Βραβείο GUE/NGL 2020 για τους υπερασπιστές του δικαιώματος στην ενημέρωση

Απονεμήθηκε την Τετάρτη 14 Οκτωβρίου σε μια διαδικτυακή τελετή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες, το τρίτο ετήσιο βραβείο που έχει θεσπίσει η Ομάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς – Βόρεια Πράσινη Αριστερά (GUE/NGL) για τους «δημοσιογράφους, καταγγέλλοντες και υπερασπιστές του δικαιώματος στην ενημέρωση».

Το βραβείο δημιουργήθηκε το 2018 προς τιμήν της δολοφονηθείσας Μαλτέζας δημοσιογράφου Daphne Caruana Galizia. Η σταυροφορία της Daphne Caruana Galizia για την αλήθεια και την ελευθερία της έκφρασης, ως βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, οδήγησε τελικά στη δολοφονία της τον Οκτώβριο του 2017. Η Daphne Caruana Galizia ήταν αγκάθι στο πλευρό των πολιτικών, της μαφίας και των πολυεθνικών, φοβούμενη από εκείνους που είχαν κάτι να κρύψουν, αλλά σεβαστή από τους συναδέλφους και τους αναγνώστες της. Η φωνή της Μάλτας μπορεί να έχει σωπάσει, αλλά η κληρονομιά της Daphne Caruana Galizia ζει.

 

Οι βραβευθέντες

Το βραβείο τιμά τα πρόσωπα που δεν φοβήθηκαν να πουν την αλήθεια για το κουράγιο τους να θέσουν σε κίνδυνο την επαγγελματικής τους καριέρα και την προσωπική τους ελευθερία.

Το 2018 απονεμήθηκε από κοινού στον δολοφονημένο Σλοβάκο δημοσιογράφο, τον Ján Kuciak και τον πληροφοριοδότη LuxLeaks Raphaël Halet και το 2019 απονεμήθηκε στον Τζούλιαν Ασάνζ, τη Γιασμίν Μοταργέμι (εργαζόταν στη Nestlé) και στον μάρτυρα για το σκάνδαλο Football Leaks Ρούι Πίντο. Η βράβευση του 2020 αφιερώνεται στον Δρ Li Wenliang, τον Κινέζο οφθαλμίατρο, που αποκάλυψε για πρώτη φορά την σοβαρότητα του κορωνοϊού στον κόσμο, αλλά αργότερα πέθανε σε νοσοκομείο στη Γουχάν.

Το βραβείο φέτος πηγαίνει στην Τσέλσι Μάνινγκ, πρώην στέλεχος των μυστικών υπηρεσιών του αμερικανικού στρατού, στη γερμανική ερευνητική οργάνωση Correctiv και στους προστατευόμενους μάρτυρες για την υπόθεση Novartis στην Ελλάδα.

– Η Τσέλσι Μάνινγκ είναι πρώην αναλυτής πληροφοριών του Στρατού των ΗΠΑ και υπηρέτησε στο Ιράκ το 2009. Το 2010 διέρρευσε στο Wikileaks στρατιωτικά έγγραφα, στα οποία συμπεριλαμβανόταν βίντεο με τη δολοφονία άοπλων ιρακινών πολιτών. Συνελήφθη και το 2013 καταδικάστηκε σε 35 χρόνια φυλάκισης. Εξέτισε επτά χρόνια από την ποινή της και το 2017 της χορηγήθηκε χάρη από τον Μπαράκ Ομπάμα.

– Η Correctiv, είναι ένα μη κερδοσκοπικό ερευνητικό κέντρο δημοσιογράφων που έχει συμβάλει στην αποκάλυψη του σκάνδαλου «cum-ex», της πανευρωπαϊκής απάτης στο χρηματιστήριο από τραπεζίτες, μεσίτες, hedge funds, διεθνείς φορολογικές εταιρείες, εταιρείες επενδύσεων, δικηγόρους και ασφαλιστικές εταιρείες, το οποίο εκτιμάται ότι θα έχει κόστος στους φορολογούμενους της ΕΕ τουλάχιστον 55 δισεκατομμύρια ευρώ.

– Οι πληροφοριοδότες της Novartis έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην αποκάλυψη της δωροδοκίας κρατικών αξιωματούχων, γιατρών, ερευνητικών ιδρυμάτων και άλλων από την εταιρεία, οδηγώντας τελικά σε εξωδικαστικό συμβιβασμό 347 εκατομμυρίων δολαρίων στις ΗΠΑ και 310 εκατομμυρίων δολαρίων από τη Novartis Hellas.

 

Η Κριτική Επιτροπή του Βραβείου

Την Κριτική Επιτροπή, που αξιολόγησε τις υποψηφιότητες αποτελούν οι: Matthew Caruana Galizia – Δημοσιογράφος, Stephanie Gibaut – UBS Whistleblower, Ana Gomes – πρώην ευρωβουλευτής, Miguel Ongil – Αντιπρόσωπος στη Συνέλευση της Μαδρίτης, Στέλιος Κούλογλου – ευρωβουλευτής GUE/NGL, Marisa Matias – ευρωβουλευτής GUE/NGL και Miguel Urbán – ευρωβουλευτής GUE/NGL.

Οι νικητές θα λάβουν επίσης €5.000 που θα βοηθήσουν στην υποστήριξη και τη διάδοση του ερευνητικού τους έργου σε μια προσπάθεια διασφάλισης και προώθησης της ελευθερίας του Τύπου και του δικαιώματος στην πληροφόρηση -ειδικά εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο Ευρωβουλευτής Στέλιος Κούλογλου, με δήλωσή του επισήμανε ότι «Το βραβείο αυτό, που πλέον γίνεται θεσμός, έχει σκοπό να υποστηρίξει και να επιβραβεύσει ηθικά τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, που θέτουν σε κίνδυνο τη καριέρα τους, την ελευθερία τους και συχνά τη ζωή τους για να αποκαλύψουν την αλήθεια προς όφελος της κοινωνίας».

 

Συντάσσεται στην προσπάθεια και το Ευρωκοινοβούλιο

Στην τρίτη επέτειο της δολοφονίας της Μαλτέζας δημοσιογράφου το Ευρωκοινοβούλιο αποφάσισε τη θέσπιση βραβείου δημοσιογραφίας «Caruana Galizia», πρόταση που έθετε εδώ και καιρό η GUE/NGL.

Η διαχείριση του βραβείου θα γίνεται από ανεξάρτητο συνεργάτη-μέσο ενημέρωσης με έδρα την ΕΕ, προκειμένου να προστατευθεί η ανεξαρτησία του βραβείου και το έργο των ΜΜΕ. Η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για υποβολή αιτήσεων υποψηφιότητας για το βραβείο θα προκηρυχθεί κοντά στις 3 Μαΐου 2021 – Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου. Η ετήσια τελετή απονομής του βραβείου θα πραγματοποιείται κάθε χρόνο σε ημερομηνία κοντινή με την επέτειο του θανάτου της Daphne Caruana Galizia.

 

Το δικαίωμα στην ενημέρωση

Ένα δικαίωμα του οποίου η διεκδίκηση είναι επικίνδυνη ακόμα και στην εποχή μας. Ακόμα και στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν υπάρχουν εγγυήσεις ασφάλειας για να είναι ένας whistleblower ή δημοσιογράφος. Κάθε μέρα ακούμε για δημοσιογράφους και whistleblowers που αντιμετωπίζουν εκφοβισμό, απειλές, νομικές διώξεις και χειρότερα.

Ορισμένοι έχουν δίκτυα υποστήριξης, άλλοι όμως εργάζονται ανεξάρτητα χωρίς καμία προστασία πέραν του κράτους δικαίου. Συχνά, δημοσιογράφοι και whistleblowers παραπέμπονται στο δικαστήριο από κυβερνήσεις που δέχονται υποδείξεις από πολυεθνικές εταιρείες. Δυστυχώς, με ανησυχητική συχνότητα, βλέπουμε κιόλας να δολοφονούνται στο φως της ημέρας.

Με τη σίγαση των φωνών τους, το κοινό γίνεται λιγότερο ενημερωμένο, ενώ οι ελίτ και οι κυβερνήσεις κρατούν τα βρόμικα μυστικά και τα χρήματά τους- ιδιωτικά. Η προστασία τους προστατεύει ταυτόχρονα και τα τα δημοκρατικά δικαιώματα και αξίες που αξίζει ο καθένας μας.

 

Διάσημοι whistleblowers

 

Whistleblower σημαίνει κυριολεκτικά «αυτός που φυσάει τη σφυρίχτρα» -μια σαφής αναφορά στους διαιτητές που επισημαίνουν κάποια παράβαση. Η ελληνική απόδοση του όρου ως «πληροφοριοδότης» είναι ατυχέστατη, αφού η αγγλική λέξη δημιουργήθηκε ακριβώς για να διακρίνει από τους κοινούς καταδότες. Και μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: οι διασημότεροι whistleblowers δεν ήθελαν να αλλάξουν το σύστημα από μέσα. Ήταν το σύστημα.

  1. Έντουαρντ Τζόζεφ Σνόουντεν

O Έντουαρντ Τζόζεφ Σνόουντεν είναι Αμερικανός τεχνικός (διαχειριστής συστημάτων) που εργαζόταν, βάσει συμβολαίου, για την NSA και την CIA. Το 2013 ο Σνόουντεν διοχέτευσε στον τύπο απόρρητες πληροφορίες από την NSA σχετικά με τα προγράμματα μαζικής παρακολούθησης που εφαρμόζουν οι αμερικανικές και βρετανικές κυβερνήσεις. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ κατηγόρησε τον Σνόουντεν για παραβίαση του νόμου περί κατασκοπείας (νόμος του 1917!) και κλοπή κρατικών περιουσιακών στοιχείων.

  1. Τσέλσι Μάνινγκ

Το 2010 η Τσέλσι Μάνινγκ διέρρευσε στο Wikileaks σχεδόν 750.000 στρατιωτικά και διπλωματικά έγγραφα, στα οποία συμπεριλαμβάνονταν οπτικοακουστικά ντοκουμέντα από τους βομβαρδισμούς στη Βαγδάτη το 2007. Έτσι η Μάνινγκ βρέθηκε αντιμέτωπη με 22 κατηγορίες, μεταξύ αυτών και η «βοήθεια στον εχθρό» που φέρει τη θανατική ποινή. Εξέτισε επτά χρόνια από την ποινή φυλάκισης 35 ετών που της επιβλήθηκε και αποφυλακίστηκε τον Μάιο του 2017, με απόφαση του τότε Πρόεδρου Μπαράκ Ομπάμα.

  1. Μορντεχάι Βανουνού

Το 1986 ο Μορντεχάι Βανουνού, επί χρόνια τεχνικός στο Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών της Ντιμόνα, αποκάλυψε το πυρηνικό οπλοστάσιο του Ισραήλ στους βρετανικούς Sunday Times. Την ίδια χρονιά απήχθη από τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες στη Ρώμη και μεταφέρθηκε στο Ισραήλ. Εκεί δικάστηκε κεκλεισμένων των θυρών και καταδικάστηκε σε 18 χρόνια φυλάκιση, 11 από τα οποία παρέμεινε στην απομόνωση. Αφέθηκε ελεύθερος το 2004, αλλά του επιβλήθηκαν μια σειρά από περιορισμούς

  1. Αντουάν Ντελτούρ και Ραφαέλ Αλέτ

Στα τέλη του 2014 αποκαλύφθηκε ότι δύο υπάλληλοι της PwC, οι Αντουάν Ντελτούρ και Ραφαέλ Αλέτ, διέρρευσαν χιλιάδες έγγραφα στα μέσα ενημέρωσης. Τα έγγραφα αποδεικνύουν ότι οι Αρχές του Λουξεμβούργου βοήθησαν περισσότερες από 340 μεγάλες εταιρείες να ελαχιστοποιήσουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις. Τα διαφυγόντα φορολογικά έσοδα συμποσούνται σε πολλά δισεκατομμύρια ευρώ. Οι Αντουάν Ντελτούρ και Ραφαέλ Αλέτ κατηγορήθηκαν για κλοπή, διαρροή εταιρικών μυστικών και ξέπλυμα χρήματος.

  1. Κρίστοφερ Γουίλι

Ο άνθρωπος που αποκάλυψε το σκάνδαλο της Cambridge Analytica και τις παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής από το Facebook. Ο 28χρονος Καναδός είναι πρώην υπάλληλος της Cambridge Analytica, ο οποίος είχε αναστείλει το λογαριασμό του στο Facebook, αφού αποκάλυψε όσα γνώριζε στην Guardian.

 

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy