Το… ξαφνικό ενδιαφέρον για την αναγέννηση της Νοτρ Νταμ

Της ανταποκρίτριάς μας στο Παρίσι, Μαρίας Δεναξά

• Στο κράτος η ιδιοκτησία, στην Εκκλησία η διαχείριση

• Ένας γαλλικός ασφαλιστικός όμιλος προσέφερε 1.300 κορμούς βελανιδιάς, ώστε να φτιαχτεί από το ίδιο υλικό η κατεστραμμένη από την πυρκαγιά οροφή

Η συναισθηματική αξία της Παναγίας των Παρισίων για τους Γάλλους, αλλά και για πολλούς χριστιανούς παγκοσμίως, είναι ανεκτίμητη. Αυτό διαπιστώθηκε από το τραγικό γεγονός της περασμένης Δευτέρας κι από την αντίδραση του κόσμου.
Πριν καλά-καλά σβήσει η καταστροφική πυρκαγιά μέσα στην ιστορική εκκλησία της Νοτρ Νταμ, και οι Γάλλοι συνέλθουν από το απερίγραπτο σοκ, είχαν ξεκινήσει να συγκεντρώνονται τα χρήματα για την ανοικοδόμηση ενός από τα πιο εμβληματικά μνημεία της γαλλικής πρωτεύουσας και του ευρωπαϊκού πολιτισμού, μετά και από τη «διεθνή έκκληση» για βοήθεια που απηύθυνε ο οργανισμός Fondation du Patrimoine (Ίδρυμα Πολιτιστικής Κληρονομιάς). Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, οι δωρεές άγγιζαν το 1 δισεκατομμύριο ευρώ.

«Θέλω τα εγγόνια μου να μπορέσουν να αντικρίσουν ξανά την εκκλησία μας, όπως ήταν όταν ήμουν παιδί και πήγαινα να ακούσω το αρμόνιό της», δηλώνει στην εφημερίδα μας o Ρισάρ, συνταξιούχος των γαλλικών ταχυδρομείων, που έδωσε 50 ευρώ από τη σύνταξή του για την ανοικοδόμηση της εκκλησίας.
Σαν τον Ρισάρ, επώνυμοι και ανώνυμοι πολίτες από τη Γαλλία κι απ’ όλο τον κόσμο προσέφεραν τον οβολό τους. Δύο, δέκα, τριάντα ευρώ, ανάλογα με το εισόδημά τους, ενώ επιφανείς επιχειρηματίες και πολυεθνικές επιχειρήσεις ανακοίνωσαν πως δίνουν αστρονομικά ποσά εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ υπέρ της αποκατάστασης της γοτθικής εκκλησίας, έχοντας ενδεχομένως κατά νου τις γενναιόδωρες φοροελαφρύνσεις που επιφέρουν οι σημαντικές δωρεές. Στη Γαλλία, μια δωρεά επιτρέπει μείωση του φόρου εισοδήματος που ισούται με το 66% του ποσού που προσφέρεται. Έτσι εάν ένα άτομο κάνει μια δωρεά των 1.000 ευρώ, θα επωφεληθεί με φορολογική μείωση της τάξης των 660 ευρώ.

Σύμφωνα μάλιστα με νομοθεσία του 2003, η φοροαπαλλαγή για δωρεές υπέρ των «εθνικών θησαυρών», όπου συμπεριλαμβάνονται και μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς, είναι της τάξης του 90% επί του εισοδήματος. Παρόμοια είναι η πολιτική φοροελαφρύνσεων που ισχύει και για τις επιχειρήσεις. Πάντως, εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως όλοι μιλούν για το αστρονομικό ποσό που έχει συγκεντρωθεί από τις δωρεές, οι οποίες συνεχίζονται, και τις φοροελαφρύνσεις, αλλά κανείς για την ώρα δεν αναφέρει ποιο θα μπορούσε να είναι το συνολικό κόστος των εργασιών, ενώ δεν έχει δημοσιευθεί πουθενά μια πρώτη εκτίμηση.

Ωστόσο, οι δωρεές δεν συμπεριλαμβάνουν μόνο χρήματα. Ένας γαλλικός ασφαλιστικός όμιλος προσέφερε 1.300 κορμούς βελανιδιάς, ώστε να φτιαχτεί από το ίδιο υλικό η κατεστραμμένη από την πυρκαγιά οροφή. Όπως έγινε γνωστό, τα δέντρα θα είναι γαλλικής προέλευσης και θα κοπούν από δάση της Νορμανδίας. Η εταιρεία Saint-Gobain ανακοίνωσε πως προσφέρει την τεχνογνωσία της για την αποκατάσταση των εκκλησιαστικών βιτρό, ενώ η Air France αναλαμβάνει χωρίς κανένα κόστος τις μετακινήσεις όλων όσοι συμβάλλουν στην ανοικοδόμηση του εθνικού μνημείου της Γαλλίας.

Μέσα σ’ αυτό το κλίμα αλληλεγγύης, ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν επιχείρησε να ανατρέψει το πλήγμα που έχει επιφέρει στη δημοτικότητά του η αντιλαϊκή πολιτική που εφαρμόζει. Από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε η πυρκαγιά στον εμβληματικό καθεδρικό ναό ήταν άμεση η κινητοποίησή του.

Αντιλαμβανόμενος το εύρος της θλίψης και του σοκ που προκάλεσε στους συμπολίτες του το τραγικό γεγονός, υποσχέθηκε, παρά την αντίθετη γνώμη των εμπειρογνωμόνων, πως η ιστορική εκκλησία θα έχει αποκατασταθεί το αργότερο μέσα σε πέντε χρόνια. Τη χρονιά δηλαδή που θα διεξαχθούν οι Ολυμπιακοί Αγώνες στη Γαλλία και η χώρα θα γνωρίζει παγκόσμια προβολή. Ήδη ανακοινώθηκε διαγωνισμός για τον σχεδιασμό του βέλους του κωδωνοστασίου και πρόσκληση για την υποβολή προσφορών για το σκοπό αυτό.

Πίσω από το ξαφνικό ενδιαφέρον της πολιτείας και των πιο επιφανών ανθρώπων της χώρας για τη γρήγορη αναγέννηση της Παναγίας των Παρισίων μέσα από τις στάχτες της, κρύβεται μια δυσάρεστη ιστορία, που πολλοί απ’ όσους έχουν αναπτύξει δράση για την αποκατάσταση του κατεστραμμένου ναού θα επιθυμούσαν να μη δει το φως της δημοσιότητας.

Διαμάχη Κράτους-Αρχιεπισκοπής

Κάθε χρόνο ο κρατικός κορβανάς επιχορηγεί με δύο εκατομμύρια ευρώ την Αρχιεπισκοπή του Παρισιού για τη συντήρηση του κτιρίου. Από τις δωρεές και τους εράνους ο καθεδρικός ναός έχει έσοδα πέντε εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Τα χρήματα αυτά καλύπτουν τα λειτουργικά έξοδα της εκκλησίας και τις μικροεπισκευές, όμως δεν ήταν αρκετά για να καλύψουν σημαντικές εργασίες συντήρησης.

Έτσι, εδώ και χρόνια υπήρχε διαμάχη ανάμεσα στο Κράτος, στο οποίο ανήκει ο ναός, και την Αρχιεπισκοπή του Παρισιού για το ποιος πρέπει να τα χρηματοδοτεί την αποκατάσταση της φθοράς που έχει επέλθει φυσιολογικά λόγω των αιώνων, αλλά και επιπλέον επιβαρυντικών παραγόντων, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση και η διάβρωση λόγω των καιρικών φαινομένων.

«Αυτό που συνέβη θα γινόταν αργά ή γρήγορα. Η έλλειψη πραγματικής συντήρησης και καθημερινής προσοχής σε ένα τόσο σημαντικό κτίριο είναι η αιτία αυτής της καταστροφής», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Ζαν Μισέλ Λενιό, πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου στο Ινστιτούτο Εθνικής Κληρονομιάς, λίγες ώρες μετά την εκδήλωση της πυρκαγιάς.

Σημαντικές δομές της Παναγίας των Παρισίων, όπως οι περίφημοι «δαίμονες», οι αντηρίδες, τα κιγκλιδώματα και τα γοτθικά στοιχεία της είχαν υποστεί σημαντικές φθορές με το πέρασμα των χρόνων. Οι κληρικοί χρησιμοποιούσαν ακόμα και πλαστικούς σωλήνες για να απομακρύνουν το νερό που έσταζε από το αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα του Παρισιού, με την ιστορία σχεδόν εννέα αιώνων, ενώ συγκέντρωναν στους εξωτερικούς χώρους τις πέτρες που έπεφταν από διάφορα σημεία.
«Είναι ντροπή», ήταν το σχόλιο του γενικού διευθυντή Οικονομικών της Αρχιεπισκοπής του Παρισιού, Φιλίπ ντε Κιουβερβίλ, αφότου έσβησε η πυρκαγιά. «Έχουμε την τάση να περιμένουμε να συμβεί η καταστροφή πριν αναλάβουμε δράση. Είναι η ανθρώπινη φύση…»
Πριν από δύο χρόνια, η επισκοπή είχε απευθύνει έκκληση για τη συγκέντρωση 150 εκατομμυρίων ευρώ για να γίνουν εργασίες αποκατάστασης στην Παναγία των Παρισίων. Η τότε κυβέρνηση, του Φρανσουά Ολάντ, συμφώνησε να συμβάλει με 4 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο και ορίζοντα 10ετίας ποσό διπλάσιο από τα 2 εκατομμύρια που θα συγκέντρωνε η επισκοπή.
Και πάλι, έλειπαν 100 εκατομμύρια ευρώ. Έτσι γεννήθηκε η οργάνωση «Φίλοι της Νοτρ Νταμ», με σκοπό να επεκτείνει και εκτός γαλλικών συνόρων την επιχείρηση συγκέντρωσης χρημάτων. Ο Φιλίπ ντε Κιουβερβίλ είχε προειδοποιήσει τότε για τον μεγάλο κίνδυνο κομμάτια του εξωτερικού του ναού να έσπαγαν.
«Ελπίζαμε πως εάν συγκεντρώναμε εμείς περισσότερα χρήματα, θα πείθαμε και την κυβέρνηση να αυξήσει τη συμμετοχή της και να εργαστεί πιο εντατικά», εξηγεί.
Με τις φλόγες να έχουν πλέον σβήσει, αλλά το θέμα της συντήρησης και της προστασίας των μνημείων να έχει ανοίξει, ο επικεφαλής του Επιστημονικού Συμβουλίου στο Ινστιτούτο Εθνικής Κληρονομιάς δήλωσε πως η φωτιά είναι αποτέλεσμα της απροσεξίας και της αμέλειας, που πηγάζουν εν μέρει από την παιδαριώδη, όπως τη χαρακτήρισε, κόντρα Κράτους – Εκκλησίας. Το πρώτο είναι επισήμως ο ιδιοκτήτης της Νότρ Νταμ, αλλά η δεύτερη είναι αυτή που τη διαχειρίζεται.
Η διαμάχη για τη χρηματοδότηση των εργασιών στην Παναγία των Παρισίων δεν είναι τωρινή. Αντιθέτως, οι ρίζες της φτάνουν δύο αιώνες πίσω, όπως λένε οι ιστορικοί. Στα 1800, όταν ο αρχιτέκτονας Εζέν Βιολέ-λε-Ντυκ σχεδίασε και πρόσθεσε το βέλος στην κορυφή του ναού.

Το 2017 το περιοδικό Time είχε δημοσιεύσει ενδελεχή έρευνα για τα προβλήματα φθοράς της Παναγίας των Παρισίων, επισημαίνοντας πως σε ορισμένα σημεία η κατασκευή ήταν επικίνδυνη ακόμα και για την επίσκεψη των τουριστών. Επισήμαινε ταυτόχρονα την έλλειψη δράσης από την πλευρά του κράτους για την αντιμετώπιση του προβλήματος. «Η Γαλλία έχει χιλιάδες μνημεία», είχε πει στο περιοδικό εργαζόμενος στο γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού, υπονοώντας πως δεν αποτελούσε προτεραιότητα ο ιστορικός ναός. «Δεν θα πέσει», είχε προβλέψει. Πράγματι, δεν έπεσε. Κάηκε.

ΠΛΑΙΣΙΟ
Πριν δύο χρόνια πού ήταν όλοι τούτοι οι φιλάνθρωποι;

Σε αντίθεση με τη σημερινή πρωτοφανή επίδειξη αλληλεγγύης από τους έχοντες, που συναγωνίζονται για το ποιος θα προσφέρει τα περισσότερα για τον ιστορικό ναό, πριν από δυο χρόνια η Αρχιεπισκοπή του Παρισιού ελλείψει δωρητών και χρηματοδότησης, σε συμφωνία με το γαλλικό κράτος, αναζήτησε οικονομική βοήθεια στις μεγάλες περιουσίες της Αμερικής για την εξεύρεση πολλών εκατομμυρίων ευρώ που απαιτούνταν για να ξεκινήσει ένα νέο ολοκληρωμένο πρόγραμμα συντήρησης της διάσημης εκκλησίας.
Όπως όλα τα εθνικά μνημεία της Γαλλίας έτσι και οι ναοί της, που χτίστηκαν πριν από το 1905, όταν θεσπίστηκε ο νόμος που διαχωρίζει το Κράτος από την Εκκλησία, ανήκουν στο κράτος. Σ’ αυτές συμπεριλαμβάνεται και η Παναγία των Παρισίων.
Όμως το κράτος δεν έχει την υποχρέωση να ασφαλίζει τα δημόσια κτίρια που του ανήκουν. Η Νοτρ Ντάμ συγκαταλέγεται, σύμφωνα με ανώτατο αξιωματούχο, στα ανασφάλιστα μνημεία.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy