Υπαρκτός ο κίνδυνος για ένα τσουνάµι στην Κύπρο

• ∆εν πρέπει να εφησυχάζουµε ή να θεωρούµε απίθανο η Κύπρος να πληγεί από ένα τσουνάµι. Κι αυτό διότι µερικές φορές στο παρελθόν είχαµε τέτοια φαινόµενα, σύµφωνα µε την προϊστάµενη στον Κλάδο Γεωλογίας και Γεωφυσικής στο Τµήµα Γεωλογικής Επισκόπησης, ∆ρα Συλβάνα Πηλείδου. Όπως µας ανέφερε, το γεγονός ότι δεν είχαµε κάποιο τσουνάµι πρόσφατα, σηµαίνει ότι δεν έχουµε ούτε µνήµες, δηλαδή ανθρώπους που να έζησαν κάτι τέτοιο.
• Ένα πολύ ισχυρό τσουνάµι, µε ύψος κύµατος που να φθάνει στην ακτή τα 4 µέτρα, αναµένεται κάθε 375 χρόνια. Ένα ισχυρό τσουνάµι (ύψος κύµατος στην ακτή 1m) αναµένεται κάθε 120 χρόνια. Ένα µέτριο τσουνάµι (µε ύψος κύµατος 1m) αναµένεται κάθε 30 χρόνια.

 

Του  Μιχάλη Μιχαήλ

Η Κύπρος στο µακρινό παρελθόν είχε φαινόµενα από τσουνάµι, τα οποία προκάλεσαν απώλεια ανθρωπίνων ζωών και κατέστρεψαν τις τότε παραθαλάσσιες πόλεις και λιµάνια της. Όπως σηµειώνει η ∆ρ Συλβάνα Πηλείδου στην ιστοσελίδα του Τµήµατος Γεωλογικής Επισκόπησης, τα φαινόµενα αυτά επιβεβαιώνουν µαρτυρίες ανθρώπων που διασώθηκαν µέσα από τους αιώνες. Επισηµαίνει µάλιστα ότι στο σηµείο που βρίσκεται η Κύπρος εκδηλώνεται το 15% των σεισµών που γίνονται στον κόσµο.

26 µεγάλοι σεισµοί µέσα σε 2.000 χρόνια

Σηµειώνοντας ότι ένα τσουνάµι εκδηλώνεται συνήθως µετά από σεισµό, η κα Πηλείδου ανέφερε ότι τα τελευταία 2.000 χρόνια στην Κύπρο είχαµε 26 καταστροφικούς σεισµούς, δηλ. κατά µέσο όρο έναν καταστροφικό σεισµό κάθε 50 µε 100 χρόνια. Ωστόσο, επεσήµανε, περισσότερες πληροφορίες έχουµε για τα τελευταία χρόνια, όπου τηρείται αρχείο µε τα στοιχεία που αφορούν αυτούς τους σεισµούς.

Από αυτούς ξεχωρίζουν ο σεισµός του 1996, ο οποίος ήταν ο µεγαλύτερος σε µέγεθος αλλά όχι σε καταστροφές. Ο πιο καταστροφικός σεισµός ήταν αυτός του 1953, ο οποίος έπληξε την Πάφο και ήταν 6,5 Ρίχτερ. Πολλοί κάτοικοι της περιοχής, σηµείωσε, είναι ακόµα στη ζωή και θυµούνται τις καταστροφές που επέφερε η σεισµική δραστηριότητα.

Πιο πρόσφατοι σεισµοί σηµειώθηκαν το 1999 στη Λεµεσό και το 2015 στην Πάφο, οι οποίοι, παρότι ήταν πιο µικροί σε ισχύ (5,5 Ρίχτερ), προκάλεσαν αρκετές και σοβαρές ζηµιές.

Η κα Πηλείδου αναφέρει ότι παλαιότερα είχαµε µερικές φορές τσουνάµι στη Μεσόγειο, τα οποία έπληξαν και την Κύπρο, και για τις καταστροφές που επέφεραν υπάρχουν µερικές αναφορές. Πέραν τούτων όµως, υπάρχουν και πολλά γεωλογικά τεκµήρια στις ακτές της Κύπρου. Πληροφορίες γι’ αυτές τις περιπτώσεις βρίσκουµε στην ιστοσελίδα του Τµήµατος Γεωλογικής Επισκόπησης.

1202: Χωρίστηκε η θάλασσα της Κύπρου και της Λεβαντίνης

Στις 20 Μαΐου του 1202 εκδηλώθηκε τσουνάµι µετά από έναν πολύ ισχυρό χερσαίο σεισµό στο Ρήγµα της Νεκράς Θάλασσας. Εκτιµάται ότι ήταν της τάξης των 8 Ρίχτερ και προκάλεσε υποθαλάσσια κατολίσθηση στην ακτή της Συρίας, η οποία αλυσιδωτά προκάλεσε ένα καταστροφικό τσουνάµι που έπληξε την Ανατολική Μεσόγειο.

Περιγραφές του έχουµε από Άραβες ιστορικούς, οι οποίοι αναφέρουν ότι η θάλασσα µεταξύ της Κύπρου και της Λεβαντίνης χωρίστηκε και κύµατα ψηλά σαν βουνά µαζεύτηκαν, ρίχνοντας πλοία στην ξηρά και πληµυρίζοντας τις ανατολικές περιοχές της Κύπρου.

Προσοµοίωση ερευνητών για το συγκεκριµένο τσουνάµι έδειξε ότι η ακτή της Λεβαντίνης πλήγηκε µέσα στα πρώτα 30 λεπτά από τη στιγµή εκδήλωσης της κατολίσθησης, η ανατολική Κύπρος σε 20 λεπτά, η δυτική Κύπρος σε 40 λεπτά και η βόρεια Κύπρος εντός µίας ώρας.

1222: Μεγάλες καταστροφές στην Κύπρο

Ένα άλλο τσουνάµι σχηµατίστηκε ύστερα από υποθαλάσσιο σεισµό που εκδηλώθηκε στις 11 Μαΐου του 1222 στο Κυπριακό Τόξο. Εκτιµάται ότι ήταν µεγέθους 7-7,5 Ρίχτερ. Ο σεισµός και το τσουνάµι προκάλεσαν σοβαρή απώλεια ανθρώπινων ζωών και εκτεταµένες καταστροφές σε Πάφο και Λεµεσό. Η πόλη και το φρούριο της Πάφου ισοπεδώθηκαν, ενώ το λιµάνι της έµεινε χωρίς νερό, καθώς η ακτογραµµή µετακινήθηκε προς τη θάλασσα.

Προσοµοίωση ερευνητών για το συγκεκριµένο τσουνάµι έδειξε ότι µετά από την εκδήλωση του σεισµού η Πάφος πλήγηκε σε περίπου 20 δευτερόλεπτα, η Λεµεσός σε 4 λεπτά, η Αµµόχωστος σε 25 λεπτά και οι υπόλοιπες ακτές της Κύπρου εντός µίας ώρας.

1303: Και πάλι στην Αν. Μεσόγειο

Στις 8 Αυγούστου 1303 ένας πολύ ισχυρός υποθαλάσσιος σεισµός στο ανατολικό τµήµα του Ελληνικού Τόξου προκάλεσε ένα από τα πιο καταστροφικά τσουνάµι της Μεσογείου. Ήταν µεγέθους 8 βαθµών και προκάλεσε µαζί µε το τσουνάµι που ακολούθησε εκτεταµένες καταστροφές στην Κρήτη και την Αίγυπτο µε σοβαρές απώλειες ανθρώπινων ζωών. Το τσουνάµι έπληξε σε µικρότερο βαθµό την Τουρκία, την Κύπρο και την ακτή Λεβαντίνης.

Μετά από την εκδήλωση του σεισµού, η Κύπρος πλήγηκε σε 70 λεπτά και ολόκληρη η Ανατολική Μεσόγειος εντός µιάµισης ώρας.

365 µ.Χ.: Ισοπεδώθηκε η Κρήτη

Στις 21 Ιουλίου του 365 µ.Χ., στο δυτικό Ελληνικό Τόξο, εκδηλώθηκε ίσως ο ισχυρότερος σεισµός που έχει πλήξει ποτέ τη Μεσόγειο και εκτιµάται ότι ήταν µεγέθους 8,5 Ρίχτερ. Ο σεισµός ισοπέδωσε ολόκληρη την Κρήτη προκαλώντας µάλιστα την ανύψωσή της κατά 10 µέτρα. Ο σεισµός συνοδεύτηκε από καταστροφικό τσουνάµι, το οποίο έπληξε την Ανατολική Μεσόγειο -µόνο στην Αλεξάνδρεια πνίγηκαν 50.000 άνθρωποι.

Ρωµαίος ιστορικός που βίωσε το τσουνάµι κατέγραψε στην περιγραφή του: «… Η θάλασσα αποσύρθηκε και τα νερά τραβήχτηκαν σε τέτοια έκταση, ώστε ο βυθός της και η θαλάσσια ζωή αποκαλύφθηκαν. Τεράστιες ποσότητες νερού φόνευσαν, κατά την επιστροφή τους, πολλές χιλιάδες ανθρώπων. Μερικά µεγάλα πλοία είχαν εκσφενδονιστεί από τα κύµατα στις στέγες σπιτιών, όπως συνέβη στην Αλεξάνδρεια, και άλλα σε απόσταση µέχρι δύο µίλια από την ξηρά…»

Τσουνάµι στον 20ό αιώνα

Τον 20ό αιώνα στην Κύπρο είχαµε 2 φορές τσουνάµι, τα οποία ήταν µικρού µεγέθους και δεν προκάλεσαν καταστροφές.

Το 1941 σεισµός στην Αµµόχωστο, µεγέθους 6,5 βαθµών, προκάλεσε µικρό τσουνάµι που παρατηρήθηκε στις ακτές του Ισραήλ.

Το 1953 σεισµός στην Πάφο, µεγέθους 6,5 βαθµών, προκάλεσε µικρό τσουνάµι που παρατηρήθηκε στις ακτές της Πάφου.

Πόσο κινδυνεύει η Κύπρος από τσουνάµι

Σύµφωνα µε µελέτες Ελλαδιτών ερευνητών (Fokaefs & Papadopoulos, 2007), ένα πολύ ισχυρό τσουνάµι (ύψος κύµατος στην ακτή 4m) αναµένεται κάθε 375 χρόνια, ένα ισχυρό τσουνάµι (ύψος κύµατος στην ακτή 1m) αναµένεται κάθε 120 χρόνια και ένα µέτριο τσουνάµι (µε ύψος κύµατος 1m) αναµένεται κάθε 30 χρόνια.

Στην Κύπρο ο κίνδυνος από τσουνάµι προέρχεται από τρεις διαφορετικές πηγές:

1. Τοπικούς, ισχυρούς, υποθαλάσσιους και επιφανειακούς σεισµούς στο κεντρικό τµήµα του Κυπριακού Τόξου (όπως π.χ. οι σεισµοί του 1222 και του 1953),

2. Υποθαλάσσιες κατολισθήσεις στην ακτή της Λεβαντίνης, οι οποίες προκαλούνται από ισχυρούς σεισµούς στο ρήγµα της Νεκράς Θάλασσας (όπως π.χ. ο σεισµός του 1202), και

3. Περιφερειακούς, ισχυρούς, υποθαλάσσιους και επιφανειακούς σεισµούς στο Ελληνικό Τόξο (όπως π.χ. οι σεισµοί του 1303 και του 365).

Πολύ µικρός ο χρόνος προειδοποίησης

Το βάθος της Μεσογείου στην περιοχή της Κύπρου φτάνει µέχρι τα 3 χιλιόµετρα, µε αποτέλεσµα η ταχύτητα διάδοσης των τσουνάµι, η οποία εξαρτάται άµεσα από το βάθος, να είναι περίπου της τάξης των 500-600km/h στην ανοικτή θάλασσα, σε αντίθεση µε τον Ειρηνικό Ωκεανό, όπου οι ταχύτητες είναι µέχρι και διπλάσιες. Παρόλ’ αυτά, επειδή οι ακτές της Κύπρου βρίσκονται πολύ κοντά στις πηγές τσουνάµι, o χρόνος προειδοποίησης είναι πολύ µικρός και κυµαίνεται από µερικά δευτερόλεπτα µέχρι ενάµιση ώρα, σε αντίθεση µε άλλα µέρη του πλανήτη, όπου ο χρόνος προειδοποίησης είναι της τάξης αρκετών ωρών.

Η Συλβάνα Πηλείδου ξεκαθάρισε πως ενώ υπάρχουν υπηρεσίες οι οποίες παρακολουθούν τα ενδεχόµενα ξεσπάσµατος τσουνάµι, δεν πρέπει να εφησυχάζουµε, αφού ουσιαστικά δεν υπάρχει περιθώριο προειδοποίησης εκδήλωσής του και, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, ο χρόνος µέσα στον οποίο µπορεί να πληγεί η Κύπρος είναι ελάχιστος. Ωστόσο η φύση φροντίζει να δίνει κάποια σηµάδια προειδοποίησης, τα οποία και πάλι δεν είναι ικανοποιητικά για οποιαδήποτε αντίδραση.

Η κα Πηλείδου είπε ότι αν γίνει σεισµός σε παραθαλάσσια περιοχή, είναι καλό όσοι βρίσκονται εκεί να αποµακρυνθούν.

Η πτώση της στάθµης της θάλασσας και η εµφάνιση του πυθµένα είναι ένα σηµαντικό σηµάδι ότι επέρχεται τσουνάµι. Αυτό συµβαίνει διότι όταν πλησιάζει το κύµα, παρατηρείται µεγάλη διαταραχή των θαλάσσιων νερών και το νερό της παραλίας θα τροφοδοτήσει το µεγάλο κύµα.