Υπερψήφιση του νομοσχεδίου για προστασία όσων καταγγέλλουν πράξεις διαφθοράς

H Ολομέλεια της Βουλής ψήφισε με 49 ψήφους υπέρ και μια εναντίον, τη νομοθεσία για την προστασία των πληροφοριοδοτών, που αναφέρουν κακές πρακτικές και πράξεις διαφθοράς.

Εναντίον ψήφισε ο Βουλευτής Λεμεσού Ανδρέας Θεμιστοκλέους.

Ο Νόμος που τιτλοφορείται «Ο περί της Προστασίας Προσώπων που Αναφέρουν Παραβάσεις του Ενωσιακού και Εθνικού Δικαίου Νόμος του 2022», ενοποίησε 4 σχέδια νόμου, δύο νομοσχέδια που αποτελούν ευρωπαϊκές οδηγίες και δύο προτάσεις νόμου που κατατέθηκαν από την Βουλευτή του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου, μια εκ των οποίων συνυπογράφεται από την Επιτροπή Νομικών της Βουλής. Η σχετική συζήτηση ξεκίνησε από το 2016 οπότε και η κα. Χαραλαμπίδου υπέβαλε τις προτάσεις νόμου, ενώ το Υπουργείο Δικαιοσύνης ενοποίησε πρόσφατα σε ένα κείμενο τα τέσσερα νομοθετήματα.

Στο νόμο προβλέπονται μεταξύ άλλων παροχή προστασίας σε πρόσωπα που υποβάλλουν αναφορά σε σχέση με συγκεκριμένες παραβάσεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πράξεις ή παραλείψεις που σχετίζονται με διάπραξη ή πιθανή διάπραξη ποινικού αδικήματος ή με μη συμμόρφωση προσώπου προς νόμιμη υποχρέωσή του, παραβάσεις που θέτουν ή πιθανόν να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια ή την υγεία οποιουδήποτε προσώπου, παραβάσεις που προκαλούν ή πιθανόν να προκαλέσουν ζημιά στο περιβάλλον.

Προβλέπεται επίσης ο καθορισμός των προσώπων που δικαιούνται προστασία τα οποία είναι πρόσωπα που αναφέρουν παραβάσεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρόσωπα που αναφέρουν παραβάσεις του εθνικού δικαίου, τρίτα πρόσωπα που συνδέονται με τα ως άνω πρόσωπα και ενδεχομένως να υποστούν αντίποινα σε εργασιακό πλαίσιο και νομικά πρόσωπα τα οποία ανήκουν στα ως άνω πρόσωπα ή για τα οποία εργάζονται ή συνδέονται με εργασιακή σχέση τα ως άνω πρόσωπα.

Καθορίζονται επίσης οι προϋποθέσεις για την προστασία των προσώπων που προβαίνουν σε αναφορά.

Επιβάλλεται επίσης στα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού και δημόσιου τομέα να καθορίσουν διαύλους και διαδικασίες για εσωτερική αναφορά παραβάσεων και θεσπίζονται διαδικασίες για υποβολή αναφοράς μέσω εσωτερικών διαύλων αναφοράς.

Ακόμα επιβάλλεται υποχρέωση στις αρμόδιες αρχές να καθορίσουν ανεξάρτητους και αυτόνομους εξωτερικούς διαύλους για την παραλαβή και τη διαχείριση πληροφοριών σχετικά με παραβάσεις, καθώς και υποχρέωση να διαχειρίζονται και να εξετάζουν τέτοιες πληροφορίες.

Παρέχεται ακόμα προστασία σε πρόσωπο το οποίο προβαίνει σε δημόσια αποκάλυψη παραβάσεων υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και επιβάλλεται υποχρέωση εμπιστευτικότητας όσον αφορά την ταυτότητα του αναφέροντος, περιλαμβανομένης κάθε πληροφορίας από την οποία μπορεί να συναχθεί άμεσα ή έμμεσα η ταυτότητα του.

Θεσπίζονται επίσης μέτρα προστασίας του αναφέροντος από οποιαδήποτε αντίποινα εναντίον του, καθώς και μέτρα στήριξή του και καθορίζονται τα δικαστήρια που θα είναι αρμόδια για την εκδίκαση των εργατικών διαφορών και άλλων διαφορών ιδιωτικού δικαίου που δυνατόν να αναφύονται εξ αφορμής της εφαρμογής των προνοιών του νόμου. Καθορίζονται ακόμα οι κυρώσεις και αποζημιώσεις που δυνατόν να επιβληθούν από το αρμόδιο δικαστήριο.

Θεσπίζονται τέλος τα ποινικά αδικήματα της παρεμπόδισης υποβολής αναφοράς, της διενέργειας αντιποίνων σε βάρος αναφέροντος, της κίνησης καταχρηστικών διαδικασιών κατά αναφέροντος, της παράβασης της υποχρέωσης τήρησης του εμπιστευτικού χαρακτήρα της ταυτότητας του αναφέροντος και της υποβολής ψευδών αναφορών ή ψευδών δημόσιων αποκαλύψεων.

Η Βουλευτής του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου εξέφρασε τη χαρά της που επιτέλους ψηφίζεται ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο το οποίο σε πολλές χώρες της Ευρώπης είναι η αιχμή του δόρατος για πάταξη της διαφθοράς, με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας. Πρόσθεσε ότι με την ενοποιημένη νομοθεσία θα προστατεύονται οι πολίτες που θα έχουν σημαντικές πληροφορίες για θέματα διαφθοράς που πλήττουν το δημόσιο. Πρόσθεσε ότι στην Κύπρο στοχοποιούνται αυτοί που παρέχουν τις πληροφορίες και κυριαρχεί ο φόβος για αντίποινα και συνέπειες. Σε ένα μικρό κράτος, συμπλήρωσε, εύκολα επιβάλλεις τη σιωπή. Εξέφρασε επίσης την εκτίμηση ότι ακόμα και τώρα θα πάρει αρκετό χρόνο για να ξεθαρρέψουν και να κατανοήσουν οι πολίτες ότι δεν υπάρχουν περιθώρια αντιποίνων στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.

Σημείωσε ακόμα ότι στην πρόταση νόμου περιλήφθηκαν ιδιαίτερα αυστηρά μέτρα προστασία που απαγορεύουν απόλυση, στέρηση προαγωγής, δυσμενή μεταχείριση, περιθωριοποίηση, μη ανανέωση σύμβασης κ.α. Σήμερα, ανέφερε το Κοινοβούλιο αποδεικνύει τη βούλησή του για πάταξη της διαφθοράς, ενώ ζήτησε οι πολίτες να ενημερωθούν για τις πρόνοιες και τον τρόπο εφαρμογής του νόμου.

Εξήρε παράλληλα την άψογη συνεργασία με την Υπουργό Δικαιοσύνης Στέφη Δράκου, αναφέροντας ότι χάρη στις δικές τις προσπάθειες ενοποιήθηκε η οδηγία με την πρόταση νόμου. Ευχαρίστησε επίσης τον Πρόεδρο της Επιτροπής Νομικών Νίκο Τορναρίτη για την καταλυτική του παρέμβαση.

Την ικανοποίηση της εξέφρασε και η Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, Στέφη Δράκου.

Σε γραπτή δήλωσή της η Υπουργός Δικαιοσύνης σημειώνει ότι «με την ψήφιση του νομοσχεδίου για την προστασία προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις του νόμου και ειδικότερα πιθανές πράξεις διαφθοράς, δημιουργείται ένας πανίσχυρος μηχανισμός ασφάλειας, με σκοπό την ενθάρρυνση των εργαζομένων να καταγγέλλουν και να δίνουν σχετικές πληροφορίες που αποκτούν στο εργασιακό τους περιβάλλον».

Προσθέτει ότι «από σήμερα, οι εργαζόμενοι στην Κύπρο, που προχωρούν σε καταγγελίες στην κατά περίπτωση αρμόδια αρχή, θα απολαμβάνουν πλήρη προστασία και κανένα πρόσωπο δεν θα υπόκειται σε αντίποινα, όπως είναι, μεταξύ άλλων, η απόλυση, η παρενόχληση και η αρνητική μεταβολή των συνθηκών εργασίας του».

Στη γραπτή της δήλωση, η Υπουργός αναφέρει, επίσης, «ότι το εν λόγω νομοσχέδιο εντάσσεται στην ευρύτερη προσπάθειά μας για καταπολέμηση της διαφθοράς και αποτελεί το πρώτο εκ των τριών νομοσχεδίων που δημιουργούν ένα ισχυρό πλαίσιο για ενίσχυση της διαφάνειας».

Εξηγεί, περαιτέρω, ότι «τα δύο εναπομείναντα νομοσχέδια που βρίσκονται ενώπιον της Βουλής, αφορούν στην Ίδρυση και Λειτουργία της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς και στη Διαφάνεια στις Διαδικασίες Λήψης Δημόσιων Αποφάσεων».

Στη δήλωσή της η κ. Δράκου, εξάρει, «τη συνεργασία και το κλίμα καλής θέλησης που επέδειξαν τα κοινοβουλευτικά κόμματα, υπερψηφίζοντας το νομοσχέδιο» ευχόμενη, «αυτό, να μας οδηγήσει και στη ψήφιση των δύο άλλων νομοσχεδίων που εκκρεμούν ενώπιον της Βουλής, ώστε να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο κατά της διαφθοράς».

Ευχαριστεί, ειδικά, «τον Πρόεδρο της Επιτροπής Νομικών, Νίκο Τορναρίτη, « ο οποίος μέσα από τον δυναμικό χειρισμό του, συνέβαλε ουσιαστικά στην ολοκλήρωση του νομοσχεδίου καθώς και τη βουλευτή, Ειρήνη Χαραλαμπίδου «για το χρόνο που διέθεσε και για τις εισηγήσεις της που συνέβαλαν στη δημιουργία ενός ισχυρού νομοσχεδίου».

Τέλος, η Υπουργός Δικαιοσύνης εκφράζει τις ευχαριστίες της, «σε όλα τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών, στη Νομική Υπηρεσία και σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς».