Τουρκική εισβολή: Πώς καταγράφονται τα γεγονότα μέσα από το Φάκελο της Κύπρου της Βουλής των Ελλήνων

Στον 1ο τόμο του Φακέλου της Κύπρου που εκδόθηκε από τη Βουλή των Ελλήνων γίνεται εκτενής περίληψη του τι προηγήθηκε και του τι έγινε κατά τις δύο φάσεις της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το 1974.

Στη συνέχεια παραθέτουμε αυτούσιες τις αναφορές, από τις σελίδες 83 μέχρι 86.

Μέρος 1ο – Του Μιχάλη Μιχαήλ

Από τον Απρίλιο άρχισαν οι τουρκικές ετοιμασίες

Οι πληροφορίες που συγκεντρώνονταν στην Ελλάδα για την Τουρκική στάση προέρχονταν από διάφορες πηγές. Θεωρούμε ότι κυριότερη πηγή ήταν το κλιμάκιο της Ελληνικής ΚΥΠ που δρούσε στην Κυρήνεια με επικεφαλής τον υπολοχαγό, εκείνη την περίοδο, Αλέξανδρο Σημαιοφορίδη, ο οποίος είχε το πλεονέκτημα να γνωρίζει την Τουρκική γλώσσα, πράγμα που βέβαια τον βοηθούσε στη δράση του.

Ο μάρτυρας λοιπόν αυτός, μιλώντας για το διάστημα από το μήνα Απρίλη του ’74 μέχρι τις 15.7.74 και πολύ πέραν αυτού καταθέτει σοβαρότατες πληροφορίες, που είχε συλλέξει και που μαρτυρούσαν ότι οι Τούρκοι ετοίμαζαν εισβολή κατά της Κύπρου.

Ειδικότερα:

Καταθέτει ο μάρτυρας αυτός στις 22.10.86:

«Ένα δύο χρόνια πριν, νομίζω μεταξύ των ετών 1970‐1973, είχαν κάνει χαρτογράφηση της περιοχής στα βόρεια της Κυρήνειας (σελ.121)… «Είπαμε οι προετοιμασίες [για την εισβολή] άρχισαν από τον Απρίλιο» (σελ.125)… «Η ηγεσία δεν έπρεπε να έχει αμφιβολίες ως προς την επικείμενη Τουρκική ενέργεια» (σελ. 141)… «Το ραντάρ του Ανεμορίου έγινε μόνιμο και ήταν κινητό εκστρατείας». (σελ 19)… «Στις 15.6.74 απαγορεύτηκαν οι άδειες και οι μετακινήσεις κλπ» (σελ. 19)…«Οι αποβατικές δυνάμεις που έδρευαν στη Μερσίνα [ναυτικό, αεροπορία, στρατός] ήταν προσανατολισμένες για την Κύπρο…Πέντε χρόνια εγώ που τα παρακολουθούσα αυτά ήξερα όλες τις λεπτομέρειες των μονάδων». (σελ. 17)…

«Τον Απρίλιο, αν θυμάμαι καλά, του 1974 κατεβάζει ένα Σύνταγμα το 14, κάνει μια βδομάδα ασκήσεις και το ανεβάζει επάνω. Παράξενο. Μετά την άλλη εβδομάδα το άλλο Σύνταγμα το ’49, και τελευταίο το ’50». (σελ. 17)… «Στη συνέχεια άρχισαν να πετάνε αεροπλάνα με ανώτερους αξιωματικούς [σμήναρχο, αντισμήναρχο, επισμηναγό], ενώ οι εκπαιδευτικές ασκήσεις γίνονται με μικρούς αξιωματικούς για εκπαίδευση». (σελ. 17)… «Όλες αυτές τις πληροφορίες τις μετέδινα και σε όποιο από αυτά τα στοιχεία χρειάζονταν, είχε μία παράγραφο για σχόλιο… που το έκανα» (σελ. 23).

Ερώτηση Προέδρου: «Συνεπώς η ΚΥΠ και της Κύπρου και της Ελλάδος, γνώριζε όλα αυτά που λέτε εσείς;».

Απάντηση: «Βεβαίως. Και πολύ πιο πριν από τις 15.7.74» (σελ. 23 & 24).

Ψεύτικες πληροφορίες περί βουλγαρικής εισβολής στην Ελλάδα

Β. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΕΡΙ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΑΠΟ ΒΟΡΡΑ Κ.ΛΠ.

Ι

Στο διάστημα που μεσολάβησε από τη μέρα του πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου (15.7.74) μέχρι της εισβολής των Τούρκων στη Μεγαλόνησο (20.7.74), άρχισαν να κυκλοφορούν πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες παρατηρούνται μετακινήσεις στρατευμάτων με αεροσκάφη, που κατευθύνονται προς τη Βουλγαρία μέσω πολλών χωρών του Συμφώνου της Βαρσοβίας.

Πληροφορίες ανάλογου περιεχομένου συνεχίσθηκαν και μέχρι της 13.8.74 (παραμονής της ενάρξεως επιχειρήσεων του ΑΤΙΛΛΑ ΙΙ). Όλες οι πληροφορίες αυτές αποδείχθησαν ψεύτικες.

ΙΙ

Ο εμπνευστής (άτομο ή υπηρεσία) του φαινομένου της «κατασκευής και κυκλοφορίας» τέτοιου είδους φημών δεν εντοπίσθηκε.

Ως πρώτος, πάντως, πληροφοριοδότης φέρεται ο τότε στρατιωτικός ακόλουθος των ΗΠΑ στη Σόφια, ο οποίος την επομένη του πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου (16.7.74) μεταδίδει, εμπιστευτικά, στον Έλληνα συνάδελφό του στην ίδια πρωτεύουσα Ασημάκη Παπανικολάου, ανησυχαστικού περιεχομένου πληροφορίες για κινήσεις μεγάλων μεταγωγικών αεροσκαφών της Σοβιετικής Ένωσης προς τη Βουλγαρία κ.τ.λ.

Ο αποδέκτης των πληροφοριών αυτών με σήμα που αποστέλλει στην Αθήνα στις 18.7.74, μεταδίδει αυτές τις πληροφορίες, τις οποίες πήρε, και ομιλεί «…για κίνηση κατά το διάστημα από 3‐6 Ιουλίου, 25 σοβιετικών αεροσκαφών και από 11 έως 13 του ίδιου μήνα 150 ομοίων αεροσκαφών…».

Ακολουθούν και άλλα σήματα από διάφορες υπηρεσίες μας του εξωτερικού, που μεταδίδουν ανάλογες πληροφορίες.

Μερικές από αυτές είναι εξόφθαλμα ψεύτικες, όπως π.χ. μία πληροφορία
Που με «πηγή» ένα εντελώς ασήμαντο πράκτορα της ΚΥΠ, κάποιον Νικολόπουλο που δρούσε με το ψευδώνυμο «Πέτρος», στέλνεται στην Αθήνα, στις 22.7.74, και αναφέρει ότι όπως πληροφορήθηκε η «πηγή»–δηλαδή ο Πέτρος– από μία γυναίκα κ.τ.λ. μια στρατιά Ρώσων με πολιτικά κρύβεται στη Βουλγαρία.

Αυτή η τόσο «τερατώδης» πληροφορία (ο χαρακτηρισμός της ως τερατώδους οφείλεται στον Αρχηγό της ΚΥΠ Αντιστράτηγο Σταθόπουλο, βλ. κατάθεσή του της4.12.86, σελ. 34) προστέθηκε και αυτή στην αλυσίδα των πληροφοριών, όσο και αν ως προς αυτή ειδικώς την πληροφορία στάλθηκε τηλεγραφικό σήμα από τον Αρχηγό της ΚΥΠ προς το στρατιωτικό μας ακόλουθο στη Σόφια με την παράκληση –εντολή «ελέγξτε τις πηγές σας» (κατάθεση Σταθόπουλου, 4.12.86, σελ. 35).

Φυσικά αυτή η πληροφορία διαψεύσθηκε (Σταθόπουλος, ό.π.). Αποδέκτης άλλων «ανησυχαστικών» πληροφοριών για κινήσεις μεγάλων μεταγωγικών αεροσκαφών της Σοβιετικής Ένωσης προς τη Βουλγαρία κ.τ.λ. ήταν και ο αεροπορικός μας ακόλουθος στο Βουκουρέστι, η σοβαρότητα δε των πληροφοριών αυτών αλλά και του αποδέκτη τους φαίνεται από το μέτρο που διάλεξε για να ελέγξει το βάσιμό τους: Ανέβηκε, λέει σε μια ταράτσα μία νύχτα για να παρακολουθήσει αν γίνονται πτήσεις Σοβιετικών αεροσκαφών!!

Ψευδείς πληροφορίες και από πρεσβείες του ΝΑΤΟ

ΙΙΙ

Αλλά αυτή η ενορχηστρωμένη «επίθεση» του τομέα των πληροφοριών φθάνει και στα υψηλά κλιμάκια της στρατιωτικής μας ηγεσίας αν δεν είχε ξεκινήσει από αυτή καθώς και μερικών πρεσβειών χωρών του ΝΑΤΟ (όπως π.χ. της Δυτικής Γερμανίας).

Ο «Αρχηγός του Ναυτικού» Αντιναύαρχος Αραπάκης πληροφορείται στις 17.7.74 από τον πρεσβευτή της Δυτικής Γερμανίας, σε μια δεξίωση που έδινε ο τελευταίος στην Πρεσβεία του, ότι δεν ξέρει «αν τα πράγματα θάναι καλά και αύριο», γιατί σημειώνονται στη Βουλγαρία εκτεταμένες κινήσεις στρατευμάτων.

Την πληροφορία αυτή την μεταβιβάζει στον Αρχηγό του ΑΕΔ, πράγμα που βεβαιώνουν στις καταθέσεις τους, τόσο ο ίδιος ο Αραπάκης, όσο και ο Μπονάνος (βλ. Κατάθεση Αραπάκη και Μπονάνου).

Ο Μπονάνος προσθέτει ότι ίδιες κι ανάλογες πληροφορίες είχε τόσο από τον «Αρχηγό» της ΚΥΠ Σταθόπουλο –ο Σταθόπουλος αρνείται ότι έδωσε τέτοιες πληροφορίες στο Μπονάνο (βλ. κατάθεση Σταθόπουλου,4.12.86, σελ. 34) όσο και από τον «Αρχηγό της Αεροπορίας» Αντιπτέραρχο Παπανικολάου.

Ως προς τον Παπανικολάου δεν είναι μόνον ο Μπονάνος που τον αναμιγνύει στο κύκλωμα αυτό της μετάδοσης τέτοιων πληροφοριών. Τον αναφέρουν και αρκετοί άλλοι, μεταξύ των οποίων και ο Πηλιχός, ο οποίος ειδικότερα καταθέτει (βλ. κατάθεσή του, 27.11.86, σελ. 51 επ.): «Στις 22.7.74 άκουσα προσωπικά, από τον Παπανικολάου να μιλάει για μετακινήσεις τμημάτων στη Βουλγαρία κ.τ.λ. πράγμα που με ανάγκασε να ρωτήσω τηλεφωνικά προσωπικό μου φίλο, που υπηρετούσε στην προκάλυψη, τον Συνταγματάρχη Ράδο, ο οποίος μου απάντησε: ‘…δεν είναι απολύτως τίποτε ΚΑΙ ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΓΙΑ ΠΟΙΟ ΛΟΓΟ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ’».

Την απάντηση αυτή του Ράδου ο Συνταγματάρχης Πηλιχός δεν τη μετέδωσε στον Παπανικολάου, την είπε όμως στο δικό του Προϊστάμενο, το Δημήτριο Ιωαννίδη (κατάθεση Πηλιχού, ό.π.).

Στόχος η μείωση του ηθικού του ελληνικού στρατού

ΙV

Είναι αναμφισβήτητο, ότι όλες αυτές οι πληροφορίες ήταν ψεύτικες και στόχευαν στον εκφοβισμό του Ελληνικού Στρατού και στη μείωση του ηθικού του, ακόμα δε και στην πρόκληση σύγχυσης στη στρατιωτική και πολιτική ηγεσία της χώρας, φυσικά δε και στον επηρεασμό των αποφάσεών της πράγμα που έως ένα σημείο το επέτυχαν. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από την κατάθεση Μπονάνου.

Από αυτές τις αναφορές προκύπτει ότι η χούντα ήταν ενήμερη για τις τουρκικές κινήσεις, ήδη από τον Απρίλιο του 1974. Γι’ αυτό και δεν μπορούν να ευσταθούν οι απόψεις ότι η χούντα ξεγελάστηκε ή ότι δεν είχε γνώση της συνέπειας που θα είχε το πραξικόπημα της εναντίον του Μακαρίου.

Καταρρίπτεται επίσης ο ισχυρισμός ότι το πραξικόπημα έγινε συνεπεία της επιστολής Μακαρίου προς Γκιζίκη, η οποία παραλήφθηκε από τη χούντα στις 3 Ιουλίου, ενώ η οριστικοποίηση του πραξικοπήματος έγινε την προηγούμενη μέρα σε σύσκεψη του επιτελείου που συστάθηκε στην Αθήνα στην παρουσία του Φαίδωνα Γκιζίκη και του Δημήτριου Ιωαννίδη.

Φαίνεται επίσης και ο ρόλος που έπαιξαν χώρες του ΝΑΤΟ στο να προσπαθήσουν να διοχετεύσουν ψευδείς ειδήσεις ώστε να αποπροσανατολίσουν την ηγεσία του στρατού, σε περίπτωση που μετάνιωνε και αποφάσιζε να υποστηρίξει στρατιωτικά την Κύπρο.