Τρούλλοι: Το χωριό των κοφίνων και άλλων τόσων…

Λέξεις-κλειδιά:

• Μεταλλείο χαλκού
• Θεός Ήφαιστος
• Λατομείο Τέρρα-Ούμπρα
• Κοφίνες
• Φάρμα σαλιγκαριών

Της Χριστίνας Γεωργίου

 

 

 

Ο σημερινός προορισμός των «Πολύχρωμων Πτήσεων» είναι η κοινότητα Τρούλλων της επαρχίας Λάρνακας. Μπορεί κανείς να τη συναντήσει σε απόσταση μόλις δεκαπέντε χιλιομέτρων από την πόλη της Λάρνακας. Πρόκειται για ένα χωριό που βρίσκεται εντός της νεκρής ζώνης με 1.200 περίπου κατοίκους.

Την κοινότητα Τρούλλων την περιτριγυρίζουν πάμπολλες λέξεις, όπως είναι το μεταλλείο του χαλκού, το λατομείο Τέρρα Ούμπρα, η καλαθοπλεχτική, οι κοφίνες και τα σαλιγκάρια. Η σύνδεσή της με τον θεό της φωτιάς Ήφαιστο, είναι μεγάλη, εξίσου και το επιβλητικό σπήλαιό του που βρίσκεται στο χωριό.

Ονομασία του χωριού και η βαθιά ιστορία του

Ο κοινοτάρχης του χωριού, Σπύρος Πάμπουλου, μιλώντας για την ιστορία των Τρούλλων, σημείωσε ότι η ονομασία τους συνδέεται κάλλιστα με την τοπογραφία τους, καθώς το χωριό είναι περιτριγυρισμένο από λόφους, οι οποίοι έχουν τη μορφή τρούλλων. «Η ύπαρξή τους συνδέεται με τη λειτουργία του μεταλλείου που βρίσκεται στα διοικητικά όρια της κοινότητας. Λέγεται ότι ο θεός της φωτιάς έκτισε εκεί το εργαστήρι του, όταν εκδιώχθηκε από τον Όλυμπο».

Η καλαθοπλεχτική και οι κοφίνες

Οι περισσότερες γυναίκες στην κοινότητα από τα παλιά χρόνια ασχολούνταν με την καλαθοπλεχτική. Ο κ. Πάμπουλου σημείωσε ότι οι κοφίνες ήταν αυτές που πωλούνταν περισσότερο στις περιοχές των Κοκκινοχωριών για το μάζεμα των πατατών, του κολοκασιού και των υπόλοιπων προϊόντων που παράγονταν.

Ο κοινοτάρχης εξέφρασε δυσαρέσκεια γιατί η συγκεκριμένη ασχολία αρχίζει να περιορίζεται. Μας είπε συγκεκριμένα πως από το 1974 και μετά η δραστηριότητα αυτή είναι μειωμένη μέχρι και ανύπαρκτη. «Γυναίκες οι οποίες γνωρίζουν αυτή την τέχνη υπάρχουν, δεν υπάρχει όμως η ανταπόκριση του κόσμου. Με τα πλαστικά δοχεία τώρα, οι κοφίνες ουσιαστικά είναι άχρηστες γι’ αυτούς που τις χρειάζονταν», εξήγησε.

Συνάντηση με την κα Ελένη

«Η δουλειά μας τζείνη ήταν και μας άρεσκεν. Κόβαμε καλάμια και φτιάχναμε κοφίνες. Θυμάμαι ότι ως η ώρα 11 ήμασταν μες τους δρόμους»

Η κα Ελένη από τα δέκα της χρόνια έφτιαχνε κοφίνες. «Πήγαινα και βοηθούσα τον πατέρα μου στη μάντρα, αλλά πήγαινα και έκοβα καλάμια, γιατί η μάνα μου έφτιαχνε κοφίνες». Τις πλείστες φορές έκοβαν καλάμια από τον Γενάρη και έτσι είχαν για ολόκληρο το χρόνο δουλειά στο σπίτι. «Εκείνος που ήθελε να πιάσει κοφίνα, ερχόταν έξω από την πόρτα του σπιτιού μας να την πάρει», σημείωσε.

Η κα Ελένη εξήγησε ότι η διαδικασία συλλογής καλαμιών από τους ποταμούς ξεκινούσε από πολύ πρωί. Συνήθως καλοκαίρι, όταν τα καλάμια ήταν ξερά, τα έσκιζαν σε τέσσερα κομμάτια, τα ροκάνιζαν για να φύγει η γυαλιστερή επιφάνειά τους και τα έβαζαν σε αυλάκια μέχρι να φουσκώσουν για να κατασκευάσουν τις κοφίνες. «Έπρεπε να τα βάζεις από τη νύχτα για να φουσκώσουν και ξυπνούσες το πρωί και συνέχιζες».

Όπως συμπλήρωσε και ο κ. Σπύρος, αναπολώντας το παρελθόν, έξω από κάθε σπίτι ήταν τα πετραύλακα· αυλάκια με νερό δηλαδή περίπου 30 πόντους πλάτος και 4 μέτρα ύψος, τα οποία βοηθούσαν να μπαίνουν τα καλάμια για να μαλακώσουν.

«Κάθε αυλή είχε γυναίκες οι οποίες κατασκεύαζαν κοφίνες. Ξεκινούσαν το στρογγυλό, κάτω μέρος της κατασκευής και συνέχιζαν μέχρι πάνω».

Το μπλέξιμο των κοφίνων τελείωνε το απόγευμα, αλλά τη νύχτα οι γυναίκες κάθονταν στο στενό της γειτονιάς ώστε να ’ναι όλα έτοιμα το επόμενο πρωί για να μπουν ξανά στο αυλάκι.

Ο κ. Αρχιμήδης, τον οποίο συναντήσαμε αργότερα στο καφενεδάκι, σημείωσε ότι πολλά πλουμιστά (χρωματιστά, «βαφτά») καλάθια πωλούνταν και στη Λευκωσία. «Τότε», θυμάμαι, «φόρτωναν στο λεωφορείο πολλά καλάθια και τα έπαιρναν στο παζάρι του Αϊ-Αντώνη».

Το μεταλλείο χαλκού

Τα αξιοθέατα του χωριού επιβεβαιώνουν τη μακραίωνη ιστορία του και μπορεί κανείς να επισκεφτεί το μεταλλείο του χαλκού που βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της κοινότητας. Πρόκειται για το μοναδικό μεταλλείο στην Κύπρο, το οποίο όπως φαίνεται αναπτύχθηκε μακριά από την περιοχή του Τροόδους. Λέγεται ότι λειτουργούσε ήδη από τα αρχαία χρόνια. Στα νεότερα όμως χρόνια ξεκίνησε τις εργασίες του από το 1920 και τερμάτισε τη λειτουργία του το 1974.

«Ο μισθός μας εβδομαδιαίως ήταν 6 λίρες. Το μεταλλείο δούλευε 24 ώρες το 24ωρο»

Ο κ. Δημήτρης και ο κ. Αρχιμήδης, εργάτες τότε του μεταλλείου, ανέφεραν ότι και οι δύο δούλευαν ως συντηρητές. Συγκεκριμένα ο κ. Δημήτρης σημείωσε ότι από τα 13 του χρόνια ξεκίνησε να δουλεύει ως βοηθός μεταλλείου. «Ξεκινούσαμε την ηλεκτρική εμείς και η δουλειά μας ήταν στις ηλεκτρογεννήτριες. Ήμασταν υπεύθυνοι στο να γρασάρουμε και στο να λαδιάσουμε τις μηχανές». Ο κ. Αρχιμήδης συμπλήρωσε λέγοντας ότι δούλευαν με βάρδιες, πρωί, μεσημέρι και βράδυ.

«Εμείς ήμασταν κοπελλούθκια και φοβούμασταν. Είχε δεξαμενές τις οποίες πηγαίναμε και ελέγχαμε τους λάκκους που είχαν νερό για να στέλνεται το νερό στο μεταλλείο».

Λατομείο Τέρρα-Ούμπρα

Το λατομείο Τέρρα-Ούμπρα λειτουργούσε παλιότερα στο χωριό από το 1930 μέχρι το 1990. Οι εργάτες επεξεργάζονταν τις πέτρες με χρώμα που είχε η περιοχή και τις έκαναν σκόνη για μπογιά, την οποία εξήγαγαν.

Κοντά στο λατομείο υπάρχει η λεγόμενη «κότσιηνη πέτρα», στην οποία γινόταν παλιότερα ανόρυξη του φαιοχώματος (ούμπρα, φυσική χρωστική καφέ ουσία). Λόγω των πολλών εκσκαφών που γίνονταν, σήμερα ο χώρος εκεί μετατράπηκε σε λίμνη που φιλοξενεί κάποια ήδη πουλιών. Ο κοινοτάρχης σημείωσε ότι «το χειμώνα η λίμνη γεμίζει μέχρι πάνω».

Φάρμα σαλιγκαριών

Οι Πολύχρωμες Πτήσεις επισκέφτηκαν το μοναστήρι «Ρόδον το Αμάραντο», το οποίο είναι αφιερωμένο στην Παναγία. Το βρίσκει κανείς ενάμισι σχεδόν χιλιόμετρο στα δυτικά του χωριού. Από ψηλά, βλέποντας γύρω την περιοχή, διέκρινα τη φάρμα σαλιγκαριών.

Σύμφωνα με τον ιδιοκτήτη της μονάδας εκτροφής σαλιγκαριών, Ευάγγελο Ευαγγέλου, η φάρμα λειτουργεί εδώ και 15 χρόνια. Η αφορμή δημιουργίας της μονάδας μοιάζει σαν ένα μικρό παραμύθι, όπως δήλωσε. «Θυμάμαι πάντα τη γιαγιά μου, με τα πρώτα πρωτοβρόχια, μάζευε σαλιγκάρια και μας τα μαγείρευε μόνο Σεπτέμβρη και Οκτώβρη».

Μεγαλώνοντας αναρωτήθηκε γιατί να μην υπάρχει ένας τόπος που θα μπορεί κανείς να βρίσκει σαλιγκάρια για κατανάλωση. Το μόνο που έβλεπε, όπως δήλωσε, ήταν όλων των ειδών κρέατα εκτός από τα σαλιγκάρια.

Ο κ. Ευαγγέλου μετά από έρευνες ανακάλυψε ότι η Ανατολική Μεσόγειος είναι ένας κατάλληλος τόπος για να γίνεται εκτροφή σαλιγκαριών σε επαγγελματική βάση. «Έτσι φτάσαμε σήμερα να έχουμε τη δική μας μονάδα, έχοντας σύνολο περίπου 60.000 τ.μ. Πρόκειται για μια μεγάλη μονάδα και εκτρέφουμε σαλιγκάρια Helix Aspersa Muller, γνωστά ως κρητικός κοχλιός».

Σύμφωνα με τον κ. Ευαγγέλου, πρόκειται για εύγεστα σαλιγκάρια τα οποία ζυγίζουν 10 με 12 περίπου γραμμάρια. Ο ιδιοκτήτης της φάρμας σημείωσε ότι στο παρόν στάδιο ασχολείται με την εκτροφή και την εμπορία σαλιγκαριών, κατά κύριο λόγο στην Ευρώπη.

Αυτή λοιπόν ήταν μια γεύση από την κοινότητα Τρούλλων. Ένα χωριό γεμάτο από γνώσεις!