Βολτάροντας στη Φασούλα της Λεμεσού

 

Λέξεις Κλειδιά:

• Επαρχία Λεμεσού
• 750 μόνιμοι κάτοικοι
• Περιοχή «Κάστρος»
• Πάρκο Γλυπτικής Φίλιππου Γιαπάνη
• Κέντρο Νεότητας Φασούλας
• Φεστιβάλ Ρεσιού

Της Χριστίνας Γεωργίου

 

 

 

Η Φασούλα απέχει μόλις 7 χιλιόμετρα βόρεια της Λεμεσού και συνδυάζει μπόλικο πράσινο και γαλάζιο. Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 400 μέτρων και έχει γειτονικά χωριά το Σπιτάλι, την Παλώδια, την Παραμύθα, την Απεσιά, την Κορφή, τη Γεράσα, το Αψιού και με τη Μαθικολώνη.

Ο κόσμος της Φασούλας

Σ’ ένα γραφικό κτίριο στην πλατεία της κοινότητας συνάντησα τον κοινοτάρχη Γιώργο Χαραλάμπους, ο οποίος ανέφερε ότι οι απόδημοι και οι νέοι που μετακομίζουν στις πόλεις λόγω δουλειών, επιστρέφουν στο χωριό που μεγάλωσαν. «Τα τελευταία δέκα χρόνια ο πληθυσμός της Φασούλας έχει διπλασιαστεί. Η πόλη πλέον έχει γίνει πανάκριβη, το χωριό είναι πιο φθηνός προορισμός και το κόστος ζωής και αγοράς είναι οικονομικότερο».

Ο κοινοτάρχης σημείωσε ότι λόγω του ότι οι πλείστοι δουλεύουν στις πόλεις, ελάχιστοι είναι αυτοί που δουλεύουν στην κοινότητα. Κάποιοι, όπως είπε, εργάζονται στο σούπερ μάρκετ, στα εστιατόρια και κάποιοι άλλοι στα αγροτουριστικά καταλύματα που υπάρχουν στη Φασούλα. Ο κ. Χαραλάμπους ανέφερε ότι η γεωργία και η κτηνοτροφία στην κοινότητα είναι ελάχιστη έως μηδενική.

Σχετικά με την ονομασία της Φασούλας, οι απόψεις διίστανται. Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, φαίνεται ότι το χωριό υπήρχε από τα μεσαιωνικά χρόνια, εφόσον η ονομασία που σημειώνεται σε παλιούς χάρτες με λατινικούς χαρακτήρες είναι Fasoula και Pasula. Υποστηρίζεται ότι «η ονομασία της Φασούλας προέρχεται από τη φραγκική λέξη φασούλα που σημαίνει δρεπάνι». Άλλη μία εκδοχή λέει ότι ο πρώτος κάτοικος του χωριού ήταν κάποιος καλόγηρος με το όνομα Φασουλάς. Ακόμα μία εκδοχή, η οποία καταρρίπτεται όλο και πιο πολύ με το πέρασμα του χρόνου, αναφέρεται στα όσπρια, φασόλια, που υποθέτουν ότι σε παλαιότερες εποχές στη Φασούλα οι γεωργοί καλλιεργούσαν πολλές φυτείες φασολιών.

Σύμφωνα με τους κατοίκους, παλιότερα η Φασούλα ήταν παραγωγικό χωριό κυρίως στα χαρούπια, στη σπορά και στα αμύγδαλα. Ο Κόκος Κουφού ανέφερε ότι «έρχονταν εργάτες από το Παλαιχώρι και από άλλα χωριά της Πιτσιλιάς».

Περιοχή «Κάστρος»

Στα νοτιοδυτικά της Φασούλας, σε απόσταση 800 περίπου χιλιομέτρων από το κέντρο της κοινότητας, βρίσκεται η περιοχή «Κάστρος».  Υποστηρίζεται ότι η περιοχή άνηκε διοικητικά στο βασίλειο της Αμαθούντας και πρόκειται, όπως λέγεται, για το χώρο όπου φιλοξενήθηκε ο πρώτος οικισμός της Φασούλας. Αυτό διαπιστώνεται από μία σειρά αρχαίων ευρημάτων έπειτα από αρχαιολογικές ανασκαφές.

Η κορφή του βουνού στην περιοχή «Κάστρος» είναι γνωστή με το όνομα η «Μούττη του Δκιά», αλλιώς «Μούττη του Δία». Ο κοινοτάρχης ανέφερε ότι σύμφωνα με ιστορικές πηγές, η Φασούλα έχει ζωή ήδη από τα ρωμαϊκά χρόνια. Κάποιοι λένε πως η «Μούττη του Δία» ήταν ένας χώρος αφιερωμένος στο Δία, με το επώνυμο Λαβράνιος. Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι ο χώρος ήταν εργαστήριο κατασκευής αγαλμάτων, εφόσον στη συγκεκριμένη περιοχή βρέθηκαν επιγραφές του 2^ου αιώνα, όταν ο χριστιανισμός είχε ήδη κυριαρχήσει στην Κύπρο. Οι επιγραφές που βρέθηκαν χαραγμένες στις βάσεις των αγαλμάτων μαρτυρούν αφιερώματα στον Λαβράνιο Δία.

Τα κομματιασμένα κεφάλια των αγαλμάτων που βρέθηκαν επιβεβαιώνουν ότι η Φασούλα αποτέλεσε ένα από τα τελευταία προπύργια της ειδωλολατρίας και όταν πια ο χριστιανισμός έγινε επίσημη θρησκεία στην Κύπρο, τα αγάλματα καταστράφηκαν από τους Χριστιανούς. Σήμερα σώζονται κάποια και βρίσκονται στο Επαρχιακό Μουσείο της Λεμεσού. Σχετικά με την περιοχή «Κάστρος», κάποιοι ακόμα λένε ότι η περιοχή χρησιμοποιείτο και για παρατηρητήριο.

Πάρκο Γλυπτικής «Μικρή Σαλαμίνα»

Ο γλύπτης Φίλιππος Γιαπάνη δημιούργησε στην κοινότητα το Πάρκο Γλυπτικής «Μικρή Σαλαμίνα» πριν 18 χρόνια περίπου και είναι αφιερωμένο στο αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας στην κατεχόμενη Αμμόχωστο. Ο χώρος που βρίσκεται το πάρκο, σύμφωνα με τον γλύπτη, δεν επιλέγηκε τυχαία. Έχει ιδιαίτερη σημασία, όπως είπε, γιατί η σειρά των κυπαρισσιών που οδηγούν προς το πάρκο θυμίζει το δρόμο του σπιτιού του στην κατεχόμενη Αγία Παρασκευή.

Κληθείς να πει τι είναι αυτό που προσφέρει το πάρκο τόσο στην κοινότητα όσο και στους επισκέπτες, απάντησε με μία λέξη: πολιτισμό. «Είναι ένας χώρος πολιτισμού και δυστυχώς στην Κύπρο ο κόσμος δεν ασχολείται με τον πολιτισμό. Είναι αισθητή η παρουσία του πολιτισμού, γιατί ο κόσμος έμαθε να ασχολείται μόνο με τον τουρισμό και οτιδήποτε έχει να κάνει με άμεσο κέρδος. Ο πολιτισμός δεν έχει άμεσο κέρδος. Κτίζεις για τις επόμενες γενιές για να μάθουν να σέβονται την τέχνη και τον πολιτισμό».

Στην γκαλερί υπάρχουν γύρω στα 400 γλυπτά κατασκευασμένα όλα από τα δικά του χέρια. Τα βασικά στοιχεία των γλυπτών του σχετίζονται με την ελευθερία, τη γυναίκα, τα ψάρια και τα πουλιά. «Η ελευθερία κατ’ εμέ είναι το σημαντικότερο αγαθό και αν δεν την στερηθείς, δεν μπορείς να τη νιώσεις. Χρησιμοποιώ τη γυναίκα γιατί πιστεύω πως είναι πιο δυνατή από τον άντρα, γιατί κρατά στην κοιλιά της ένα μωρό για εννιά μήνες. Τη γυναίκα τη συμβολίζω και με ταύρο πολλές φορές. Χρησιμοποιώ ακόμα και τα ψάρια και τα πουλιά, γιατί αυτά δεν έχουν σύνορα. Γενικά προσπαθώ μέσα από την τέχνη αυτή να αφυπνίσω, να ξυπνήσω τον κόσμο της Κύπρου, γιατί θεωρώ ότι βρισκόμαστε σε μια καλοκαιρινή και χειμερινή νάρκη. Γι’ αυτό στα τελευταία μου γλυπτά χρησιμοποιώ κονσέρβες. Τις ανοίγω, βάζω ένα στόμα και λέω “μιλάτε”».

 

Μουσεία της κοινότητας

Στην κεντρική πλατεία του χωριού βρίσκεται το λαογραφικό και το γεωργικό μουσείο, όπως επίσης ο ελιόμυλος και το μουσείο χαρουπιών. Ο κάθε επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να αναπολήσει το παρελθόν, να θυμηθεί τους παλιούς καιρούς, αλλά ταυτόχρονα να δώσει στον νέο κόσμο τις απαραίτητες γνώσεις, τόσο για τις δραστηριότητες των προγόνων του όσο και για την καθημερινή τους ζωή.

Ο κύριος ναός της Φασούλας είναι αφιερωμένος στη γέννηση της Θεοτόκου. Πρόκειται για μία λιθόκτιστη εκκλησία η οποία διατηρείται από το 1920. Υπάρχει ακόμα και το εκκλησάκι των Αγίων Ρηγίνου και Ορέστη, όπως επίσης και ο τάφος τους. Το εξωκλήσι τόσο της Αγίας Μαρίνας όσο και το εξωκλήσι του Αγίου Δημητριού, κοσμούν και αυτά την κοινότητα με το δικό τους χαρακτηριστικό κατασκεύασμα.

Κέντρο Νεότητας Φασούλας

Το Κέντρο Νεότητας Φασούλας αναπτύσσει δράση από το 1977, προσφέροντας στην κοινότητα τη ζωντάνια και το στοιχείο της νεολαίας.  Ο κοινοτάρχης ανέφερε ότι η λειτουργία των Κέντρων Νεότητας κάθε χωριού είναι απαραίτητη, γιατί βοηθά τους νέους αλλά και τους μεγαλύτερους να δραστηριοποιούνται και να κοινωνικοποιούνται, μαθαίνοντας αξίες όπως η συνεργασία και η προσφορά.

Μιλώντας με την πρόεδρο του Κέντρου Νεότητας Φασούλας, Εύη Οδιάτου, μας είπε ότι ήδη από τα πρώτα χρόνια ίδρυσης του κέντρου τα βασικά συνθήματα και ταυτόχρονα στόχοι των μελών του είναι η αγάπη, η ενότητα και η πρόοδος για το χωριό. Στις 16 Φεβρουαρίου του 1977, με πρωτοβουλία του Άριστου Παντελή και του τότε δάσκαλου Λίνου Γεωργιάδη, δόθηκε το έναυσμα στους υπόλοιπους νέους της κοινότητας, να δημιουργήσουν «το δικό τους νεανικό πνεύμονα ζωής στη Φασούλα».  Το Κέντρο είναι αφιερωμένο στον αστυνομικό Γιαννάκη Αεροπόρο που σκοτώθηκε στις συγκρούσεις του 1963. Η πρόεδρος της ομάδας, Εύη Οδιάτου, ανέφερε ότι σήμερα δραστηριοποιούνται 45 μέλη τα οποία ασχολούνται κυρίως με τον εθελοντισμό. Η κ. Οδιάτου ανέφερε ότι λόγω του ότι οι νέοι στα μικρά χωριά δεν έχουν πολλές ευκαιρίες δραστηριοποίησης και ψυχαγωγίας, το Κέντρο Νεότητας προσπαθεί, όπως είπε, με κάθε τρόπο να βοηθήσει τον κάθε νέο να συμμετέχει στα κοινά.

Πολύκεντρο Νεολαίας Φασούλας

Οι δραστηριότητες του Κέντρου Νεότητας πραγματοποιούνται σε μια αίθουσα του «Πολυκέντρου Νεολαίας Φασούλας». Ένα κτίριο το οποίο προσφέρει είδη σχάρας και γλυκά στους κατοίκους και στους επισκέπτες.  Στον ίδιο χώρο υπάρχει μια μοντέρνα αίθουσα, στην οποία μπορούν οι νέοι και όχι μόνο να φιλοξενούν τις δράσεις τους για πραγματοποίηση των δικών τους εκδηλώσεων. Η Μάγδα Ηλία, υπεύθυνη του Πολυκέντρου, ανέφερε ότι η συγκεκριμένη αίθουσα περιέχει όλους τους απαραίτητους μηχανισμούς για να φιλοξενηθούν δραστηριότητες και εκδηλώσεις.

Φεστιβάλ Ρεσιού Φασούλας

Στη Φασούλα πολλοί κάτοικοι θέλοντας να κρατήσουν την παράδοση, όπως δήλωσαν στις «Πολύχρωμες Πτήσεις», φτιάχνουν το ρέσι. Ένα παραδοσιακό έδεσμα, το οποίο παλιότερα ήταν φημισμένο στους κυπριακούς γάμους. Έχει βασικά συστατικά το νερό, το κρέας, το αλάτι και το σιτάρι. Γι’ αυτό και κάθε τέλος Αυγούστου, πάνω από τριάντα χρόνια, κάθε Κοινοτικό Συμβούλιο μαζί με όλους τους οργανωμένους φορείς της Φασούλας διοργανώνουν το «Χορό του Ρεσιού». Μιλώντας με τον Νίκο Χριστοδούλου, έναν από τους εθελοντές, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι είναι δύσκολη κουβέντα να γίνει το ρέσι. «Ξυπνάμε πρωί – πρωί, να πλύνουμε τα χαρτσιά και να βάλουμε το αιγινό κρέας. Όταν βράσει το κρέας, στο σημείο που θα λιώνει, το ξεχωρίζουμε από τα κόκαλα. Μετά πλένουμε το σιτάρι, το βάζουμε μέσα και τότε όλος ο κόσμος αρχίζει να το ανακατώνει, μέχρι να ετοιμαστεί».