Υπάρχει σεξουαλική και εργασιακή εκµετάλλευση ανθρώπων και στην Κύπρο

• Η Cyprus Stop Trafficking συνεχίζει το έργο της για να βοηθήσει τα θύµατα εµπορίας
• Η κοινωνία δεν πρέπει να κλείνει τα µάτια, αφού ακόµη και µια υποψία πως κάτι δεν πάει καλά µπορεί να βοηθήσει να σωθεί µια ανθρώπινη ζωή

 

Της Ελένης Κωνσταντίνου

Χωρά προορισµού αλλά και ενδιάµεσος σταθµός είναι η Κύπρος όσον αφορά την εµπορία προσώπων, αναφέρει η διευθύντρια της µη κυβερνητικής οργάνωσης προστασίας θυµάτων σωµατεµπορίου Cyprus Stop Trafficking (CST) Παρασκευή Τζέου. Την ίδια ώρα, η κυρία Τζέου επισηµαίνει ότι η εµπορία ανθρώπων µπορεί να συµβεί οπουδήποτε όταν υπάρχει ζήτηση υπηρεσιών, ακόµη και σε κλειστές κοινωνίες, γι’ αυτό θα πρέπει και η ίδια η κοινωνία να είναι σε εγρήγορση και να µην κλείνει τα µάτια ή να λέει «δεν µε ενδιαφέρει», αφού ακόµη και µια υποψία πως κάτι δεν πάει καλά µπορεί να βοηθήσει να σωθεί µια ανθρώπινη ζωή.

Όπως αναφέρει η κυρία Τζέου, «το γεγονός ότι η Κύπρος είναι διχοτοµηµένη, ευνοεί τους εµπόρους να φέρνουν άτοµα και να τα περνούν από τις κατεχόµενες προς τις περιοχές που ελέγχει η Κυπριακή ∆ηµοκρατία. Τα περισσότερα θύµατα δεν γνωρίζουν καν πού είναι η Κύπρος ή ότι είναι νησί. Οι διακινητές τους παρουσιάζουν µια ευρωπαϊκή χώρα, το εισιτήριό τους προς έναν άλλον ευρωπαϊκό προορισµό.

Επίσης κάποιοι εκµεταλλεύονται και τις τουριστικές βίζες για να στρατολογήσουν νεαρές γυναίκες ότι µπορούν να έρθουν να εργαστούν για τους µήνες του καλοκαιριού, να κάνουν τις διακοπές τους και να φύγουν. Υπήρξε περίπτωση όπου µια κοπέλα ήρθε για να εργασθεί για το καλοκαίρι και να συνδυάσει τις διακοπές της. Με το που ήρθε, της ζήτησαν το διαβατήριό της. Η ίδια υποψιάστηκε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά και γλίτωσε. Υπάρχουν όµως και άλλες που παγιδεύονται».

Ερωτηθείσα σχετικά, η Παρασκευή Τζέου αναφέρει ότι συνεχίζει να υπάρχει σεξουαλική εκµετάλλευση γυναικών θυµάτων εµπορίας, όµως έχει αλλάξει ο τρόπος που γίνεται. «Τα προηγούµενα χρόνια υπήρχε κυρίως σωµατικός εκφοβισµός µε ξυλοδαρµούς. Πλέον οι σωµατέµποροι, επειδή γνωρίζουν ότι ένας άνθρωπος κτυπηµένος θα δώσει πιο εύκολα σηµάδια ότι είναι θύµα, χρησιµοποιούν ψυχολογική βία. Τους εκβιάζουν ότι θα κάνουν κακό στην οικογένειά τους. Κοπέλα ήρθε Κύπρο να εργαστεί και έπεσε θύµα σωµατέµπορων, οι οποίοι την εκβίαζαν ότι θα τα πουν όλα στην οικογένειά της. Αντέδρασε µετά από προτροπή της µητέρας της.

Ο ψυχολογικός εξαναγκασµός είναι και πιο δύσκολα ανιχνεύσιµος, αφού υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου το θύµα δεν αντιλαµβάνεται ότι η εκπόρνευση, για παράδειγµα, δεν είναι δική της επιλογή. Υπάρχουν κοπέλες που εκπορνεύονται νωρίς από την ηλικία των 15, 16, άρα στα 18 δεν µπορούν πλέον να αντιληφθούν ότι δεν ήταν επιλογή τους. Είχαµε περίπτωση νεαρής που ήταν θύµα εκµετάλλευσης από την ίδια την οικογένειά της και πίστευε ότι ήταν σε αυτή τη θέση λόγω δικής της υπαιτιότητας».

Σύµφωνα µε την Παρασκευή Τζέου, οι κοπέλες που τυγχάνουν σεξουαλικής εκµετάλλευσης είναι εθισµένες είτε στο αλκοόλ είτε στα ναρκωτικά,  ή έχουν πολλά ψυχολογικά προβλήµατα και είναι πολύ δύσκολη η διαχείριση τέτοιων περιστατικών. «Είχαµε περίπτωση όπου κοπέλα νοσηλεύθηκε στην Ψυχιατρική Κλινική και όταν έφυγε για τη χώρα της, συνέχισε τη νοσηλεία». Όπως µας εξηγεί, και ο εθισµός είναι ένας τρόπος ελέγχου τους από τους σωµατέµπορους και τους εκµεταλλευτές τους.

Aπό την άλλη, όσον αφορά την εργασιακή εκµετάλλευση, ο ξυλοδαρµός ή η σωµατική κακοποίηση είναι πιο εµφανή. «Σε αυτές τις περιπτώσεις τα θύµατα δεν ξέρουν πού να το καταγγείλουν. ∆εν έχουν πρόσβαση στη γλώσσα, σε στοιχεία επικοινωνίας. Για παράδειγµα, έρχεται ένας άνθρωπος να εργαστεί σε µια φάρµα, φθάνει στο αεροδρόµιο, τον παραλαµβάνει ο εργοδότης του, τον µεταφέρει στη φάρµα και δεν τον πληρώνει, ή οι συνθήκες εργασίας ή και διαβίωσης είναι άθλιες. Είχαµε περίπτωση όπου ένας Αιγύπτιος εργάτης κοιµόταν στο χώµα, ενώ το µπάνιο του ήταν ένας κουβάς µε νερό. Αυτός ο άνθρωπος πώς γνωρίζει πού θα πάει και πώς θα καταγγείλει;»

Σε σχέση µε την ευθύνη των κρατικών υπηρεσιών να διενεργούν ελέγχους για τις συνθήκες εργασίας και διαβίωσης, η κυρία Τζέου σηµειώνει ότι πολλές φορές ο εργοδότης γνωρίζει εκ των προτέρων ότι θα γίνει έλεγχος και τότε η εικόνα που παρουσιάζεται είναι διαφορετική, ενώ υπάρχει και το πρόβληµα της γλώσσας, αφού οι εργάτες δεν γνωρίζουν ούτε αγγλικά, οπόταν δεν µπορούν να µιλήσουν.

Πέραν από τους ελέγχους που θα πρέπει να γίνονται από τις κρατικές υπηρεσίες, θα πρέπει και η ίδια η κοινωνία να είναι σε εγρήγορση, επισηµαίνει η Παρασκευή Τζέου. «Εκείνοι που µπορεί να βλέπουν τι γίνεται, ας κάνουν το βήµα και ας έχουν άδικο, µπορεί να είναι η αιτία για να σωθεί κάποιος άνθρωπος».

Σήµερα η Cyprus Stop Trafficking λειτουργεί τρία καταφύγια και άλλα διαµερίσµατα για τις ανάγκες πιθανών θυµάτων εµπορίας ή αναγνωρισµένων θυµάτων εµπορίας.

Στο ένα καταφύγιο διαµένουν νεαρές γυναίκες που είναι και µητέρες. Οι γυναίκες αυτές κατάγονται από αφρικανικές χώρες και ενδεχοµένως να έχουν πέσει θύµατα βιασµού ή κακοποίησης. Είναι ηλικίας 16-17 ετών και αντί να παραµείνουν στις δοµές, µεταφέρονται σε ένα πιο ασφαλές περιβάλλον για τις ίδιες και τα βρέφη τους. Σήµερα διαµένουν στο καταφύγιο εννέα γυναίκες και οκτώ βρέφη, ενώ ένα βρέφος νοσηλεύεται στο Μακάρειο Νοσοκοµείο.

Στο δεύτερο καταφύγιο διαµένουν άνδρες θύµατα εργασιακής εκµετάλλευσης και στο τρίτο γυναίκες θύµατα σεξουαλικής εκµετάλλευσης, οι οποίες κατάγονται κυρίως από χώρες όπως Ρουµανία, Βουλγαρία, Ελλάδα αλλά και Κύπρο.

Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ότι οι σωµατέµποροι ψάχνουν τα θύµατά τους σε κάθε ευκαιρία. «Μας έχει τύχει θύµα εµπορίας να περπατάει λίγο πιο κάτω από το καταφύγιο και να σταµατάει ένα πρόσωπο και να της προτείνει µια δουλειά µε 1.200 ευρώ το µήνα, αλλά έπρεπε επί τόπου να φύγει µαζί του. Λόγω του ότι είναι υποψιασµένες οι γυναίκες που ήταν θύµατα, µας κατήγγειλε το περιστατικό». Ωστόσο, όπως σηµείωσε, υπάρχουν γυναίκες ευάλωτες που ψάχνουν εργασία και µπορεί να παρασυρθούν.

2,5 εκατοµµύρια θύµατα στον κόσµο διακινούνται ανά πάσα στιγµή

Η εµπορία προσώπων περιλαµβάνει τη στρατολόγηση, µεταφορά ή/και υπόθαλψη προσώπων µε σκοπό την εκµετάλλευσή τους, ειδικότερα τη σεξουαλική, την εξαναγκαστική εργασία ή την οικονοµική εκµετάλλευση.

Οι διακινητές ελέγχουν τα θύµατά τους µέσω απειλών, βίας, εξαπάτησης, δόλου ή απειλών για χρήση βίας εναντίον συγγενών και φίλων των θυµάτων. Συχνά, οι διακινητές ελέγχουν τα θύµατά τους φορτώνοντάς τα µε εικονικά χρέη.

Η κρυφή φύση του αδικήµατος της εµπορίας προσώπων καθώς και η εµπλοκή δικτύων του οργανωµένου εγκλήµατος καθιστούν την εκτίµηση των πραγµατικών του διαστάσεων πολύ δύσκολη. Τα Ηνωµένα Έθνη εκτιµούν, όµως, ότι 2,5 εκατοµµύρια θύµατα στον κόσµο διακινούνται ανά πάσα στιγµή. Η πλειοψηφία των θυµάτων εµπορίας ανθρώπων είναι γυναίκες και παιδιά.