Τουρκία: Ο Κιλιτσντάρογλου αναδείχθηκε ως η µόνη εναλλακτική υποψηφιότητα απέναντι στον Ερντογάν

• Στην τελική ευθεία εισήλθε πια η Τουρκία ενόψει των κρίσιµων εκλογών του Μαΐου, µε τον αρχηγό του Ρεπουµπλικανικού Λαϊκού Κόµµατος (CHP) Κεµάλ Κιλιτσντάρογλου να παίρνει το χρίσµα του κοινού υποψηφίου των έξι κοµµάτων της αντιπολίτευσης.
• Στις πρώτες του δηλώσεις τόνισε ότι «μοναδικός σκοπός µας είναι να επαναφέρουµε τη χώρα στις ηµέρες της ευηµερίας, της ειρήνης και της χαράς. Όλοι µαζί θα αποκαταστήσουµε την εξουσία της ηθικής και της δικαιοσύνης. Ο νόµος και η δικαιοσύνη θα υπερισχύσουν».
• Ο Κιλιτσντάρογλου, ο αναπάντεχος νέος αρχηγός του CHP, ανέλαβε τα ηνία µετά τον σκληροπυρηνικό και βαθιά εθνικιστή Ντενίζ Μπαϊκάλ και κατάφερε από το 2010 µέχρι σήµερα να µεταµορφώσει το κόµµα

Του ειδικού µας συνεργάτη Βαγγέλη Αρεταίου

Εκλογές στις 14 Μαΐου προκήρυξε ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, οι οποίες έπρεπε να διεξαχθούν στις 18 Ιουνίου 2023. Οι πρώτες δηµοσκοπήσεις ήδη καταγράφουν ότι ο Κιλιτσντάρογλου έχει µια αξιοσηµείωτη δυναµική, παρόλο που στην Τουρκία εξακολουθούν να τον θεωρούν «αντιστάρ», ενώ τα ξένα Μέσα τον έχουν ήδη ονοµάσει «Γκάντι της Τουρκίας». Το σίγουρο είναι ότι ο Κιλιτσντάρογλου κατάφερε να διατηρήσει τη συνοχή της Εθνικής Συµµαχίας και να αναδειχθεί ως η µόνη εναλλακτική απέναντι στον Ταγίπ Ερντογάν.

Κι αυτό ακόµα κι όταν η Μεράλ Ακσενέρ του ΙΥΙ εγκατέλειψε τη Συµµαχία, κάτω από τις πιέσεις των υπερεθνικιστών του κόµµατος που φοβούνται ότι ο Κιλιτσντάρογλου είναι υπερβολικά κοντά στους Κούρδους, για να επιστρέψει όµως ύστερα από 72 ώρες κάτω από το βάρος της σφοδρής κριτικής που δέχτηκε από ψηφοφόρους και ΜΜΕ για τη σπασµωδική της κίνηση. Ρίσκαρε, όµως, για 72 ώρες να χάσει το µεγαλύτερο µέρος των ψηφοφόρων της προς το CHP.

Ενδεικτικός είναι ο χαρακτηρισµός πολιτική «αυτοκτονία» που χρησιµοποίησε για την αποχώρησή της ο έγκριτος Τούρκος δηµοσκόπος Bekir Agirdir.

Ο αναλυτής Tanju Tosun σε ανάλυσή του για τις δυναµικές στο ΙΥΙ σηµείωσε ότι «λαµβάνοντας υπόψη το προφίλ των ψηφοφόρων του ΙΥΙ και το ότι είναι κατά κύριο λόγο εγκατεστηµένοι στις ανεπτυγµένες παράκτιες επαρχίες της Τουρκίας, φιλελεύθεροι, αστοί, κοσµικοί βλέπουµε ότι αισθάνονται πιο κοντά στο CHP όσον αφορά την κοσµοθεωρία του και έχουν παρόµοιο τρόπο ζωής».

Ο έγκριτος δηµοσιογράφος του αντιπολιτευόµενου HalkTV, Ismail Saymaz, αποκρυστάλλωσε την ουσία της κρίσης αλλά και των δυναµικών στην Τουρκία σήµερα, γράφοντας ότι αν το τραπέζι των έξι δεν διαλύθηκε, αυτό οφείλεται στο κάλεσµα των πολιτών της αντιπολίτευσης για ενότητα.

«Ήταν η αντίδραση του κοινού που έκανε την Ακσενέρ να καθίσει στο τραπέζι από το οποίο σηκώθηκε οργισµένη. Αυτή τη φορά η Εθνική Συµµαχία σχηµατίστηκε από το ίδιο το έθνος».

Ποιος είναι ο Κιλιτσντάρογλου

O 74χρονος Κεµάλ Κιλιτσντάρογλου γεννήθηκε στην επαρχία του Τούντζελι στη νοτιοανατολική Τουρκία σε οικογένεια Αλεβιτών. Σπούδασε Οικονοµικά στην Άγκυρα και εργάστηκε για χρόνια στο Υπουργείο Οικονοµικών, ενώ αργότερα εργάστηκε σε ασφαλιστικά ταµεία.

Σύµφωνα µε πρόσωπα που τον γνωρίζουν καλά, ο Κιλιτσντάρογλου είναι άνθρωπος απλός, πράος, µε έντονες κοινωνικές ευαισθησίες και ανοιχτόµυαλος αλλά και πεισµατάρης, ενίοτε εγωκεντρικός και συγκεντρωτικός.

Κανείς στην Τουρκία δεν θεωρεί τον Κιλιτσντάρογλου χαρισµατικό ηγέτη και µέχρι πρότινος ελάχιστοι πίστευαν ότι µπορεί και να νικήσει τον Ταγίπ Ερντογάν. Ωστόσο οι ηγετικές ικανότητες του Κιλιτσντάρογλου έχουν ένα διαφορετικό χαρακτήρα και εστιάζουν πολύ στην ουσία και λιγότερο στην επικοινωνία. Άλλωστε ένα από τα µεγάλα προβλήµατα τόσο του ίδιου όσο και της συµµαχίας των έξι είναι, προς το παρόν τουλάχιστον, η επικοινωνία.

Ο Κιλιτσντάρογλου, ο αναπάντεχος νέος αρχηγός του CHP µετά τον σκληροπυρηνικό και βαθιά εθνικιστή Ντενίζ Μπαϊκάλ, κατάφερε από το 2010, οπότε ανέλαβε τα ηνία του κόµµατος, µέχρι σήµερα να το µεταµορφώσει.

Το σκληρό κεµαλικό και εθνικιστικό CHP έχει ρίξει γέφυρες στους συντηρητικούς ισλαµιστές και κυρίως στις κεφαλοµαντιλοφορούσες ισλαµίστρες. Ποιος θα πίστευε ποτέ πριν από λίγα χρόνια ότι το CHP θα πρότεινε νοµοσχέδιο που θα εγγυάται την ελευθερία του κεφαλοµάντηλου στη δηµόσια διοίκηση;

Το ίδιο CHP έριξε γέφυρες στους Κούρδους, κάτι που µέχρι πριν λίγα χρόνια θα ήταν αδιανότητο και για τους δυο. Σήµερα, στις νοτιοανατολικές περιοχές της Τουρκίας τρίτο κόµµα µετα το HDP και το ΑΚΡ είναι το CHP, ενώ για έναν σηµαντικό αριθµό νέων Κούρδων αλλά και Τούρκων, το CHP είναι πια πρώτη επιλογή ψήφου. Ο Κιλιτσντάρογλου είναι ο µόνος αρχηγός του CHP διαχρονικά που οι Κούρδοι θα µπορούσαν να ψηφίσουν, κάτι που είναι πολύ πιθανό να γίνει στις επερχόµενες εκλογές.

O Κιλιτσντάρογλου κατάφερε να εξασθενίσει την ισχύ των υπερ-εθνικιστών και υπερ-κεµαλιστών στο κόµµα, στηρίζοντας την αριστερή πτέρυγα και τους φιλελεύθερους, αλλά και τους Αλεβίτες που έχουν ενισχυθεί εντυπωσιακά, επιτρέποντας έτσι στο CHP να αφουγκράζεται καλύτερα τις ανάγκες και τις προσδοκίες της κοινωνίας.

Ο αρχηγός του CHP κατάφερε µε επιµονή και υποµονή να φέρει γύρω από το ίδιο τραπέζι τα άλλα πέντε κόµµατα της συµµαχίας των έξι, παρά τις βαθιές ιδεολογικές και πολιτικές τους διαφοροποιήσεις. Και κατάφερε ακόµα να κρατήσει ανοιχτή την πόρτα και να διαπραγµατευτεί µε επιτυχία την επιστροφή της Μεράλ Ακσενέρ στη συµµαχία.

Συνεπώς, ο Κιλιτσντάρογλου ίσως να είναι αρκετά χαρισµατικός ώστε να µπορέσει να οδηγήσει την Τουρκία µακριά από την πόλωση και να διαχειριστεί τη µετάβαση σε µια µετα-Ερντογανική κατάσταση, η οποία θα είναι γεµάτη προκλήσεις και αβεβαιότητα.

Ποια είναι η Εθνική Συµµαχία

Η συµµαχία των έξι αποτελείται από ετερόκλητα στοιχεία, αντανακλώντας όµως την πολιτική και κοινωνική πραγµατικότητα της σηµερινής Τουρκίας.

Ο Κιλιτσντάρογλου είναι Αλεβίτης, µια ταυτότητα που για το µεγαλύτερο µέρος της σουνιτικής πλειοψηφίας στην Τουρκία δεν γίνεται εύκολα αποδεκτή. Ηγείται του Ρεπουµπλικανικού Λαϊκού Κόµµατος (CHP), του «κεµαλικού δεινόσαυρου» της Τουρκίας, ο οποίος όµως έχει συνειδητοποιήσει ότι για να επιβιώσει θα πρέπει να προσαρµοστεί. Και προσαρµόζεται ανοίγοντας ένα παράθυρο στους Κούρδους, ενισχύοντας τους φιλελεύθερους αριστερούς στους κόλπους του και προσπαθώντας να κρατήσει αποστάσεις από τις εγγενείς του δυναµικές εθνικισµού και αυταρχισµού. Αναλυτές κάνουν σήµερα λόγο για «µετα-κεµαλισµό», αναφερόµενοι στις εν εξελίξει δυναµικές στο CHP.

H Μεράλ Ακσενέρ ηγείται του Καλού Κόµµατος, απόφυση του υπερεθνικιστικού Κόµµατος της Εθνικιστικής ∆ράσης του Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Η Ακσενέρ προσπαθεί να προσανατολίσει το κόµµα της προς την κεντροδεξιά, µε τους υπερθνικιστές να δέχονται ένα τροµακτικό πλήγµα όταν η αρχηγός του ΙΥΙ αποφάσισε να επιστρέψει πίσω στην Εθνική Συµµαχία.

Ο Τεµέλ Καραµολλάογλου του συντηρητικού ισλαµικού κόµµατος της Ευδαιµονίας (Saadet) ήταν δήµαρχος της Σεβάστειας όταν έγινε η «σφαγή της Σεβάστειας» το 1993, όταν ένας όχλος σουνιτών ισλαµιστών έκαψε ζωντανούς 37 Αλεβίτες διανοούµενους.

Ο Αλί Μπαµπατζάν του DEVA είναι πρώην «τσάρος» της οικονοµίας του Ερντογάν και ηγείται ενός κόµµατος που οι αναλυτές χαρακτηρίζουν ως «µετα-ισλαµικό», δηλαδή µια υβριδική προσπάθεια ανάµεσα σε ισλαµισµό και φιλελευθερισµό.

Ο Αχµέτ Νταβούτογλου του Gelecek, πρώην «γκουρού» της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής επί Ερντογάν και πρώην Πρωθυπουργός, ηγείται ενός νεο-ισλαµικού κόµµατος, δηλαδή µιας προσπάθειας να συνδυαστεί ο ισλαµισµός µε την νεοτερικότητα στα πρότυπα του παλιού ΑΚΡ.

Τέλος, ο Γκιουλτεκίν Ουισάλ ηγείται του ∆ηµοκρατικού Κόµµατος (DP) του συντηρητικού φιλελευθερισµού, αποµεινάρι της τουρκικής κεντροδεξιάς.

Στο ετερόκλητο αυτό σχήµα αναµένεται, όπως όλα δείχνουν µέχρι τώρα, να προστεθεί, άτυπα αλλά µε ουσιαστική στήριξη, η Συµµαχία για Εργασία και Ελευθερία, όπου το φιλοκουρδικό HDP έχει συµµαχήσει µε αριστερά τουρκικά κόµµατα. Το HDP έχει από καιρό αφήσει σαφώς να εννοηθεί ότι θα στηρίξει την υποψηφιότητα Κιλιτσντάρογλου και τώρα αναµένεται να αρχίσουν οι διαβουλεύσεις ώστε πράγµατι οι Κούρδοι να µην έχουν δικό τους προεδρικό υποψήφιο.