Τρεις σημαντικές προτάσεις για το κράτος δικαίου

Του Άριστου Δαμιανού*

Κράτος δικαίου σηµαίνει ότι οι έχοντες εξουσία σέβονται τους νόµους. Σηµαίνει ότι ο νόµος είναι απρόσωπος. Ότι ο πολίτης έχει ακριβοδίκαιη µεταχείριση από του θεσµούς. Σηµαίνει ότι κάποιος ή κάποια που βρίσκεται σε θέση εξουσίας δεν µπορεί να τυγχάνει προνοµιακής µεταχείρισης. Εξυπακούει ότι ο δικαστής αποφασίζει αµερόληπτα. Προϋποθέτει ότι η εκτελεστική εξουσία δεν ποδηγετεί τη δικαστική ή τους ανεξάρτητους θεσµούς. Κράτος δικαίου σηµαίνει ότι δεν αλλάζουν οι νόµοι ευκαιριακά, για αντιµετώπιση ή ρύθµιση παροδικών φαινοµένων, ενίοτε για εξυπηρέτηση ευτελών συµφερόντων. Στη δική µας συνταγµατική τάξη, κράτος δικαίου σηµαίνει τη σχεδόν απόλυτη διάκριση εξουσιών. ∆ιαµέσου των αιώνων η έννοια του κράτους δικαίου κωδικοποιήθηκε λοιπόν µε πολλούς τρόπους. Στη δική µας αντίληψη συµπυκνώνεται στη διασφάλιση της ισονοµίας των πολιτών και στην αποτροπή της κρατικής αυθαιρεσίας.

Και για να περάσω από το αφηρηµένο στο συγκεκριµένο: Αυτό που ο κάθε σκεπτόµενος πολίτης πρέπει να διαπιστώνει και να επικρίνει είναι ότι στην Κύπρο του σήµερα δεν έχουµε κράτος δικαίου. Ότι τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώµατα δεν τυγχάνουν πάντοτε σεβασµού και ότι ενίοτε από πυλώνας µιας προοδευτικής σύγχρονης κοινωνίας υποβαθµίζονται σε ευκαιριακό σύνθηµα. Ότι ειδικές οµάδες τυγχάνουν διακρίσεων, όπως είναι τα ΑΜεΑ, τα ΛΟΑΤΚΙ άτοµα, άτοµα µε µεταναστευτική βιογραφία, οι γυναίκες. Ότι οι έχοντες εξουσία ενεργούν µε ιδιοτέλεια. Ότι δεν έχουµε αξιοκρατία, αλλά ηµετεροκρατία. Ότι δεν υπάρχει απρόσκοπτη πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Ότι οι ανεξάρτητοι θεσµοί ποδηγετούνται και εργαλειοποιούνται από την εκτελεστική εξουσία. Ότι οι νέοι δεν µεγαλώνουν και δεν δρουν σε µια πολιτεία που δηµιουργεί τις προϋποθέσεις και τις προοπτικές ίσης µεταχείρισης στη βάση της αξίας, όχι της ταξικής/κοινωνικής προέλευσης ή των οικογενειακών διασυνδέσεων µε το κατεστηµένο.

Με όλα αυτά κατά νου εκτιµώ ότι από τα προεκλογικά προγράµµατα των υποψήφιων Προέδρων, ξεχωρίζουν τρεις συγκεκριµένες, καινοτόµες προτάσεις του ανεξάρτητου υποψηφίου Ανδρέα Μαυρογιάννη.

Η πρώτη αφορά το διαχωρισµό του θεσµού του Γενικού Εισαγγελέα και τη δηµιουργία δύο ξεχωριστών θεσµών. Εκείνων του Νοµικού Συµβούλου της εκτελεστικής εξουσίας και του ∆ηµοσίου Κατήγορου. Με αυτόν τον τρόπο, σε κάποιο βαθµό ενισχύεται η αντικειµενική αµεροληψία και µειώνεται ο κίνδυνος εργαλειοποίησης ή άσκησης πίεσης από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, όπως έγινε -δυστυχώς- από την απερχόµενη κυβέρνηση.

Η δεύτερη αφορά τη, διά νόµου, υποχρεωτική δηµοσιοποίηση πορισµάτων ερευνητικών επιτροπών ή ποινικών ερευνών, στις οποίες εµπλέκονται δηµόσια πρόσωπα εφόσον δεν προχωρούν σε ποινικές διώξεις. Έτσι θα µπορέσει να αντιµετωπιστεί η επιλεκτική δηµοσιοποίηση πορισµάτων και θα ενισχυθεί η διαφάνεια και η λογοδοσία σε ό,τι αφορά τα δηµόσια πρόσωπα.

Η τρίτη, αντλώντας από τη θετική εµπειρία άλλων κρατών της Ευρώπης, αφορά τη δηµιουργία του θεσµού του Εισαγγελέα Οικονοµικού Εγκλήµατος. Η εµπειρία δείχνει ότι ένας τέτοιος σύγχρονος θεσµός, µε επιστηµονική γνώση, εξειδίκευση και τεχνολογικές δυνατότητες, µπορεί να αντιµετωπίσει πιο αποτελεσµατικά το έγκληµα λευκού κολάρου, άρα και την ατιµωρησία (ΧΑΚ, τραπεζικό σκάνδαλο, Συνεργατισµός, χρυσά διαβατήρια).

Με µια φράση, οφείλουµε να σταθούµε αυτοκριτικά έναντι του κράτους, της πολιτείας και των θεσµών και να διεκδικήσουµε περισσότερο κράτος δικαίου. Μια Κύπρο που να δηµιουργεί ευκαιρίες για όλους. Μια Κυπριακή ∆ηµοκρατία που να είναι πρότυπο σεβασµού δικαιωµάτων και ελευθεριών. Μια πολιτεία χωρίς διαφθορά και θεσµική διαπλοκή. Και -ασφαλώς- όλα αυτά σε µια πατρίδα ελεύθερη που θα δηµιουργεί συνθήκες ευηµερίας, ειρήνης και ασφάλειας για όλες και όλους. Οι εκλογές της ερχόµενης Κυριακής µπορεί να αποτελέσουν το εφαλτήριο για να γυρίσουµε σελίδα, µε έναν Πρόεδρο ικανό, έντιµο και ειλικρινή, όπως είναι ο Ανδρέας Μαυρογιάννης.

*Βουλευτής, επικεφαλής Τοµέα ∆ικαιοσύνης Κ.Ε. ΑΚΕΛ