Βαρίδια €800 εκατ. για νοικοκυριά και επιχειρήσεις και τρελά κέρδη για τράπεζες

Του
Κωνσταντίνου Ζαχαρίου

Βαρίδια 800 εκατ. ευρώ το χρόνο στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις φέρνει η αύξηση του κόστους του χρήματος, λόγω των πρόσφατων αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, δημιουργώντας «εκρηκτικό κοκτέιλ» μαζί με την κρίση στον τομέα της ενέργειας και την ακρίβεια σε βασικά αγαθά. Την ίδια ώρα, οι εξελίξεις φέρνουν τρελά κέρδη για τις τράπεζες και τις εταιρείες εξαγοράς και διαχείρισης δανείων, αφού αναμένεται να αυξήσουν σημαντικά το περιθώριο του κέρδους τους.

Η ΕΚΤ προχώρησε πρόσφατα σε νέα αύξηση του επιτοκίου της -την τρίτη κατά σειρά από τον Ιούλιο– βάζοντας φωτιά στο κόστος του χρήματος. Η απόφαση συνδέεται με τις προσπάθειες της εποπτικής Αρχής για συγκράτηση του πληθωρισμού. Ωστόσο φέρνει και δραματικές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία των κρατών-μελών της ευρωζώνης, περιλαμβανομένης της Κύπρου.

Η ομάδα που επηρεάζεται άμεσα και μάλιστα σε πολύ μεγάλο βαθμό είναι οι δανειολήπτες με κυμαινόμενο επιτόκιο, οι οποίοι ήδη είδαν τις δόσεις των δανείων τους να αυξάνονται κατακόρυφα λόγω των προηγούμενων δύο αυξήσεων της ΕΚΤ και της συνεπακόλουθης αύξησης του Euribor (με το οποίο είναι συνδεδεμένα είτε άμεσα είτε έμμεσα τα περισσότερα δάνεια στην Κύπρο και σχεδόν όλα τα στεγαστικά). Βαρύτατο τίμημα θα πληρώσει και η ευρύτερη οικονομία και ιδιαίτερα η αγορά ακινήτων, αφού αναμένεται να γίνει ακόμη πιο δύσκολη η παραχώρηση νέων δανείων.

Σε πιο δύσκολη θέση θα βρεθούν οι υπερχρεωμένοι δανειολήπτες καθώς και τα νοικοκυριά από τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα, αφού καλούνται να σηκώσουν ένα δυσβάστακτο βάρος με περιορισμένα έως ελάχιστα εφόδια.

Σημειώνεται ότι τον Ιούνιο –πριν τις αυξήσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ– το Euribor ήταν αρνητικό. Παρά ταύτα, το τελευταίο τρίμηνο αυξήθηκε απότομα φτάνοντας στο 2,1%.

Ενδεικτικά, για ένα στεγαστικό δάνειο ύψους 150 χιλ. ευρώ, με συμφωνημένη διάρκεια αποπληρωμής τα 20 χρόνια, το πρόσθετο βάρος το οποίο προκύπτει και 250 ευρώ το μήνα.

Κύκλοι από το χώρο των τραπεζών ανέφεραν στην εφημερίδα μας ότι η αύξηση του κόστους του χρήματος κατά 1% ισοδυναμεί με 400 εκατ. ευρώ περίπου πρόσθετο βάρος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Δηλαδή η αύξηση του Euribor κατά 2% οδηγεί σε 800 εκατ. ευρώ περίπου πρόσθετο βάρος για την πραγματική οικονομία.

Σημειώνεται ότι η Κοµισιόν σε πρόσφατη έκθεσή της για την Κύπρο προειδοποίησε ότι «πιθανή αύξηση των επιτοκίων θα επηρεάσει την ικανότητα των νοικοκυριών να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους, αφού τα περισσότερα στεγαστικά δάνεια είναι συνδεδεµένα µε κυµαινόµενο επιτόκιο». Επισημαίνεται επίσης ότι η Κεντρική Τράπεζα προειδοποίησε ότι «η αύξηση στο κόστος του δανεισμού, λόγω ενδεχόμενης ανόδου των επιτοκίων, ενδέχεται να έχει αρνητική επίδραση στην αγορά ακινήτων».

Υπερχρεώσεις σε σχέση με  τον μέσο όρο της ευρωζώνης

Τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις στην Κύπρο ήδη πληρώνουν υπερχρεώσεις σε σχέση με τον μέσο όρο στην ευρωζώνη.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τον Αύγουστο ο σύνθετος δείκτης του κόστους δανεισμού για νέα δάνεια προς τα νοικοκυριά για αγορά κατοικίας έφτασε στο 2,54%, σε σύγκριση με 2,26% στην ευρωζώνη. Η Κύπρος βρίσκεται στην 8η θέση με τα υψηλότερα επιτόκια.
Πολύ χειρότερη είναι η κατάσταση στις επιχειρήσεις, αφού ο σύνθετος δείκτης του κόστους δανεισμού για νέα δάνεια έφτασε στο 3,22%, σε σύγκριση με 1,86% στην ευρωζώνη. Μάλιστα, η Κύπρος βρίσκεται στην τρίτη θέση με τα υψηλότερα επιτόκια, πίσω από τη Λιθουανία (3,35%) και τη Μάλτα (3,31%). Σημειώνεται επίσης ότι η Κύπρος έχει πλέον ψηλότερα επιτόκια από την Ελλάδα (3,17%).
Οι χώρες με τα πιο χαμηλά επιτόκια στα στεγαστικά είναι η Γαλλία (1,58%) και η Φιλανδία (1,85%) και στα επιχειρηματικά η Ολλανδία (1,43%) και το Λουξεμβούργο (1,52%).

 

Υπερχρεωμένα νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Σχεδόν όλες οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αλλά και χιλιάδες νοικοκυριά είναι υπερχρεωμένοι. Συνολικά, στις τράπεζες υπάρχουν καταθέσεις ύψους 43,1 δις ευρώ και δάνεια ύψους 23,1 δις ευρώ που αφορούν κατοίκους Κύπρου. Δηλαδή υπάρχει πλεόνασμα ύψους 19,9 δις ευρώ. Παρά ταύτα, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις επιβαρύνονται επίσης με άλλα 16 δις ευρώ δάνεια, τα οποία βρίσκονται στις εταιρείες εξαγοράς δανείων. Τα νοικοκυριά διαθέτουν στις τράπεζες καταθέσεις ύψους 26,4 δις ευρώ και δάνεια ύψους 11,5 δις ευρώ. Δηλαδή έχουν πλεόνασμα ύψους 14,9 δις ευρώ περίπου. Σημειώνεται ότι αυτό δεν αφορά το σύνολο των νοικοκυριών, αφού χιλιάδες από τα μεσαία και χαμηλά εισοδηματικά στρώματα είναι υπερχρεωμένα. Ακόμη, χειρότερη είναι η κατάσταση στις επιχειρήσεις, αφού διαθέτουν στις τράπεζες καταθέσεις ύψους 10,3 δις ευρώ και δάνεια ύψους 10,5 δις ευρώ. Δηλαδή έχουν έλλειμμα ύψους 170,7 εκατ. ευρώ περίπου. Η συνολική εικόνα είναι ότι οι τράπεζες διαθέτουν άνετη ρευστότητα, αλλά τα νοικοκυριά και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις βρίσκονται σε δύσκολη θέση.

Μπαράζ αυξήσεων στα δάνεια νοικοκυριών και επιχειρήσεων

Το μπαράζ αυξήσεων στα δάνεια των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων ξεκίνησε από τον Φεβρουάριο, μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Ενδεικτικά είναι τα ακόλουθα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας:

• Στεγαστικά: Τον Αύγουστο το μέσο επιτόκιο στα νέα δάνεια έφτασε στο 2,56%, σε σύγκριση με 2,14% τον Φεβρουάριο (όταν ξεκίνησε ο πόλεμος). Δηλαδή αυξήθηκε κατά 0,42%.

• Καταναλωτικά: Τον Αύγουστο το μέσο επιτόκιο στα νέα δάνεια έφτασε στο 3,36%, σε σύγκριση με 2,89% τον Ιούνιο (όταν ανακοινώθηκε η πρώτη αύξηση επιτοκίων από την ΕΚΤ). Δηλαδή αυξήθηκε κατά 0,47%.

• Επιχειρηματικά μέχρι 1 εκατ. ευρώ: Τον Αύγουστο το μέσο επιτόκιο στα νέα δάνεια έφτασε στο 3,85%, σε σύγκριση με 3,14% τον Φεβρουάριο (όταν ξεκίνησε ο πόλεμος). Δηλαδή αυξήθηκε κατά 0,71%.

• Επιχειρηματικά άνω του €1 εκατ.: Τον Αύγουστο το μέσο επιτόκιο στα νέα δάνεια έφτασε στο 3,11%, σε σύγκριση με 2,89% τον Ιούνιο (όταν ανακοινώθηκε η πρώτη αύξηση επιτοκίων από την ΕΚΤ). Δηλαδή αυξήθηκε κατά 0,22%.

Στενεμένο μορατόριουμ στις εκποιήσεις προωθεί η Βουλή

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης προωθούν πρόταση νόμου για επέκταση της αναστολής των εκποιήσεων μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2023, αντί τις 31 Οκτωβρίου 2022 που προβλέπει η υφιστάμενη νομοθεσία, για τις περιπτώσεις κύριας κατοικίας μέχρι 350 χιλ. ευρώ, μικρής επαγγελματικής στέγης για εταιρείες με κύκλο εργασιών κάτω από τις 750 χιλ. ευρώ το χρόνο και αγροτεμαχίων αξίας μέχρι 100 χιλ. ευρώ. Η πρόταση συνδέεται με τις επιπτώσεις της κρίσης (λόγω κορονοϊού, πολέμου στην Ουκρανία και πληθωρισμού) αλλά και την απραξία της κυβέρνησης, η οποία εδώ και τρία χρόνια υπόσχεται ότι θα δώσει λύση στο θέμα των υπερχρεώσεων και θα θέσει σε εφαρμογή σχέδιο («Ενοίκιο Έναντι Δόσης») για προστασία όσων κρίνονται από τις τράπεζες ως μη βιώσιμοι για αναδιάρθρωση, ώστε τουλάχιστον να μη μείνουν άστεγοι, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει πράξει τίποτα. Σημειώνεται ότι στο προηγούμενο σχέδιο («Εστία) η κυβέρνηση είχε υποσχεθεί ότι θα κάλυπτε 15 χιλιάδες δανειολήπτες, ωστόσο µόνο 1.049 αιτήσεις πήραν έγκριση για συµ ετοχή στο σχέδιο.