Βόµβα στα θεµέλια της παγκόσµιας οικονοµίας το Ιδιωτικό Χρέος

Του
Δρος Αμβρόσιου Προδρόμου*

 

Το ∆ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο (∆ΝΤ) έχει στο παρελθόν κατηγορηθεί, και σίγουρα όχι άδικα, ότι έχει επιβάλει µέτρα τα οποία ξεπερνούν την οικονοµική λογική και έχει, µέσω αυτών, καταφέρει να περάσει σκληρές πολιτικές αποφάσεις. Είναι από τις λίγες φορές όµως που κάποια από τα στοιχεία που δίνει το ∆ΝΤ σε κάνουν να διερωτάσαι αν αποτελεί κάποια… φιλανθρωπική οργάνωση. Τα στοιχεία του ∆ΝΤ θα πρέπει να αξιοποιούνται σωστά για να µπορούµε να κατανοούµε συγκεκριµένα προβλήµατα της παγκόσµιας οικονοµίας και να µην τα περιορίζουµε στα δικά µας, θεωρώντας ότι στον υπόλοιπο κόσµο τα πράγµατα είναι ιδανικά.

Η εισαγωγή αναφέρεται στο θέµα του Ιδιωτικού Χρέους (ΙΧ) σε παγκόσµιο επίπεδο, αφού αυτό έχει αυξηθεί σε τέτοιο επίπεδο που πιθανόν να αποτελεί πλέον µιαν ωρολογιακή βόµβα στα θεµέλια της παγκόσµιας οικονοµίας. Σε γενικές γραµµές, το ΙΧ θεωρείται το χρέος το οποίο δεν αφορά το κράτος, αλλά τα άτοµα και τις επιχειρήσεις οι οποίες δανείζονται για διαφόρους σκοπούς, είτε για ιδιωτική κατανάλωση, είτε για επενδύσεις σε διαφόρους τοµείς της οικονοµίας. Το ΙΧ έχει άµεση σχέση µε την ανάπτυξη της οικονοµίας, αλλά και τη δυνατότητα των επιχειρήσεων και των ατόµων να εξυπηρετήσουν αποτελεσµατικά αυτό το χρέος. Είναι ξεκάθαρο ότι όσο περισσότερο µεγαλώνει το ΙΧ, τόσο σε ποσοστό όσο και σε απόλυτους αριθµούς, γίνεται δυσκολότερη η αποπληρωµή του, ειδικότερα σε περιόδους οικονοµικής ύφεσης ή και κρίσης όπως είναι η παρούσα µε την πανδηµία. Για να είµαστε δίκαιοι, πολλοί υποστηρίζουν ότι η αύξηση του ΙΧ δεν είναι κατ’ ανάγκην κακό στοιχείο, αφού δείχνει µια εµπιστοσύνη στις οικονοµίες, τόσο από τις επιχειρήσεις που θέλουν να δηµιουργηθούν και να επεκταθούν, όσο και από τους πολίτες οι οποίοι χρησιµοποιούν το χρέος για καταναλωτικούς σκοπούς. Αυτό έχει κάποια βάση, αλλά όταν η αύξηση του ΙΧ υπερβαίνει κατά πολύ το ρυθµό αύξησης της οικονοµίας (κυρίως για τις επιχειρήσεις) και των µισθών (για τους εργαζοµένους), τότε αυτό το επιχείρηµα δεν µπορεί πλέον να γίνεται αποδεκτό.

Το ποσοστό του ΙΧ έχει διαχρονικά, δηλαδή από το 1961, οπότε και το ∆ΝΤ έχει επίσηµα στατιστικά στοιχεία, εκτοξευθεί σε τεράστιο βαθµό, κάτι το οποίο δηµιουργεί ανησυχίες για την πορεία της οικονοµίας. Παράλληλα, εξηγεί σε µεγάλο βαθµό τις διάφορες υφέσεις ή και κρίσεις που διέρχεται το παγκόσµιο οικονοµικό σύστηµα, το οποίο κατά βάση είναι το ακραίο νεοφιλελεύθερο καπιταλιστικό σύστηµα, και σε κάποιες περιπτώσεις, το µεικτό σύστηµα της οικονοµίας, που και αυτό έχει συνεχείς τάσεις προς την πλήρη φιλελευθεροποίησή του. Το 1961, το ποσοστό του ΙΧ ήταν στο 105%, ποσοστό το οποίο ήταν ήδη αρκετά µεγάλο, αλλά κάποιος θα µπορούσε να ισχυριστεί ότι αυτό ήταν απότοκο του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου και των τεράστιων πληγών που είχε αφήσει στην παγκόσµια οικονοµία.

Η διαχρονική αύξηση όµως δεν µπορεί να µη µας ανησυχεί. Θα επικεντρωθούµε στα στοιχεία της τελευταίας εικοσαετίας τα οποία είναι τραγικά, τόσο για επιχειρήσεις όσο και για ιδιώτες. Η έλευση του 2000 βρήκε το ΙΧ στο 154,29%, δηλαδή έχει σηµειώσει µια αύξηση περίπου 50% µέσα σε µόνο 39 χρόνια. Αυτό δηµιούργησε ανησυχίες και είχαν παρθεί τότε κάποια µέτρα για τη µείωσή του αφού θεωρήθηκε ότι τα πράγµατα έτειναν να βγουν εκτός του κάθε οικονοµικού ελέγχου και οδηγούσαν την παγκόσµια οικονοµία στην καταστροφή. Τα µέτρα αυτά έφεραν κάποια προσωρινά αποτελέσµατα µε το 2006 να σηµειώνει κάποια πτώση και να είναι στο 141,14%. Αυτό όµως δεν ήταν ικανό, µαζί µε άλλους φυσικά παράγοντες, να αποτρέψει την απόλυτη κρίση της παγκόσµιας οικονοµίας του 2007-2013, αφού οι τράπεζες είχαν εκτεθεί σε τεράστιο βαθµό και αδυνατούσαν να ανακτήσουν τα οφειλόµενά τους. Αυτό φυσικά ήταν δική τους ευθύνη αφού οι ίδιες προωθούσαν και «χρηµατοδοτούσαν» το ΙΧ.

Μετά το 2004, το ΙΧ είχε πλέον πάρει τέτοια αυξητική τάση η οποία ποτέ προηγούµενα δεν είχε παρουσιασθεί. Φτάσαµε στο 2020 µε το ΙΧ να έχει φτάσει στο τεράστιο 240,29%. Ποσοστό το οποίο πραγµατικά τροµάζει και οι συνέπειές του θα είναι µακροχρόνιες. ∆εν θέλουµε να γίνουµε µάντεις κακών, αλλά δεν µπορούµε να µη σηµειώσουµε ότι το ΙΧ, αυτή τη στιγµή, δεν µπορεί να εξυπηρετηθεί. Ακόµα και αν θεωρήσουµε ότι η πανδηµία λάβει τέλος στο τέλος του 2022 και ότι µε το 2023 θα έχουµε φυσιολογικούς ρυθµούς ανάπτυξης και όχι απλώς ανάκαµψης όπως είχαµε το 2021, και αν ακόµα θεωρήσουµε ότι οι ρυθµοί ανάπτυξης θα κυµαίνονται στο φυσιολογικό για την οικονοµία 3%, το ΙΧ δεν µπορεί να εξυπηρετηθεί. Πολλές οικονοµίες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά, θα έχουν σηµαντικά προβλήµατα τα επόµενα χρόνια. Παράλληλα, µε τον µέσο όρο ηλικίας να αυξάνεται και µε λιγότερα άτοµα να είναι στην παραγωγική διαδικασία, τα προβλήµατα θα διογκωθούν. Φυσικά, τα προβλήµατα δεν είναι για όλες τις χώρες τα ίδια. Θα αναφερθούµε για την Κυπριακή ∆ηµοκρατία σε µεταγενέστερο στάδιο, αφού το ΙΧ είναι το δεύτερο χειρότερο στον κόσµο (µε 270,76%), µετά από αυτό του Χονγκ Κονγκ.

Πηγή: International Monetary Fund (IMF)

https://www.imf.org/external/datamapper/PVD_LS@GDD/SWE

*Ακαδηµαϊκός – Σύµβουλος Εκπαίδευσης και Επιχειρήσεων, [email protected]

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy