Τουρκία: Μαζί με την οικονομία, το προσφυγικό είναι σήμερα οι μεγάλες προκλήσεις του Ταγίπ Ερντογάν

Πολύ διαφορετική δείχνει σήμερα η κατάσταση στην Τουρκία όσον αφορά τους πρόσφυγες και όπως όλα δείχνουν η πολιτική της Άγκυρας απέναντι στους Αφγανούς είναι αυστηρή, σε πλήρη αντίθεση με τους Σύρους που είχαν εισέλθει στη χώρα όλα τα χρόνια της έξαρσης τους συριανού εμφυλίου. 

Του ειδικού μας συνεργάτη Βαγγέλη Αρεταίου

«Ο Ταγίπ Ερντογάν δεν θα προσφύγει στην ίδια πολιτική υποδοχής που είχε υιοθετήσει για τους πρόσφυγες από τη Συρία ούτε σε τακτικές όπως το 2020 γιατί σήμερα η κατάσταση στην Τουρκία είναι πολύ διαφορετική», είπε στη «Χαραυγή» o Gareth Jenkins, αναλυτής στο πρόγραμμα ερευνών Silk Road, εξηγώντας ότι «η τουρκική κοινωνία ευρύτερα, αλλά και οι ψηφοφόροι του ΑΚΡ βρίσκονται σήμερα σε μια μεγάλη κόπωση όσον αφορά τους πρόσφυγες και βλέπουν με μεγάλη ανησυχία και δυσφορία την προοπτική κυμάτων Αφγανών προσφύγων προς την Τουρκία».

Στο Βαν, πόλη κομβικής σημασίας στο δρόμο του μεταξιού για αιώνες και μετά για τις μεταφορές αγαθών από το Ιράν και την Κίνα και την Ινδία, δεν βλέπει κανείς Αφγανούς. Οι κάτοικοι όμως μιλάνε πολύ γι’ αυτούς.

«Κρύβονται σε σπίτια, σε ερείπια, έξω και μέσα από την πόλη. Φοβούνται πολύ γιατί η Αστυνομία τους πιάνει και τους μεταφέρει πάλι στα σύνορα. Στα σύνορα υπάρχουν πολύ μεγάλες δυνάμεις στρατού και τους απωθούν όσο μπορούν. Έχω δει Αφγανό που τον απέλασαν έντεκα φορές και έντεκα φορές ξαναπέρασε στην Τουρκία», λέει στη «Χαραυγή» ένα άτομο που γνωρίζει πρόσφυγες.

Τάφοι προσφύγων χωρίς όνομα, τάφοι για παιδιά…

Σε δύο νεκροταφεία στο Βαν, τη μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας πριν τα σύνορα με το Ιράν, βλέπει κανείς επιτύμβιες στήλες μικρές, με μια ημερομηνία και το όνομα μιας περιοχής γραμμένα με το χέρι. Είναι οι τάφοι των προσφύγων χωρίς όνομα. Κάποιοι τάφοι φαίνονται καινούργιοι, άλλοι πιο παλιοί, μερικοί είναι πολύ μικροί, τάφοι για παιδιά.

«Πέρσι είχε βυθιστεί ένα σκάφος στη λίμνη του Βαν που μετέφερε Αφγανούς πρόσφυγες και πνίγηκαν εκατόν άτομα. Χωρίς ταυτότητες, χωρίς στοιχεία. Στους τάφους τους μπαίνει μόνο η ημερομηνία που βρέθηκε το πτώμα και το μέρος που βρέθηκε», λέει στη «Χαραυγή» ένας άντρας με το πρόσωπο σκαμμένο από ρυτίδες που είναι μαζί μας στο νεκροταφείο.

«Οι Αφγανοί σπάνια έχουν έγγραφα που να πιστοποιούν την ταυτότητά τους. Από το ναυάγιο εκείνο έχουν πεθάνει ακόμα πολλοί. Από κρύο, από ατυχήματα στα ορεινά περάσματα των συνόρων, ακόμα και από άγρια ζώα που τους κατασπάραξαν. Οι σοροί τους μένουν δεκαπέντε μέρες στο νεκροτομείο και μετά τους θάβουμε με όλες τις μουσουλμανικές παραδόσεις. Πολύ σπάνια να εξακριβωθούν τα στοιχεία τους. Μένουν εδώ στο νεκροταφείο χωρίς όνομα, χωρίς κανέναν να έρχεται να επισκεφθεί τους τάφους τους».

Μόνο το 36% των ψηφοφόρων του ΑΚΡ είναι υπέρ του ανοίγματος των συνόρων για τους Αφγανούς

Το ρίσκο για τον Ταγίπ Ερντογάν να αφήσει τα κύματα των Αφγανών προσφύγων να εισέλθουν μαζικά στην Τουρκία είναι πολύ μεγάλο: Ήδη από τις δημοτικές εκλογές του 2018, ένα σημαντικό μέρος των ψηφοφόρων του ΑΚΡ στην Κωνσταντινούπολη στήριξε τον Εκρέμ Ιμάμογλου, τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης που τελικά κέρδισε τις εκλογές, λόγω της αυξανόμενης δυσφορίας απέναντι στην πολιτική την κυβέρνησης υπέρ των Σύρων. Έγκριτη δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε πριν δύο βδομάδες στην Τουρκία κατέγραψε ότι μόνο το 36% των ψηφοφόρων του ΑΚΡ είναι υπέρ του ανοίγματος των συνόρων για τους Αφγανούς, ενώ σήμερα το αφήγημα που κυριαρχεί στους φιλοκυβερνητικούς κύκλους όσον αφορά τους Αφγανούς πρόσφυγες είναι εντελώς διαφορετικό από ό,τι εκείνο των χρόνων όταν η Τουρκία δεχόταν μαζικά τους Σύρους, με βασικό επιχείρημα τότε τη μουσουλμανική αλληλεγγύη.

 

Σκληρή στάση και από την αντιπολίτευση

Παράλληλα, η αντιπολίτευση έχει υιοθετήσει μια ιδιαίτερα σκληρή στάση απέναντι στους Αφγανούς πρόσφυγες, ελπίζοντας να εξαργυρώσει την αυξανόμενη δυσφορία. Άλλωστε, η εξαιρετικά χαμηλότερη κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών και κυρίως της φιλοκυβερνητικής μερίδας προς όφελος των Αφγανών, σε αντίθεση με τη μαζική κινητοποίηση υπέρ των Σύρων, είναι ενδεικτική του πόσο διαφορετική είναι σήμερα η κατάσταση και η ψυχολογία στην Τουρκία απέναντι στους πρόσφυγες.

Όσο περισσότεροι Αφγανοί πρόσφυγες διεισδύσουν στο εσωτερικό της Τουρκίας σήμερα, τόσο πιο δύσκολη αναμένεται να γίνει η κατάσταση για τον Τούρκο Πρόεδρο, ο οποίος έχει ήδη να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη πίεση λόγω της κατάστασης της οικονομίας.

«Μαζί με την οικονομία, το προσφυγικό είναι σήμερα οι μεγάλες προκλήσεις του Ταγίπ Ερντογάν. Θα προσπαθήσει να πάρει από τους Ευρωπαίους όσα χρήματα μπορεί και παράλληλα και πολιτικά ανταλλάγματα, αλλά δεν θα ρισκάρει για άλλη μια φορά την τακτική του 2020 διότι είδε ότι απέτυχε, και μάλιστα και στα μάτια της τουρκικής κοινής γνώμης, αλλά και γιατί θα προσπαθήσει να δώσει δείγματα καλής διαγωγής στην ΕΕ κρατώντας όσο το δυνατόν περισσότερους Αφγανούς στα σύνορα», εκτιμά ο Gareth Jenkins.