Τυνησία: Σε εξέλιξη το δημοψήφισμα που θα κρίνει την τύχη του Συντάγματος

Οι Τυνήσιοι πολίτες άρχισαν να προσέρχονται τη Δευτέρα στις κάλπες για να αποφανθούν, στο δημοψήφισμα που επέβαλε ο αρχηγός του κράτους Κάις Σάγεντ, για το νέο, πολύ αμφιλεγόμενο Σύνταγμα που ενισχύει δραματικά τις εξουσίες του προέδρου και μπορεί κατά τους επικριτές του να σύρει τη χώρα σε δικτατορικό καθεστώς, όπως πριν από το 2011.

Από τις 08:00 ως τις 24:00 (ώρες Κύπρου), πάνω από 11.000 εκλογικά τμήματα θα υποδέχονται όσους έχουν δικαίωμα ψήφου, σύμφωνα με την εθνική εφορευτική επιτροπή η οποία οργανώνει τη διαδικασία που -τουλάχιστον σύμφωνα με τον κ. Σάγεντ- προσδοκεί να βάλει τέλος στην πολιτική κρίση την οποία προκάλεσε η απόφασή του να συγκεντρώσει στα χέρια του πρακτικά όλες τις εξουσίες πριν από ακριβώς έναν χρόνο.

Κατά την εκλογική αρχή, 9.296.064 πολίτες της Τυνησίας έχουν δικαίωμα συμμετοχής στο δημοψήφισμα, που απορρίπτουν τα περισσότερα πολιτικά κόμματα και επικρίνουν υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι 356.291 Τυνήσιοι του εξωτερικού άρχισαν να ψηφίζουν προχθές Σάββατο και έχουν το δικαίωμα να εκφραστούν ως και σήμερα.

Το κυριότερο διακύβευμα του δημοψηφίσματος, μολονότι δεν χρειάζεται να ξεπεραστεί κάποιο ελάχιστο όριο και παρότι το «ναι» θεωρείται φαβορί, είναι η συμμετοχή: η αντιπολίτευση στον κ. Σάγεντ έχει καλέσει σε αποχή.

Το σχέδιο του Συντάγματος καθιερώνει πολιτικό σύστημα άκρως προεδρικό, με απεριόριστες εξουσίες στα χέρια του αρχηγού του κράτους· σηματοδοτεί ρήξη με το μάλλον κοινοβουλευτικό σύστημα που εφαρμοζόταν από το 2014. Σε αυτό το σύστημα προσάπτει ο κ. Σάγεντ τις ατέρμονες συγκρούσεις του Κοινοβουλίου και των Κυβερνήσεων των τελευταίων δέκα ετών.

Δυνάμει του νέου θεμελιώδους νόμου, ο πρόεδρος, αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, ασκεί την εκτελεστική εξουσία με τη βοήθεια του επικεφαλής της Κυβέρνησής του, που μπορεί να ονομάζει και να αποπέμπει κατά βούληση, χωρίς να χρειάζεται ψήφο εμπιστοσύνης από το Κοινοβούλιο. Επικυρώνει τους νόμους και μπορεί επίσης να υποβάλει στο Κοινοβούλιο νομοσχέδια «προτεραιότητας».

Ένα δεύτερο σώμα του Κοινοβουλίου, που θα εκπροσωπεί τις περιφέρειες, θα εγκαθιδρυθεί για να εξισορροπεί τη σημερινή εθνική αντιπροσωπεία.

Η αντιπολίτευση και μη κυβερνητικές οργανώσεις καταγγέλλουν ένα κείμενο «κομμένο και ραμμένο» για τον κ. Σάγεντ, διαβλέποντας υπέρμετρη συγκέντρωση εξουσιών στα χέρια του προέδρου που δεν θα δίνει λογαριασμό σε κανέναν.

Ο Σάντοκ Μπελαΐντ, ο πρώην καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στον οποίο ανατέθηκε από τον κ. Σάγεντ να ηγηθεί της επιτροπής που κατήρτισε το νέο θεμελιώδη νόμο, καταφέρθηκε με σφοδρότητα εναντίον του τελικού κειμένου, κρίνοντας πως μπορεί να «ανοίξει τον δρόμο για να επιβληθεί δικτατορικό καθεστώς».

Στο λίκνο της λεγόμενης Αραβικής Άνοιξης και χώρα που ως πρότινος θεωρείτο το μόνο «success story» της σειράς εξεγέρσεων στον αραβικό κόσμο, πολλοί μιλούν περί επανόδου στον αυταρχισμό.

Τα μεγάλα κόμματα της αντιπολίτευσης, ειδικά το ισλαμιστικό Ενάχντα, έχουν καλέσει ανεξαίρετα σε μποϊκοτάζ της ψηφοφορίας, κατ’ αυτά «παράνομης» και χωρίς κανέναν συντονισμό. Η ισχυρή συνομοσπονδία εργατικών συνδικάτων UGTT, η οποία πήρε προοδευτικά αποστάσεις από την πολιτική ζωή αν και είχε μεγάλη επιρροή μετά την επανάσταση του 2011, δεν έδωσε καμία κατεύθυνση στα μέλη της.

Προσωπικότητα περίπλοκη και ανοικονόμητη, ο 64χρονος Πρόεδρος Σάγεντ ασκεί ολοένα περισσότερο την εξουσία μόνος του τον τελευταίο χρόνο. Τον Μάρτιο, διέλυσε το κοινοβούλιο και κατόπιν απέπεμψε δεκάδες δικαστές που κατηγορούσε για διαφθορά. Θεωρεί το νέο Σύνταγμα παράταση της «διόρθωσης πορείας» της χώρας που άρχισε την 25η Ιουλίου 2021, όταν, επικαλούμενος τα πολιτικά και οικονομικά αδιέξοδα, απέπεμψε τον Πρωθυπουργό του και ανέστειλε τη λειτουργία της τυνησιακής εθνικής αντιπροσωπείας και κατόπιν τη διέλυσε, θέτοντας κατά τους αντιπάλους του σε κίνδυνο τη δημοκρατία με το θεσμικό του «πραξικόπημα».

Ωστόσο για τον ερευνητή Γιούσεφ Σερίφ, «το γεγονός ότι ο κόσμος μπορεί ακόμα να εκφραστεί ελεύθερα, ότι μπορεί να πάει να ψηφίσει ‘όχι’ (στο δημοψήφισμα) χωρίς να πάει φυλακή δείχνει ότι δεν βρισκόμαστε στο παραδοσιακό σχήμα της δικτατορίας».

Όμως τίποτε δεν είναι εγγυημένο την περίοδο μετά τον κ. Σάγεντ, προσθέτει, καθώς το Σύνταγμα θα «μπορούσε» να οδηγήσει στην επιβολή «αυταρχικού καθεστώτος παρόμοιου με αυτά που γνώρισε η Τυνησία πριν από το 2011», δηλαδή τη δικτατορία του Ζιν ελ Αμπιντίν μπιν Αλί και το αυταρχικό καθεστώς του ήρωα του αγώνα για την ανεξαρτησία Χαμπίμπ Μπουργκιμπά.

Την επαύριο της ψηφοφορίας, η μεγαλύτερη πρόκληση για τον πρόεδρο θα συνεχίζει να είναι η πολύ σοβαρή κατάσταση της οικονομίας, με την ανάπτυξη να είναι οριακή (γύρω στο 3%), την ανεργία υψηλή (40% στους νέους), τον πληθωρισμό να αυξάνεται αλματωδώς, επιταχυνόμενος από τον πόλεμο στην Ουκρανία, και τον αριθμό των φτωχών να έχει φθάσει τα 4 εκατομμύρια.

Η Τυνησία, σε βαθιά οικονομική κρίση, με το εξωτερικό της χρέος πάνω από το 100% του ΑΕΠ της, διαπραγματεύεται εδώ και μήνες νέο δάνειο με το ΔΝΤ, που έκανε λόγο, πριν από το δημοψήφισμα, για «ικανοποιητικές προόδους» ενόψει της συμφωνίας, αλλά ζήτησε περισσότερες θυσίες — που είναι πολύ πιθανό να πυροδοτήσουν διαδηλώσεις.

Πηγή: ΚΥΠΕ