης μηχανής, εκκινώντας τη βιομηχανική επανάσταση στις αρχές του 1ου αιώνα μ.Χ.

Εκτενής αναφορά έγινε από τον καθηγητή Ευσταθίου και στον περίφημο «Μηχανισμό των Αντικυθήρων», που αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές μελέτες που έχουν περιληφθεί στο έργο ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ. Να σημειωθεί ότι ο «Μηχανισμός των Αντικυθήρων» είναι το σημαντικότερο ορόσημο της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας, το πολυπλοκότερο μουσειακό αντικείμενο και ένα από τα πιο σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα παγκοσμίως.

Ήταν ένας αναλογικός υπολογιστής εκπληκτικής τεχνολογίας, ο πρώτος υπολογιστής που κατασκευάστηκε ποτέ. Κατασκευάστηκε πριν από περίπου 2150 χρόνια και χρησιμοποιείτο για τον ακριβή υπολογισμό της θέσης του Ηλίου, της Σελήνης και πιθανώς των πλανητών στον ουρανό. Υπολόγιζε τις φάσεις της Σελήνης, προέβλεπε εκλείψεις και προσδιόριζε την ημερομηνία τέλεσης των αρχαίων πανελλήνιων αγώνων.

Στην παρουσίασή του ο καθηγητής Ευσταθίου τόνισε ότι ο «Μηχανισμός των Αντικυθήρων» είναι τόσο σημαντικός για την εξέλιξη της Τεχνολογίας, όσο και η Ακρόπολη για την εξέλιξη της Αρχιτεκτονικής. Η πολυπλοκότητά του είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν όλων των συσκευών που κατασκεύασε ο άνθρωπος κατά την επόμενη χιλιετία.

Σύμφωνα με τον καθηγητή, τα νέα στοιχεία και τα αποτελέσματα της έρευνας που διεξήγαγε το ΤΕΠΑΚ, σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, συνηγορούν υπέρ της απόφασης ότι ο «Μηχανισμός των Αντικυθήρων» ήταν ένα επιστημονικό όργανο για ασφαλείς προβλέψεις των αστρονομικών φαινομένων και όχι απλώς ένα εκπαιδευτικό εργαλείο για τις σχολές αστρονομίας της αρχαιότητας.

«Από όλες τις δοκιμές που έγιναν, προκύπτει το συμπέρασμα ότι ο Μηχανισμός προβλέπει με ακρίβεια τα αστρονομικά φαινόμενα του μέλλοντος και επιβεβαιώνει με αντίστοιχη ακρίβεια αστρονομικά φαινόμενα του παρελθόντος», όπως εμφαντικά επεσήμανε.

Χρήστος Χαραλάμπους