Για τον ιδρυτή της Συµφωνικής Ορχήστρας ΡΙΚ

Της Μάρως Σκορδή*

Το ΡΙΚ παρουσίασε στις 14 Φεβρουαρίου 2023 το βιβλίο «Γιώργος Κοτσώνης (1937-1914). Ο ευτυχής επαναστάτης» των Μ. A. Σοφοκλέους και Γιώργου Καλογήρου, αφιέρωµα στο έργο του αείµνηστου συνθέτη και στελέχους της δηµόσιας ραδιοτηλεόρασης, Γιώργου Κοτσώνη. ∆ιάβασα µε πολύ ενδιαφέρον το πιο πάνω βιβλίο. Οι δύο συγγραφείς έγραψαν µε πολλή ζωντάνια και αµεσότητα τα κείµενα του βιβλίου, το οποίο εµπλούτισαν µε πολλές φωτογραφίες και συνεντεύξεις. Είναι φανερή η σκληρή δουλειά που έκαµαν µε αγάπη και θαυµασµό, ώστε να έχουµε σήµερα στα χέρια µας ένα τιµητικό αφιέρωµα για τον Γιώργο Κοτσώνη. Πραγµατικά πιστεύω πως αξίζει τον κόπο να το διαβάσει κανείς.

Με έκπληξη όµως ανακάλυψα στη σελ. 11 του βιβλίου πως ο Γιώργος Κοτσώνης «ίδρυσε µε τη βοήθεια άλλων συνεργατών του στο ΡΙΚ τη Συµφωνική Ορχήστρα του ΡΙΚ, ώστε να γίνει δυνατή η συµφωνική παρουσίαση του µελοποιηµένου έργου του «Άσµα Ηρωικό και Πένθιµο για τον χαµένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας». Αυτό δεν είναι ακριβές.

(1) Το «Άσµα Ηρωικό και Πένθιµο» παρουσιάστηκε στις 27.10.1966 στη Λευκωσία, στο θέατρο «Ντιάνα 4» και στις 31.10.1966 στη Λεµεσό, στο Θέατρο «Ριάλτο», µε συντελεστές συνεργάτες του ΡΙΚ. Η ορχήστρα δε, ήταν επανδρωµένη µε στελέχη της Φιλαρµονικής της Αστυνοµίας καθώς και µε επαγγελµατίες και ερασιτέχνες εκτελεστές από τη Λευκωσία και από άλλες πόλεις. Πουθενά δεν υπάρχει αναφορά για «Συµφωνική Ορχήστρα του ΡΙΚ», στο δε πρόγραµµα της εκδήλωσης δεν υπάρχει καµιά αναφορά για ορχήστρα.

(2) Στην πραγµατικότητα, τη Συµφωνική Ορχήστρα του ΡΙΚ ίδρυσε το 1967 ο Γιάγκος Μιχαηλίδης µε τον τότε Γενικό ∆ιευθυντή του ΡΙΚ Ανδρέα Χριστοφίδη. Η περίοδος 1960-1970 ήταν µια περίοδος καινοτοµιών και βελτιώσεων στα προγράµµατα του Ραδιοφωνικού Ιδρύµατος. Πρόεδρος του ∆ιοικητικού Συµβουλίου ήταν ο Φρίξος Πετρίδης, ο οποίος κατά τη θητεία του στο ∆.Σ. (1960-1970) προώθησε καινοτοµίες και βελτιώσεις στα προγράµµατα του ΡΙΚ. Την ίδια χρονιά, το 1960, ο Γιάγκος Μιχαηλίδης διορίστηκε σύµβουλος του Ραδιοφωνικού Ιδρύµατος Κύπρου για τα µουσικά θέµατα. Με διευθυντή των Ελληνικών Προγραµµάτων και λίγο αργότερα Γενικό ∆ιευθυντή του ΡΙΚ τον Ανδρέα Χριστοφίδη (1967-1983), οι καινοτοµίες έφτασαν σε ένα αποκορύφωµα το 1967, µε ένα νέο πενταετές σχέδιο αναπτύξεως, νέες εκποµπές και επέκταση της εκπαιδευτικής τηλεόρασης. Τον Φεβρουάριο του 1967 ιδρύθηκε η Συµφωνική Ορχήστρα του Ραδιοφωνικού Ιδρύµατος Κύπρου, έπειτα από την επιµονή του µουσικού Γιάγκου Μιχαηλίδη και του τότε διευθυντή των ελληνικών προγραµµάτων Ανδρέα Χριστοφίδη. Η ορχήστρα αποτελείτο ως επί το πλείστον από εκτελεστές της ορχήστρας του Μουσικού Συλλόγου «Μότσαρτ», την οποία είχε ιδρύσει και διευθύνει από το 1938 µέχρι το 1963 ο Γιάγκος Μιχαηλίδης.

(3) Σε όλα τα προγράµµατα των συναυλιών της Συµφωνικής και της Ορχήστρας Εγχόρδων του ΡΙΚ (1968-1972) µαέστρος φαίνεται να είναι ο Γιάγκος Μιχαηλίδης. Εξαίρεση έχει η πρώτη συναυλία της νεοσύστατης Συµφωνικής Ορχήστρας ΡΙΚ (1.4.1967), την οποία διηύθυναν από µισό ο Γ. Μιχαηλίδης και ο Γ. Κοτσώνης. Όµως το «Άσµα ηρωικό και πένθιµο για τον χαµένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» του Γ. Κοτσώνη δεν παρουσιάζεται σε κανένα από τα προγράµµατα.

(4) Όσοι εργάζονταν στο Μουσικό Τµήµα την περίοδο 1967 -1970 θυµούνται πως την ορχήστρα ίδρυσε ο Γιάγκος Μιχαηλίδης µε τον Αντρέα Χριστοφίδη. Αυτό αναφέρει και ο κ. Σταύρος Παπαντωνίου στην τηλεοπτική του συνέντευξη για τη Συµφωνική Ορχήστρα και Ορχήστρα Εγχόρδων του ΡΙΚ στο πρόγραµµα «Χρονογράφηµα» (µετάδοση ΡΙΚ1, 1.1.2023 και αργότερα ΡΙΚ2). Ο κ. Σταύρος Παπαντωνίου υπήρξε λειτουργός στο Μουσικό Τµήµα του ΡΙΚ (1968-2006) και µέλος όλων των ορχηστρών που δηµιούργησε ο Γιάγκος Μιχαηλίδης από το 1959-1971.

Πιστεύω πως το Ραδιοφωνικό Ίδρυµα πρέπει να γνωστοποιήσει µε διάφορους τρόπους την πραγµατικότητα για την ίδρυση των ορχηστρών του ΡΙΚ, ώστε να αποδοθεί δικαιοσύνη αναφορικά µε το όνοµα του Γιάγκου Μιχαηλίδη. Ο Γιάγκος Μιχαηλίδης αδικήθηκε σε µεγάλο βαθµό όταν ζούσε, αλλά αδικήθηκε και µετά το θάνατό του (π.χ. όταν σβήστηκαν σχεδόν όλες οι ταινίες των συναυλιών που διηύθυνε, οι οποίες περιλάµβαναν και δικά του έργα). Θα ήταν σωστό κατά τη γνώµη µου να µην αδικηθεί ακόµα µια φορά σήµερα, τον 21ο αιώνα, 119 χρόνια από τη γέννησή του.

Πηγές:

Τσίτσαρου: «Ο χαµένος ανθυπολοχαγός» (Κριτικά Σηµειώµατα), εφηµ. «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», 1.11.1966, σελ. 3 • Φάνου Κωνσταντινίδη: «Το ΡΙΚ αναδιοργανούται. Ενδιαφέρουσες δηλώσεις του κ. Α. Χριστοφίδη εις την “Μάχην”» εφηµ. «Η ΜΑΧΗ», 1.4.1967, σελ.1 • Κώστα Σερέζη: «Η µόνη στην Κύπρο Ορχήστρα», εφηµ. «Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ», 29.5.1968, σελ.3 • Μ. Περδίου: «Ωραίες Καλλιτεχνικές Εκδηλώσεις: Η συναυλία της συµφωνικής ορχήστρας του ΡΙΚ στο ∆ηµοτικό Θέατρο», εφηµ. «ΧΑΡΑΥΓΗ», 8.2.1968, σελ.4 • Προγράµµατα Συναυλιών της Συµφωνικής Ορχήστρας και Ορχήστρας Εγχόρδων ΡΙΚ (1967-1972) • «Προσωπικές Συνεντεύξεις».

* Μουσικός, πρώην ΕΜΕ της Μουσικής και ΠΛΕ, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού, ερευνήτρια της ζωής και του έργου του Γιάγκου Μιχαηλίδη