Το Θέατρο των Καταπιασμένων είναι το θέατρο της δυνατότητας

Με αφορμή/ Ορίζοντας

Το Θέατρο των Καταπιασμένων είναι το θέατρο της δυνατότητας

Με αφορμή την παράσταση Θεάτρου της Αγοράς που θα παρουσιαστεί το Σάββατο 28 Μαΐου στη Λευκωσία και αποτελεί την κατάληξη σειράς 8 εργαστηρίων στη βάση της φιλοσοφίας και πρακτικής του Θεάτρου των Καταπιεσμένων, μέλη της Ομάδας που συμμετείχαν στο πρόγραμμα και παίρνουν μέρος στην παράσταση μιλάνε στον Ορίζοντα:

Το Θέατρο των Καταπιεσμένων αποτελεί μια διαδραστική μορφή θεάτρου που επινοήθηκε από τον Augusto Boal (1931-2009), προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα σε κοινωνικές ομάδες να αντιληφθούν και να αντιμετωπίσουν τις μορφές καταπίεσης που υφίστανται

Τι είναι το Θέατρο των Καταπιεσμένων; Πως αποφάσισες να συμμετάσχεις σε αυτό το Πρόγραμμα;

Μελίνα Γιαξή: Μια ευχάριστη ενασχόληση, ξεγνοιασιά, παιχνίδι σε συνδυασμό με μάθηση (κατ΄ εμένα όπως τον καιρό που είμασταν μικροί/ες). Τα μαθήματα αυτά μου θυμίζουν τα όμορφα summer schools στα οποία πήγαινα όταν ήμουν παιδί ακόμα και όταν ήμουν έφηβη.

Μαρία Μαππουρίδου: Για μένα το ΘτΚ είναι το θέατρο της δυνατότητας. Το μέσον της άλλης οπτικής. Λειτουργεί σαν ένας παραμορφωτικός και ταυτόχρονα επιμορφωτικός καθρέφτης. Μπορείς να δεις την εαυτή σου όπως είναι και ταυτόχρονα να της δώσεις εσύ η ίδια τη δυνατότητα να ενδυναμωθεί και ίσως να αλλάξει. Σίγουρα όμως της δίνεις τα μέσα για να προσπαθήσει.

Στον ανθρώπινο κόσμο κάποιος ή κάτι πάντα θα μας καταπιέζει.

Πρέπει κανείς να είναι καταπιεσμένος για να συμμετάσχει;

Μελίνα Γιαξή: Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος/α καταπιεσμένος/η για να συμμετάσχει. Πιστεύω ότι απλώς πρέπει να έχει την δεξιοτεχνία να συμμετάσχει σωστά σε ένα γκρουπ, να έχει καλή διάθεση. Καλλιεργείται ο αυθορμητισμός μας, η δημιουργικότητα και η φαντασία μας.

Μαρία Μαππουρίδου: Όλες και όλοι μας είμαστε υπό κάποιο πρίσμα καταπιεσμένοι. Είναι αδύνατον να συμμετέχεις σε οποιαδήποτε κοινωνία ελεύθερα, όποια δομή και να έχει η κοινωνία αυτή. Στον ανθρώπινο κόσμο κάποιος ή κάτι πάντα θα μας καταπιέζει. Αυτές τις κοινωνίες φτιάξαμε. Δεν θυμάμαι πώς αποφάσισα να συμμετάσχω αρχικά. Μάλλον είχα καλό ένστικτο

Ποιο ήταν για σένα το όφελος από τη συμμετοχή σου σε αυτό το Πρόγραμμα;  

Διαλεχτή Χατζούδη: Το όφελος που κερδίζω από τη συμμετοχή μου στο πρόγραμμα είναι πολυεπίπεδο. Μου δίνει τη δυνατότητα να ενασχοληθώ με συνδυασμό από αντικείμενα που με ενδιαφέρουν, όπως το θέατρο, το παιχνίδι, η μη τυπική μάθηση, η δημιουργική γραφή, η ρητορική, και η ψυχολογία. Μου προσφέρει έναν πλούσιο τρόπο έκφρασης, απελευθερωτικό και ενδυναμωτικό. Επιπλέον, το συστατικό της συμμετοχής μέσα σε μια ομάδα με έναν κοινό στόχο ή με ποικίλους προβληματισμούς, με κινητοποιεί να δράσω κοινωνικά, να μοιραστώ, και να σκεφτώ από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Το ΘτΚ μου θυμίζει τις αξίες μου και την ανάγκη μου για προσωπική και έπειτα κοινωνική ανάπτυξη.

Σωτηρούλλα Χριστοδούλου: To όφελος που μπορεί να φέρει μια Αναγέννηση, πνευματική και ψυχική. Περίμενα με προσμονή πότε θα ήταν η κάθε συνάντηση. Έχω βιώσει έντονα την κάθε στιγμή ως θαύμα χαράς.  Ένιωσα στον καθένα στην ομάδα ένα κομμάτι του εαυτού μου, του παλιού και του νέου… Είμαι σχεδόν σίγουρη πλέον ότι είμαστε όλοι κομμάτια ενός puzzle. Γι αυτό και κάποιοι ψαχνόμαστε συνειδητά συνεχώς… Είναι απίστευτη η χαρά όταν βρίσκεις κομμάτια σου στην κάθε ανθρώπινη ψυχή που συναντάς, και επιλέγεις να τα ενώνεις μέσα σου με ένα όμορφο και ουσιαστικό τρόπο

Σόνια Λευκάτη: Το ότι βρέθηκα συνειδητά σε ρόλο  καταπιεστή και καταπιεσμένου, μου έδωσε την δυνατότητα να αναγνωρίζω  τους ρόλους αυτούς και στη δική μου πραγματικότητα.  Αντιλήφθηκα ότι όλοι μας είμαστε και καταπιεστές και καταπιεσμένοι. Σαν καταπιεστής αναγνωρίζω και αναλύω ποιοι μπορεί να είναι οι λόγοι, οι φόβοι και οι ανάγκες να καταπιέζει κάποιος. Σαν καταπιεσμένος ανακαλύπτω μέσα από την σιγουριά του ρόλου ότι υπάρχουν πολλοί πιθανοί τρόποι να αντιδράσει και να αντισταθεί κάποιος – κάτι που ναι μεν ήξερα και πριν αλλά μέσα από το πρόγραμμα ενδυναμώνεσαι και μπορείς να είσαι πιο συνειδητοποιημένος και σε εγρήγορση να αναγνωρίσεις και να αντιδράσεις. Αντιλήφθηκα  επίσης ότι αλλαγές μπορούν να γίνουν σιγά σίγα ξεκινώντας από πιο απλές καταστάσεις,  με σταθερότητα και επιμονή

Αλλαγές μπορούν να γίνουν σιγά σίγα ξεκινώντας από πιο απλές καταστάσεις,  με σταθερότητα και επιμονή

Ποιο ρόλο σού ήταν πιο εύκολο να υποδυθείς κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας σας; Του καταπιεστή ή του καταπιεσμένου; Γιατί;

Ευαγγελία Αντωνίου Ταμπουκάρη: Εγώ  έπαιζα  ρόλο καταπιεσμένου  και ομολογώ  ότι  στην αρχή  δυσκολεύτηκα  να δείχνω  καταπιεσμένος,   γιατί  μέσα μου  επαναστατούσα  και ήθελα  να  του  δώσω  περισσότερο  ανάστημα/ αντίσταση.  Πίστευα  ότι  αν  ήμουν  στη θέση  του καταπιεσμένου μου ρόλου  θα αντιδρούσα,  θα  φώναζα και σίγουρα  θα  έβρισκα  τρόπο  να  φέρω  μια κάποιου είδους  ισορροπία.  Βέβαια,  αυτά  τα έλεγα  πριν  μελετήσω  το   ρόλο μου.  Έπρεπε έπειτα  να καταγράψω  με κάθε λεπτομέρεια  τα πάντα  γύρω  από αυτόν:  εμφάνιση,  ηλικία,  συνήθειες,  οικογενειακή κατάσταση. Έπρεπε  λίγα  λεπτά  την ημέρα να  «μιλώ»  με  αυτόν  σε ένα  εσωτερικό  διάλογο  που θα με βοηθούσε  να  μπω  περισσότερο  στο πετσί  του.  Από μόνη  μου  συνομίλησα  με  γονείς  εφήβων  αγοριών  και είδα  σχετικά  βίντεο. Νομίζω,  τελικά,  ότι  μπόρεσα  να έρθω αρκετά στη  θέση  του

Πένη Αριστοδήμου: Προσωπικά εμένα μου ήταν πιο εύκολο να υποδυθώ τον ρόλο του καταπιεσμένου. Φυσικά θα ήταν μεγάλη πρόκληση για εμένα το να υποδυθώ τον ρόλο του καταπιεστή, γιατί θεωρώ πως στην ζωή μου δεν βρέθηκα ποτέ σε αυτή την θέση οπότε αυτός θα ήταν ένας τρόπος να κατανοήσω αυτές τις συμπεριφορές. Επίσης ίσως ανακάλυπτα και κάποιες κρυφές πτυχές του εαυτού μου. Όσον αφορά τον λόγο για τον οποίο μου ήταν πιο εύκολο να βρεθώ στην θέση του καταπιεσμένου, είναι γιατί από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου εκτός από το ότι καταπίεζα εγώ η ίδια εμένα χωρίς να το αντιλαμβάνομαι, διάφορες καταστάσεις και άνθρωποι με καταπίεζαν με αποτέλεσμα να χειραγωγούμαι εύκολα και να είμαι συχνά κομπάρσος στην ζωή μου αντί πρωταγωνιστής.

Μαρία Ζωγράφου: Δεν υπάρχει εύκολος ή δύσκολος ρόλος, για εμένα είναι και οι δύο ρόλοι δύσκολοι και απαιτητικοί. Στο έργο είμαι καταπιεστής, μου είναι πρακτικό πιο εύκολο γιατί ίσως ως χαρακτήρας ήμουν πάντα πιο κοντά στον καταπιεσμένο. Προσπαθώ να αφαιρέσω τον εαυτό μου λοιπόν και να δρω σαν αυτός ο χαρακτήρας. Με δυσκολεύει ο καταπιεστής επειδή με φοβίζει που έστω και σε μια θεατρική πράξη, έχει κάποιος τον έλεγχο. Από την άλλη πλευρά, προσπαθώ να κατανοήσω τις ανάγκες του καταπιεστή τον οποίο υποδύομαι. Να εντοπίσω ποιες είναι αυτές συνθήκες ή συμβάσεις που καταπιέζουν τον ίδιο τον καταπιεστή.

Το Θέατρο της Αγοράς που θα δούμε στις 28 Μαΐου είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται για κοινωνική αλλαγή. Πόσο αποτελεσματικό εργαλείο είναι θεωρείς; Πώς θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην Κύπρο;

Ελένη Ζάνου: Το θέατρο της Αγοράς είναι ένα από τα εργαλεία που χρησιμοποιείται για κοινωνική αλλαγή, αρκετά αποτελεσματικό στην Κύπρο, όπου η πλειοψηφία των Κυπρίων (στην περίπτωση που) παρακολουθεί τα γεγονότα αμέτοχη και παθητική. Η νοοτροπία «τίποτα δεν θα αλλάξει ό,τι κι αν κάνουμε» είναι μία από τις δικαιολογίες αυτής της στάσης. Με το θέατρο της Αγοράς ανατρέπεται αυτή η νοοτροπία, καθώς ο θεατής καλείται να δράσει επιτέλους! Συνειδητοποιεί ότι η αλλαγή όπως κι η λύση οποιουδήποτε προβλήματος, δεν έρχεται ξαφνικά, ούτε μαγικά. Η αλλαγή, ναι μεν, είναι δύσκολη και αργή, αλλά μπορεί να επιτευχθεί με μεθοδική και επίμονη δράση/προσπάθεια όταν και εφόσον την θελήσουμε πραγματικά.

Ηλέκτρα Χριστοπούλου: O ιδρυτής της μορφής του θτΚ, Αugusto Boal, καθώς επεξηγούσε το εργαλείο του θεάτρου της αγοράς συνήθιζε να το αποκαλεί ως εργαλείο, σύμφωνα με το οποίο “the spectators become spect-actors”, δηλαδή το διαχωριστικό τείχος ανάμεσα στους ηθοποιούς και τους θεατές διασπάται, δίνοντας στην ευχέρεια στους θεατές να ανεβαίνουν στην σκηνή και να γίνονται οι δραματουργοί της ιστορίας. Σε ένα μεταγενέστερο επίπεδο το θέατρο της αγοράς εξελίχθηκε σε εργαλείο προώθησης νομοθετημάτων, το νομοθετικό θέατρο, όταν ο προαναφερθείς ιδρυτής διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος στο Ρίο Ντεζανέιρο και κατάφερε να περάσει 13 νομοθετήματα με συνεργασίες με φορείς, ούτως ώστε οι ίδιοι  κοινωνοί να επικοινωνήσουν και να διεκδικήσουν τις ανάγκες τους. Σε θεσμοθετημένο επίπεδο, αφενός το θέατρο της αγοράς, αφετέρου το νομοθετικό θέατρο στην Κύπρο θα ήταν εφικτό να χρησιμοποιηθούν ως εργαλεία από τις κοινοβουλευτικές επιτροπές για να αποκρυσταλλωθεί, αναλόγως της θεματολογίας, η άποψη της πλειοψηφίας που ψήφισε τους αντιπροσώπους της αλλά και της μειοψηφίας σε κάθε περίοδο

Επιμορφωτής, εμψυχωτής και συντονιστής του προγράμματος είναι ο Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου. Πληροφορίες για την παράσταση ή το Πρόγραμμα στο 95723757 ή www.fb.com/TheatreoftheOppressed ή [email protected]

Εγκώμιο Πολιτιστικό Κέντρο στη Λευκωσία,

Σάββατο 28 Μαΐου 2022 στις 8:00 μ.μ.

Είσοδος ελεύθερη