Ξανά στην επικαιρότητα οι σχέσεις Δύσης – Ιράν

Η πολιτική σταθερότητα στο Ιράν θα έχει μακροπρόθεσμες προοπτικές για την ειρήνη στην ευρύτερη περιοχή μας

Του Δρος Αμβρόσιου Προδρόμου*

Ένα από τα θέματα τα οποία ανησυχούν έντονα την παγκόσμια κοινότητα αφορά τη σχέση της Δύσης και πιο συγκεκριμένα των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το Ιράν. Μια σχέση η οποία τα τελευταία χρόνια, ειδικά κατά τη διακυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, πέρασε από τρικυμίες και η ανθρωπότητα, συμπεριλαμβανομένης και της Ένωσης, εναπόθεσε τις ελπίδες της στην αλλαγή της διακυβέρνησης των ΗΠΑ.

Παρ’ όλο που τον τελευταίο καιρό το θέμα των σχέσεων της Δύσης με το Ιράν δεν βρίσκεται στην επικαιρότητα, κυρίως λόγω της πανδημίας, βρίσκεται ακόμα ψηλά στη λίστα της διεθνής διπλωματίας, και είναι σίγουρο ότι αμέσως μετά το πέρας της πανδημίας, το συγκεκριμένο θέμα θα είναι ξανά στην επικαιρότητα.

Είναι γεγονός ότι η Δύση είναι διχασμένη σε ό,τι αφορά τις σχέσεις της με το Ιράν. Από τη μια οι ΗΠΑ οι οποίες κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Τραμπ αποχώρησαν το 2018 από τη συμφωνία με το Ιράν για τον έλεγχο της πυρηνικής παραγωγής του Ιράν, μια συμφωνία η οποία επετεύχθη το 2018 και είχε τη στήριξη των ΗΠΑ, της ΕΕ, καθώς και των πολιτικών συμμάχων του Ιράν όπως η Κίνα και η Ρωσία. Η σκληρή στάση των ΗΠΑ και του Τραμπ δεν ήταν έκπληξη αφού ο τέως Πρόεδρος των ΗΠΑ άφηνε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας να νοηθεί ότι η χώρα θα αναθεωρούσε τη στάση της.

Η συγκεκριμένη συμφωνία, την οποία στήριζε και ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), ο οποίος επιβεβαίωνε πλειστάκις ότι η χώρα τηρούσε τη συμφωνία, έδινε αρκετά πλεονεκτήματα στην Ένωση αφού αντιμετώπιζε το θέμα από μια εντελώς διαφορετική οπτική από τις ΗΠΑ. Η πρώτη ήταν η καθαρά πολιτική αφού η Ένωση θεωρεί, ορθώς, ότι η πολιτική σταθερότητα στο Ιράν θα έχει μακροπρόθεσμες προοπτικές για την ειρήνη στην ευρύτερη περιοχή μας. Δεδομένης και της αστάθειας μεταξύ των σχέσεων της Ένωσης με την Τουρκία, κυρίως όσον αφορά το μεταναστευτικό, η πολιτική αστάθεια στο Ιράν θα ήταν καταστροφική.

Έτσι, με την Κοινή Δήλωση του 2016 οι δύο πλευρές δεσμεύτηκαν να αναπτύξουν τις διμερείς τους σχέσεις και ότι η Ένωση θα στήριζε την προσπάθεια του Ιράν να καταστεί μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, κάτι το οποίο μετά τις εξελίξεις του 2018 δεν κατέστη δυνατό. Το δεύτερο είναι συνέχεια του πρώτου και αφορά τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ των δύο μερών αφού οι συνολικές εμπορικές συναλλαγές των δύο μερών κατά το 2020 ήταν μόνο 4 δις ευρώ.

Σημαντικό είναι το γεγονός ότι η στάση της Ένωσης υπέρ της Συμφωνίας με το Ιράν και της πολιτικής καταδίκης των ενεργειών των ΗΠΑ ήταν καθολική αφού όλες οι πολιτικές ομάδες στο Ευρωκοινοβούλιο, ακόμα και οι πιο συντηρητικοί κύκλοι άσκησαν έντονη κριτική στον Πρόεδρο Τραμπ.

Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία του 2015 έδωσε την ευκαιρία στο Ιράν να συνεχίσει τον πυρηνικό του εξοπλισμό, έχοντας τόσο την πολιτική στήριξη από Ρωσία και Κίνα, αλλά και τα πολιτικά επιχειρήματα. Παρ’ όλο που πρόσφατα οι ΗΠΑ με τη βοήθεια και του Ισραήλ κατάφεραν να εξουδετερώσουν δύο βασικά στελέχη του εξοπλιστικού προγράμματος του Ιράν, είναι προφανές ότι το συγκεκριμένο πρόβλημα δεν μπορεί να επιλυθεί με τέτοιου είδους «χειρουργικά» χτυπήματα.

Είναι επίσης προφανές ότι τέτοιες πράξεις αφενός δίνουν έναυσμα για περαιτέρω ένταση και αφετέρου δεν έχουν συγκεκριμένα πολιτικά αποτελέσματα. Σε όλα αυτά η Ένωση βρίσκεται πολιτικά και στρατιωτικά εκτεθειμένη αφού από τη μια αντιλαμβάνεται ότι το Ιράν έχει το δίκαιο με το μέρος του, όμως από την άλλη, μια πιθανή σύρραξη στην περιοχή θα οδηγούσε σε πιθανά οικονομικά προβλήματα στο έδαφός της. Όσο για τις ΗΠΑ, είναι πολύ μακριά και δεν θα αντιμετώπιζαν τα συγκεκριμένα προβλήματα.

Όλα τα πιο πάνω δημιουργούν ένα εξαιρετικά πολύπλοκο πολιτικό περιβάλλον το οποίο για την Ένωση αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά προβλήματα, τα οποία λόγω της πανδημίας δεν τυγχάνουν της κατάλληλης προσοχής. Δεδομένης και της διαφορετικής προσέγγισης που υπάρχει ανάμεσα στα κράτη-μέλη, κυρίως λόγω γεωγραφικών και οικονομικών διαφορών, η κατάσταση είναι ακόμα πιο περίπλοκη. Κανένας δεν μπορεί να παραβλέψει τις στρατιωτικές ικανότητες του Ιράν, αλλά κυρίως το πολωμένο πολιτικό και θρησκευτικό περιβάλλον στη χώρα το οποίο δεν είναι κάτι λιγότερο από θρησκευτική δικτατορία. Είναι προς το συμφέρον της Ένωσης να ασκήσει τις κατάλληλες πιέσεις προς τις ΗΠΑ για να ομαλοποιήσουν τις σχέσεις τους με το Ιράν.

Οι πρόσφατες δηλώσεις του νέου Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, ότι η χώρα του θα διατηρήσει εκατοντάδες κυρώσεις έστω και αν επέλθει συμφωνία, δεν αποτελεί θετική εξέλιξη. Η Ένωση θα πρέπει να μαζέψει τα κομμάτια της εξωτερικής της πολιτικής και να επιλύσει το πρόβλημα, κάτι το οποίο θα συνεχίσει να δημιουργεί σοβαρά προβλήματα. Όσον αφορά την Κυπριακή Δημοκρατία, για ακόμα μια φορά, χωρίς να φέρουμε καμία ευθύνη, βρισκόμαστε στο μέσο του γεωγραφικού κυκλώνα με προφανή τα προβλήματα που θα προκύψουν. Η κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει το ρόλο που της αρμόζει εάν δεν θέλουμε να βρεθούμε ξανά μπροστά από αρνητικά δεδομένα.

*Ακαδημαϊκός – Σύμβουλος Εκπαίδευσης και Επιχειρήσεων

press@premiercbc.com

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy